MENÂKIB-I ÇEHÂR-YÂR-İ GÜZÎN (ŞEMSÎ)
menakıb-nâme
Şemsî, Şemseddîn Sivasî (d. 926/1520 - ö. 1006/1597)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Şemseddîn Sivasî’nin Menâkıbu'l-Hulefâ, Riyâzu'l-Hulefâ'ir-Râşidîn adlarıyla da bilinen, çoğunlukla dört halifeyle ilgili menkıbelere yer verdiği eseri. Eser 8 Cemaziyelevvel 989/10 Temmuz 1581'de tamamlanmıştır. (Kılıç 2010: 174)

Eserde dört halifeye ek olarak aşere-i mübeşşere, ehl-i beyt ve sahâbîlerle ilgili menkıbelere de yer verilmiştir. Bunun yanında eserde Hz. Peygamber'e ümmet olmanın fazileti konusunda da bir menkıbeye yer verilmiştir. 

12 bâbdan müteşekkil olan eser toplamda 412 menkıbe ihtiva etmektedir. Hz. Ebubekir, Hz. Ömer, Hz. Osman, Hz. Ali menkıbeleri yanında aşere-i mübeşşere, ehl-i beyt ve bazı sahâbenin ve Hz. Muhammed’e ümmet olmanın faziletleri hakkında menkıbeler de mevcuttur. Eserde Anlaşılır bir dil kullanan Şemseddin Sivasi, zaman zaman arkaik Türkçe kelimeler yanında Arapça ve Farsça kelime ve terkiplere de yer vermiştir. Zaman zaman şiirlere de yer verilen eserde sık sık ayet ve hadis iktibaslarıyla konu işlenmeye çalışılmıştır. Geniş halk kitlelerine hitap eder tarzda kaleme alınan ve tasavvufi bir bakış açısıyla yazılan bu eser, daha çok ahlaki ve manevi değerlerin benimsetilmesine yönelik bir eserdir.

Menâkıb-ı Çehâr-yâr-ı Güzîn, Şemseddin Sivâsî'nin en hacimli ve en çok okunan eserlerinden birisi olmakla birlikte kütüphanelerdeki yazma nüshalarının yanında tespit edildiği kadarıyla “1842, 1848, 1862, 1873, 1891, 1894, 1907” yıllarında Osmanlıca olarak basılmıştır. Ayrıca bu önemli eser Cumhuriyet döneminde de 10 farklı yayınevi tarafından, sadeleştirilerek değişik isimlerle yayımlanmıştır. Bunların çoğu aynı yayın olmasına rağmen farklı yayınevlerinde farklı isimlerle yayımlanmıştır. Ayrıca bu yayınların birçoğu tertipsiz, düzensizdir ve birçok bölümleri atlanarak hazırlanmış, bazı yerler tam olarak anlaşılamadığı için üstünkörü geçiştirilmiştir. 

 Eser üzerine en titiz çalışma Mehmet Arslan (2017) tarafından yapılmıştır.

Yazarın biyografisi için bk. "Şemsî, Şemseddîn Sivasî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semsi-semseddin-sivasi 

Eserden Örnekler


Dokuzuncu Menâkıb: Ve yine Mesâbîh-i Şerîf'in Hisân'ında İbni Ömer Radiyallâhu Ta‘âlâ Anhumâ Hazretlerinden menkûldür, eyitdiler ki, Hazret-i Habîbullâh Sallallâhu Ta‘âlâ Aleyhi ve Sellem buyurdular ki Hak Ta‘âlâ hakkı vaz‘ etmişdir Ömer'in dili üzerine ve kalbi üzerine. Ya‘nî hakkın zuhûr ve isti‘lâsı onun mübârek lisânları ve kalbleri üzerinde sâbit ve müstakardır ve ondan zuhûr eder. Ve yine ol hadîs-i şerîfin akabinde vârid olmuş ki Hazret-i Alî Kerremallâhu Vecheh buyurdular ki, biz uzak add etmezdik tahkîk Sekîne Hazret-i Ömer'in dili üzerinde nutk eder, ya‘nî biz uzak sanmazdık ki Hazret-i Ömer nutk eder ol şey ile ki müstahakdır nefisler onun üzerine sükûn ede ve kalbler onun üzerine mütma'in ol. Dahi ol nutk etdiği emr-i garîbdir ki lisânı üzerine ilkâ olunmuşdur (Arslan 2017: 191).

Kaynakça


Aksoy, Hasan (1980). Şemseddin Sivâsî, Hayatı, Eserleri ve Mevlidi. İstanbul: İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü Yay.

Arslan, Mehmet (hzl.)(2017). Menâkıb-ı Çehâr-Yâr-i Güzîn. Sivas: Sivas Belediyesi Yay.

Bursalı Mehmed Tâhir (1318/1900). Meşâyih-i Osmâniyeden Sekiz Zâtın Terâcim i Ahvâli. İstanbul: A[rtin] Asaduryan Şirket-i Mürettebiye Matbaası.

Bursalı Mehmed Tâhir (1333/1915). Osmanlı Müellifleri. C. I-II. İstanbul: Matbaa-i Âmire.

Kılıç, Ünal (2010). "Şemseddin Sivâsî ve Menâkıb-ı Çehâr-yâr-ı Güzîn Bağlamında Tarihçiliği". İlim ve Kültür Tarihinde Sivâsîler Ulusal Sempozyumu Tebliğleri. Sivas: Kemal İbn-i Hümam Vakfı Yay.

Seyyid Eyyûb bin Sıddîk (2014). Menâkıb-ı Çihâr Yâr-i Güzin. (Kırkbirinci Baskı). İstanbul: Hakîkat Kitâbevi Yay.

Toparlı, Recep (hzl.)(1984). Şemseddin Sivâsî Divanı. Sivas: Gurbet Yay.

Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1983). Osmanlı Tarihi. C. III/I. Ankara: TTK Yay.

Yaltkaya, Şerafettin ve Kilisli Rıfat Bilge (hzl.) (1971). Kâtip Çelebi, Keşf-el-Zunûn. İstanbul: MEB Yay.

Atıf Bilgileri


yıldırım, yusuf. "MENÂKIB-I ÇEHÂR-YÂR-İ GÜZÎN (ŞEMSÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/menakib-i-cehar-yar-i-guzin-semsi. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (ŞEMSÎ) ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. Mehmet Halil Erzen
Görüntüle
2 SÜLEYMÂNİYYE (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. okan doğan
Görüntüle
3 İBRET-NÜMÂ (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. okan doğan
Görüntüle
4 MEVLİD (ŞEMSÎ) ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu
Görüntüle
5 GÜLŞEN-ÂBÂD (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. Fatih Ramazan Süer
Görüntüle
6 HEŞT BİHİŞT (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. Duygu KAYALIK ŞAHİN
Görüntüle
7 MİR'ÂTÜ'L-AHLÂK (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Prof. Dr. Ahat Üstüner
Görüntüle
8 MENÂKIB-I İMÂM-I A‘ZAM (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. okan doğan
Görüntüle
9 ŞERH-İ GAZELİYYÂT-I SULTÂN MURÂD-I SÂLİS (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. UĞUR ÖZTÜRK
Görüntüle
10 TERCEME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
11 İRŞÂDÜ'L-AVÂM (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. Öğr. Üyesi Ayşe PARLAKKILIÇ MUCAN
Görüntüle
12 UMDETÜ'L-HUCCÂC (ŞEMSEDDİN SİVÂSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. Fatih Ramazan Süer
Görüntüle
13 MENÂZİLÜ'L-ÂRİFÎN (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. yusuf yıldırım
Görüntüle
14 EMR-İ İLÂHÎ VE HÜCCET-İ İLÂHÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. yusuf yıldırım
Görüntüle
15 DÂİRETÜ'L-USÛL (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) Dr. Fatih Çınar
Görüntüle
16 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
17 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
18 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
19 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
20 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
21 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
22 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
23 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
24 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
25 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle