MERÂKÎ (AHMET VEFİK PAŞA)
Tiyatro
Ahmet Vefik Paşa (d. ?/? - ö. 1891/1309)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Merâkî; Molière'in 1673 yılında yazdığı Le Malade Imaginaire adlı son oyununun Ahmet Vefik Paşa tarafından yapılan uyarlaması. Üç perdelik komedi-bale türündeki eser, hastalık kuşkusu ve ölüm korkusu ile kendisinin ve çevresindekilerin hayatını zindan eden zengin ama cahil Argan’ın gülünçlüğünü sergiler. Aynı zamanda insanların zaafını kullanan düzenbaz, hilekâr doktor ve eczacıları da hicveder. 

Yaşlı, zengin, fakat etrafında dönen dolapları anlayamayacak kadar saf bir adam olan Rıhleti-Merâkî (Argan), ikinci eşi olan Celma’yı (Beline) çok sevmektedir. Oysa Celma’nın tek isteği Merâkî’nin ölmesi ve onun mirasına konmaktır. Bu nedenle Merâkî’nin sağlıkla ilgili endişelerini körükler. Doktoru ve eczacısı da daha fazla ilaç satmak ve daha fazla tedavi ücreti almak için Merâkî’nin hasta olduğu vehmini destekler. Merakî’nin hizmetçisi Hayfa (Tuanet) ise Merâkî’ye oynanan tüm oyunların farkındadır. Celma’nın mirastan men etmeye çalıştığı, Merâkî’nin kızı Selma ve kardeşi Suat ile iş birliği yapar. Selma her şeyi Merâkî’ye anlatır. Birlikte Celma’nın gerçek yüzünü ortaya çıkarmak için bir oyun tertipler. Hayfa doktor kılığına girecek ve Merâkî ölü taklidi yapacaktır. Kocasının ölümüne sevinen Celma tuzağa düşer ve mirastan mahrum edilerek evden kovulur. Selma da sevdiği gençle evlenir.

Ahmet Vefik Paşa uyarlaması düzyazı formundadır ve eserin ilk baskısı 59 sayfadır. Ahmet Vefik Paşa tiyatroyu sevdirmek için halkın zevkine yakın oyunlar sahneler, Merâkî sahnelediği ilk Molière oyunlarından biridir (Akün 1989: 154). Önce Hayali Hasta adıyla 1871, 1874-75 ve 1879'da oynanan Ahmet Vefik Paşa’nın uyarlaması 1879’da kitap olarak basıldığında Merakî adını alır. Ahmet Vefik Paşa orijinal eseri; isimleri, kültürel öğeleri, inanışlar, ilişki biçimlerini yerelleştirerek Türkçeye aktarır.

Yazarın biyografisi için bk. “Ahmet Vefik Paşa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-vefik-pasa

Eserden Örnekler


Hayfa: Efendim, bendeniz beldeden beldeye, vilayetten vilayete gezer bir tabibim. İlmime, şanıma layık güç hastalıklar ararım, büyük hastalar ararım, büyük hastalar peşini gezerim. Küçük illetlere bakmam. Sızı, göğüs inmesi, üşütme, baş ağrısı… öyle şeyleri beğenmem. Bendeniz efendim keskin kara hummalar, muhrika mutbikalar, güzel vebalar, şedit taunlar, ilerlemiş istiskalar, veremler, yürek, ciğer iltihapları…öyle şeyleri severim (Ahmet Vefik Paşa 1928: 72).

Kaynakça


Ahmet Vefik Paşa. (1928). Merakî. İstanbul: Cihan Matbaası.

Akün, Ömer Faruk. (1989) “Ahmet Vefik Paşa”. İslam Ansiklopedisi. Cilt: 2. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.

And, Metin (1974). “Türkiye’de Molière”, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 5 (5): 51-54.

Doğramacıoğlu, Hüseyin. (2009). “Ahmet Vefik Paşa Adaptasyonlarında Kültürel Sentez”. Turkish Studies – International Periodical fort he Languages, Literature and History of Turkish or Turkic.  4 (8): 1074-1089.

Mustafa Nihat Bey. (1933). Tabib-i Aşk. İstanbul: Kanaat Kütüphanesi.

Özgü, Melahat. (1974). "Molière". Ankara Üniversitesi Tiyatro Araştırmaları Dergisi. 5 (5): 1-23.

Tansel, F.A. (1964). "Ahmet Vefik Paşa'nın Eserleri - Adapte, Tercüme ve Lehçe-i Osmânî". Belleten, XXVII (110): 249-283.

Tolun, Atila. (2007). Ahmet Vefik Paşa'nın Molière Çevirileri. İstanbul: MitosBoyut Yayınları.

Yıldız, Bayram. (2007). “Adaptasyon Meselesi, Ahmet Vefik Paşa ve Zoraki Tabib Örneği”. Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları. 2 (3): 638-659.

Uluğtekin, Melahat Gül. (2004). Ahmet Vefik Paşa'nın Çevirilerinde Osmanlılaşan Molière. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Bilkent Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Dicle, Esra. "MERÂKÎ (AHMET VEFİK PAŞA)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/meraki-ahmet-vefik-pasa. [Erişim Tarihi: 04 Temmuz 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ADAMCIL (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
2  ARSLAN AVCILARI YÂHUD HAK YERİNİ BULUR (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
3  AŞK-I MUSAVVER (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
4  ATALAR SÖZÜ - TÜRKÎ DURÛB-I EMSÂL (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
5 AZARYA (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
6  CİL BLAS SANTİLLA'NIN SERGÜZEŞTİ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
7 DEKBÂZLIK (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
8 DON CİVANİ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Dr. Esra Dicle
Görüntüle
9  DUDU KUŞLARI (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
10  HERNANİ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
11  HİKÂYE-İ HİKEMİYYE-İ MİKROMEGA (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
12  İNFİ'ÂL-İ AŞK (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
13 KADINLAR MEKTEBİ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Dr. Esra Dicle
Görüntüle
14 KOCALAR MEKTEBİ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Dr. Esra Dicle
Görüntüle
15 MUACCİZLER (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle