- Yazar Biyografisi (TEİS)
Şemsî, Şemseddîn Sivasî - Madde Yazarı: Dr. Okan Doğan
- Eser Yazılış Tarihi:1593
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Divan-Tekke Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:25/01/2022
MENÂKIB-I İMÂM-I A‘ZAM (ŞEMSÎ)
menâkıb-nâmeŞemsî, Şemseddîn Sivasî (d. 926/1520 - ö. 1006/1597)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Şemseddîn-i Sivâsî tarafından kaleme alınan menâkıb-nâme türünde mesnevi. Menâkıb-ı İmâm-ı A‘zam, 1001/1593’te telif edilmiştir. Eserdeki bilgilerin kaynağı Kur’an-ı Kerim, hadisler, peygamber kıssaları, siyer, tefsir gibi alanlarda yazılmış eserler ile İmâm-ı A‘zam üzerine yazılmış Arapça menâkıb türündeki eserlerdir.
Eserin başından sebeb-i telif kısmına kadar mesnevilerin genel çerçevesine uygun olarak tevhid, münâcât, Hz. Muhammed’e, ashaba, din büyüklerine ve İmâm-ı A‘zam’a övgüler yer alır. Kelâm, fıkıh, akaid gibi ilimlerle alakalı bahislere ayrı başlıklar açılmıştır. Eser on bir bâb ve bir hatimeden meydana gelmektedir. Eserin ana bölümleri olan bâblar ise kendi içerisinde fasıllara ayrılmıştır. Bu fasılların yanı sıra takrib, rivâyet, nakil gibi ara başlıklar da açılmıştır. Bu başlıklar altında Şemseddîn-i Sivâsî, ele alacağı konuyla alakalı daha önce tefsir, hadis alanlarında yazılmış kaynak kitaplara gönderme yapmış, yer yer hadis, sahabe ve tabiîn neslinin kavillerini referans olarak kullanmıştır.
Müellif, eserini halkın anlayabileceği bir Türkçe ile kaleme almıştır. Bununla birlikte eser; kuru bir anlatım yolunu değil halk tabirleri, deyim ve atasözleriyle zenginleştirilmiş renkli bir üslûba sahiptir diyebiliriz. Eseri ayrıcalıklı kılan bir husus ise eserin İmâm-ı ‘zam hakkında yazılan Türkçe menâkıb-nâmeler içerisinde yegâne manzum eser olmasıdır.
Müellifin yirminci eseri olarak belirttiği Menâkıb-ı İmâm-ı A‘zam’ın 7 yazma nüshası vardır. Eserin müellif hattı nüshası elimizde bulunmamaktadır. Eserin matbu nüshasına dayandırılarak yapılan çalışmada (Arslan 2015), beyit sayısı 2913 olarak tespit edilmiştir. Eser üzerine yalnızca bir nüsha esas alınarak yapılan yüksek lisans çalışmasında (Eliaçık 1997) ise eserin beyit sayısı 2956 olarak tespit edilmiştir. 6 nüshanın karşılaştırılmasıyla yapılmış olan tenkitli metin çalışmasıyla eserin beyit sayısı 2968 olarak tespit edilmiştir (Doğan 2021).
Şairin biyografisi için bk. “Şemsî, Şemseddîn Sivasî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semsi-semseddin-sivasi
Eserden Örnekler
Mukaddime'den
Elâ ey sâlik-i râh-ı hakikat
Çü kıldun râh-ı İslâm’a azîmet
Senün-çün vardurur nice mühimmât
Tedârük eyle dime fâte-mâ-fât
[...]
Sülûk eyle sırât-ı müstakîme
Sakın meyl itme her râh-ı sakîme
Gerekdür evvelâ ta‘yîn-i mezheb
Ki yolsuz kim bulur mencâ vü mehreb
Çü hakkdur matlabun iste tarîkin
Tarîkince giden bulur ferîkin
Ki vardur her ṭarîḳuñ reh-nümâsı
Anuñla ṣayd olur devlet hümâsı
Gel imdi muḳtedânı eyle ta‘yîn
Ki maksûda irişmez merd-i hod-bîn
Dilersen maksada bu nakd-i îmân
İrişe emn ile bî-husr u hizlân
İkidür mü’mine mezheb mu‘ayyen
Biri zâhir biri bâtın mübeyyen
O bâtın didügümdür i‘tikâdun
Müzeyyen kılagör andan nihâdun
‘Akâ‘iddür çü İslâm’ın esâsı
Bu muḥhkem olmasa olmaz bekâsı (Doğan 2021: 134-135)
Kaynakça
Aksoy, Hasan (2005). “Şemseddîn Sivâsî, Hayatı, Şahsiyeti, Tarikatı, Eserleri”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (9) 2: 1-43.
Aksoy, Hasan (2010). “Şemseddîn-i Sivâsî”. İslâm Ansiklopedisi. C. 38. İstanbul: TDV Yay. 523-526.
Arslan, Mehmet (hzl.)(2015). Menâkıb-ı İmâm-ı ‘zam (Şemseddîn-i Sivâsî Külliyatı). Sivas: Sivas Belediyesi Yay.
Çeker, Huzeyfe (2018). “Ebû Hanîfe Menâkıblarının Yazma Nüshaları”. Tahkik İslami İlimler Araştırma ve Neşir Dergisi 1(1): 269-300.
Çınar, Fatih (hzl.) (2020). Halvetî-Şemsî Şeyhi Receb-i Sivâsî: Şems-i Sivâsî Menâkıbnâmesi (Necmü’l-Hüdâ fî Menâkıbı’ş-Şeyh Şemsüddîn Ebi’s-Senâ). İstanbul: Büyüyenay Yay.
Çiçekler, Mustafa (2004). “Mesnevî”. İslâm Ansiklopedisi. C. 29. İstanbul: TDV Yay. 320-322.
Doğan, Okan (hzl.)(2021). Şemseddîn-i Sivâsî’nin Menâkıb-ı İmâm-ı Âzam Adlı Mesnevisi (İnceleme-Tenkitli Metin). Doktora Tezi. Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
ELİAÇIK, Mustafa (hzl.)(1996). Şemsüddin-i Sivâsî'nin Menâkıb-ı İmâm-ı ‘zam (Manzum) Mesnevîsi (İnceleme-Metin).Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
KİREMİTÇİ, Tuna (2018). “Türk İslam Edebiyatında Manzum Menâkıbnâmeler”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 82: 198-240.
Ocak, Ahmet Yaşar (2012). Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Evliya Menâkıbnâmeleri XV.- XVII. Yüzyıllar. İstanbul: Timaş Yay.
Ocak, Ahmet Yaşar (2014). Osmanlı Toplumunda Tasavvuf ve Sufiler (Kaynaklar-Doktrin-Âyin ve Erkân-Tarikatlar- Edebiyat- Mimari- İkonografi- Modernizm). Ankara: TTK Yay.
Ocak, Ahmet Yaşar (2015). Osmanlı Sufîliğine Bakışlar. İstanbul: Timaş Yay.
Şahin, Haşim (2004). “Menâkıbnâme”.İslâm Ansiklopedisi. C. 29. İstanbul: TDV Yay. 112-114.
Şahin, Haşim (2017). Dervişler ve Sufi Çevreler. İstanbul: Kitap Yay.
Şemseddin-i Sivâsî (1278/1861). Menâkıb-ı İmâm-ı A‘zam. Tevfik Efendi Matbaası.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (ŞEMSÎ) | ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Mehmet Halil Erzen |
Görüntüle | ||
2 | SÜLEYMÂNİYYE (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. okan doğan |
Görüntüle | ||
3 | İBRET-NÜMÂ (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. okan doğan |
Görüntüle | ||
4 | MEVLİD (ŞEMSÎ) | ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu |
Görüntüle | ||
5 | GÜLŞEN-ÂBÂD (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Fatih Ramazan Süer |
Görüntüle | ||
6 | HEŞT BİHİŞT (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. Duygu KAYALIK ŞAHİN |
Görüntüle | ||
7 | MİR'ÂTÜ'L-AHLÂK (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Prof. Dr. Ahat Üstüner |
Görüntüle | ||
8 | ŞERH-İ GAZELİYYÂT-I SULTÂN MURÂD-I SÂLİS (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. UĞUR ÖZTÜRK |
Görüntüle | ||
9 | TERCEME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
10 | MENÂKIB-I ÇEHÂR-YÂR-İ GÜZÎN (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. yusuf yıldırım |
Görüntüle | ||
11 | İRŞÂDÜ'L-AVÂM (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. Öğr. Üyesi Ayşe PARLAKKILIÇ MUCAN |
Görüntüle | ||
12 | UMDETÜ'L-HUCCÂC (ŞEMSEDDİN SİVÂSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Fatih Ramazan Süer |
Görüntüle | ||
13 | MENÂZİLÜ'L-ÂRİFÎN (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. yusuf yıldırım |
Görüntüle | ||
14 | EMR-İ İLÂHÎ VE HÜCCET-İ İLÂHÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. yusuf yıldırım |
Görüntüle | ||
15 | DÂİRETÜ'L-USÛL (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) | Dr. Fatih Çınar |
Görüntüle | ||
16 | NEVÂ-YI HORÛS (ABDÎ/VEHHÂBÎ) | Abdî, Abdülvehhâb es-Sâbûnî, Abdülvehhâb Hemedânî | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
17 | TUHFETÜ'L-UŞŞÂK (ATÂ) | Atâ, Üsküplü Atâ | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
18 | DÎVÂN (İLMÎ) | İlmî, İlmî Dede | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
19 | GÜL-İ SAD-BERG (HALVETÎ MUHYÎ) | Halvetî Muhyî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
20 | DÎVÂN (NEBÂTÎ) | Nebâtî, Nebâtî Çelebi | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
21 | SERGÜZEŞT-NÂME (NEBÂTÎ) | Nebâtî, Nebâtî Çelebi | Dr. Ahmet UĞUR |
Görüntüle | ||
22 | GENC-İ ESRÂR-I MA'NÎ (NİDÂÎ) | Nidâî, Şa'bân Nidâî Ankaravî | Prof. Dr. Nuran ÖZTÜRK |
Görüntüle | ||
23 | ÇİHL HADİS TERCÜMESİ (RIHLETÎ) | Rıhletî (d ?/?- ö. ?/?) | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
24 | KIRK HADİS (RIHLETÎ) | Rıhletî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
25 | ESRÂRÜ'L-'ÂRİFÎN (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî/Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle |