MERSİYE-İ HAZRET-İ HÜSEYİN (NEVRES)
Kerbelâ mersiyesi
Nevres, Osman Nevres (d. 1236/1820-1821- ö. 1293/1876)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Nevres’in bilinen basılı ilk eseri. Bazı kaynaklarda 115 beyitlik küçük bir manzume olduğu belirtilen eser, bentleri on altışar mısradan oluşan 12 bentlik bir terkîb-benddir. Nevres, 6 sayfa tutarındaki neşrinin dışında, ayrıca Dîvân'ına da aldığı mersiyesini, "Tîğ-i hâmemle sipihrin ciğerin pâreleyip / Ben de icrâ edeyim kâ’ide-i Muhteşem’i" (Mer. 2/I-2) beytinde de dile getirdiği üzere, ünlü Acem şairi Muhteşem-i Kâşânî’nin Kerbelâ Mersiyesi’nden esinlenerek yazar (Özgül 1999: 32; Kaya 2017: 109). Şair, eserini kaleme alırken bir gece rüyasında gördüğü Muhteşem’den ilham aldığını dile getirmiş olmakla birlikte mersiyesinin, "Nîze üzre ser-i pür-hûn-ı Hüseyn’i göricek / Hayretinden baş açık dağlara çıkdı hurşîd" (Mer. 2/II-5) beyti hariç, ondan tercüme olmadığını ve tamamen özgün olduğunu belirtir (Kaya 2017: 109).

Nüshanın baş tarafındaki, “Sâbıkân Bağdâd ve hâlen İkinci Ordû-yı Hümâyûn Muhâsebecisi Sa‘âdetlü Nevres Efendi’nin zâde-i tab‘-ı âşıkâneleri olan mersiye-i belîğalarıdır” kaydından da anlaşılacağı üzere eser, şairin Şumnu’da İkinci Ordu Muhasebeciliği görevinde bulunduğu esnada basılmıştır. Nevres'in Dîvân'ından önce müstakil olarak basılan bu eserin basım tarihinin 1289-1290/1872-1874 yılları arasında olması muhtemeldir.

Hayli beğenilmiş olan mersiyenin matbu nüshasının dışında, çeşitli kütüphanelerde yazma nüshaları da bulunmaktadır. Dîvân'daki metin ile gerek matbu gerekse yazma nüshalar arasında küçük çapta da olsa bazı farklılıklar bulunmaktadır. Dîvân'da yer verilen şeklin, farklar bakımından vezin ve anlam itibarıyla daha uygun olması, şairin bu eserini daha sonra gözden geçirdiğini düşündürtmektedir (Kaya 2017: 109-110).

Şairin biyografisi için bk. "Nevres, Osman Nevres". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nevres-osman-nevres

Eserden Örnekler


I

Demdir ey dil alayım destime levh ü kalemi

Şûr-ı mâtem ile tecdîd edeyim köhne gamı

Tîğ-i hâmemle sipihriñ ciğerin pâreleyip

 Ben de icrâ edeyim kâ’ide-i Muhteşem’i

Derd ile vây Hüseynim diyü feryâd edeyim

Yakayım âteş-i hasretle kulûb-ı ümemi

Sînemi yandırayım âteş-i sûzânım ile

Dâğlayıp şu‘le-i şi‘rimle dil-i pür-elemi

Bir bir ardınca gelir hâdise-i devr-i zamân

Eksik olmaz feleğin âleme zulm ü sitemi

Ben de çarha çıkarıp nâlelerim yandırayım

Âh-ı pey-der-pey ile hâdise-i dem-be-demi

Gitdi feryâd ederek hasret ile mevsim-i ayş

 Ağla ey dîde ki kan ağlamanın geldi demi

Bu Muharrem mehidir mâtem ü şîven demidir

 Âh edip derd ile kan ağlamanın mevsimidir (Kaya 2017: 309-310).


II

İşte bu mâh-ı Muharrem’de Hüseyn oldu şehîd

Her ne kim perdede mahfî idi hep oldu bedîd

Gark olup halk-ı cihân cümle siyeh câmelere

Girye-i mâtem ile dîdeleri oldu sefîd

Eyleyip zulm ile ol serveri âgaşte-i hûn

Lâyık-ı la‘net ü kahr-ı ebedî oldu Yezîd

O dem az kaldı ki zîr ü zeber olsun ‘âlem

Ki düşüp hâke boyandı kana ol nahl-i ümîd

Nîze üzre ser-i pür-hûn-ı Hüseyn’i göricek

Hayretinden baş açık dağlara çıkdı hurşîd

Neve-i Ahmed-i Muhtâr’ı şehîd eylediler

N’etdiler âl-i Resûl’e görün ol kavm-i anîd

Açdılar bâb-ı gam u mâtemi halkın yüzüne

Urdular âh der-i merhamet ü afva kilîd

Zulm ile sîne-i pür-nûrunu çâk eylediler

Sidre-i rahmeti üftâde-i hâk eylediler (Kaya 2017: 310).

Kaynakça


Kaya, Bayram Ali (2017). Osman Nevres Dîvânı. İstanbul: Kesit Yay.

Osman Nevres (tarihsiz). Mersiye. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, K/4376.

Özgül, M. Kayahan (1999). Osman Nevres, Hayâtı ve Eserleri. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yay.

Ödemişli, M. Muammer (1342). “Osman Nevres Efendi ve Âsârı”. Mahfel, c. 5, cüz: 55,  s. 132.

Atıf Bilgileri


Kaya, Bayram Ali. "MERSİYE-İ HAZRET-İ HÜSEYİN (NEVRES)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mersiye-i-hazret-i-huseyin-nevres. [Erişim Tarihi: 29 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DESTÂR-I HAYÂL (NEVRES) Nevres, Osman Nevres Prof. Dr. Bayram Ali Kaya
Görüntüle
2 DÎVÂN (OSMAN NEVRES) Nevres, Osman Prof. Dr. Bayram Ali Kaya
Görüntüle
3 ESER-İ NÂDİR / MECMÛATÜ’T-TARAB ALÂ LİSÂNİ’L-EDEB (NEVRES) Nevres, Osman Prof. Dr. Bayram Ali Kaya
Görüntüle
4 MERSİYE-İ KERBELÂ (NEVRES) Nevres, Osman Nevres Prof. Dr. Bayram Ali Kaya
Görüntüle
5 KÜLBE-İ AHZÂN (NEVRES) Nevres, Osman Nevres Prof. Dr. Bayram Ali Kaya
Görüntüle
6 PERÎ İLE CİVÂN (NEVRES) Nevres, Osman Nevres Prof. Dr. Bayram Ali Kaya
Görüntüle
7 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
8 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
9 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
10 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
11 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
12 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
13 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
14 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
15 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
16 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle