- Yazar Biyografisi (TEİS)
Şemsî, Şemseddîn Sivasî - Madde Yazarı: Doç. Dr. Yusuf Yıldırım
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Menkıbe
- Yayın Tarihi:06/01/2022
MENÂKIB-I ÇEHÂR-YÂR-İ GÜZÎN (ŞEMSÎ)
menakıb-nâmeŞemsî, Şemseddîn Sivasî (d. 926/1520 - ö. 1006/1597)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Şemseddîn Sivasî’nin Menâkıbu'l-Hulefâ, Riyâzu'l-Hulefâ'ir-Râşidîn adlarıyla da bilinen, çoğunlukla dört halifeyle ilgili menkıbelere yer verdiği eseri. Eser 8 Cemaziyelevvel 989/10 Temmuz 1581'de tamamlanmıştır. (Kılıç 2010: 174)
Eserde dört halifeye ek olarak aşere-i mübeşşere, ehl-i beyt ve sahâbîlerle ilgili menkıbelere de yer verilmiştir. Bunun yanında eserde Hz. Peygamber'e ümmet olmanın fazileti konusunda da bir menkıbeye yer verilmiştir.
12 bâbdan müteşekkil olan eser toplamda 412 menkıbe ihtiva etmektedir. Hz. Ebubekir, Hz. Ömer, Hz. Osman, Hz. Ali menkıbeleri yanında aşere-i mübeşşere, ehl-i beyt ve bazı sahâbenin ve Hz. Muhammed’e ümmet olmanın faziletleri hakkında menkıbeler de mevcuttur. Eserde Anlaşılır bir dil kullanan Şemseddin Sivasi, zaman zaman arkaik Türkçe kelimeler yanında Arapça ve Farsça kelime ve terkiplere de yer vermiştir. Zaman zaman şiirlere de yer verilen eserde sık sık ayet ve hadis iktibaslarıyla konu işlenmeye çalışılmıştır. Geniş halk kitlelerine hitap eder tarzda kaleme alınan ve tasavvufi bir bakış açısıyla yazılan bu eser, daha çok ahlaki ve manevi değerlerin benimsetilmesine yönelik bir eserdir.
Menâkıb-ı Çehâr-yâr-ı Güzîn, Şemseddin Sivâsî'nin en hacimli ve en çok okunan eserlerinden birisi olmakla birlikte kütüphanelerdeki yazma nüshalarının yanında tespit edildiği kadarıyla “1842, 1848, 1862, 1873, 1891, 1894, 1907” yıllarında Osmanlıca olarak basılmıştır. Ayrıca bu önemli eser Cumhuriyet döneminde de 10 farklı yayınevi tarafından, sadeleştirilerek değişik isimlerle yayımlanmıştır. Bunların çoğu aynı yayın olmasına rağmen farklı yayınevlerinde farklı isimlerle yayımlanmıştır. Ayrıca bu yayınların birçoğu tertipsiz, düzensizdir ve birçok bölümleri atlanarak hazırlanmış, bazı yerler tam olarak anlaşılamadığı için üstünkörü geçiştirilmiştir.
Eser üzerine en titiz çalışma Mehmet Arslan (2017) tarafından yapılmıştır.
Yazarın biyografisi için bk. "Şemsî, Şemseddîn Sivasî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semsi-semseddin-sivasi
Eserden Örnekler
Dokuzuncu Menâkıb: Ve yine Mesâbîh-i Şerîf'in Hisân'ında İbni Ömer Radiyallâhu Ta‘âlâ Anhumâ Hazretlerinden menkûldür, eyitdiler ki, Hazret-i Habîbullâh Sallallâhu Ta‘âlâ Aleyhi ve Sellem buyurdular ki Hak Ta‘âlâ hakkı vaz‘ etmişdir Ömer'in dili üzerine ve kalbi üzerine. Ya‘nî hakkın zuhûr ve isti‘lâsı onun mübârek lisânları ve kalbleri üzerinde sâbit ve müstakardır ve ondan zuhûr eder. Ve yine ol hadîs-i şerîfin akabinde vârid olmuş ki Hazret-i Alî Kerremallâhu Vecheh buyurdular ki, biz uzak add etmezdik tahkîk Sekîne Hazret-i Ömer'in dili üzerinde nutk eder, ya‘nî biz uzak sanmazdık ki Hazret-i Ömer nutk eder ol şey ile ki müstahakdır nefisler onun üzerine sükûn ede ve kalbler onun üzerine mütma'in ol. Dahi ol nutk etdiği emr-i garîbdir ki lisânı üzerine ilkâ olunmuşdur (Arslan 2017: 191).
Kaynakça
Aksoy, Hasan (1980). Şemseddin Sivâsî, Hayatı, Eserleri ve Mevlidi. İstanbul: İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü Yay.
Arslan, Mehmet (hzl.)(2017). Menâkıb-ı Çehâr-Yâr-i Güzîn. Sivas: Sivas Belediyesi Yay.
Bursalı Mehmed Tâhir (1318/1900). Meşâyih-i Osmâniyeden Sekiz Zâtın Terâcim i Ahvâli. İstanbul: A[rtin] Asaduryan Şirket-i Mürettebiye Matbaası.
Bursalı Mehmed Tâhir (1333/1915). Osmanlı Müellifleri. C. I-II. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
Kılıç, Ünal (2010). "Şemseddin Sivâsî ve Menâkıb-ı Çehâr-yâr-ı Güzîn Bağlamında Tarihçiliği". İlim ve Kültür Tarihinde Sivâsîler Ulusal Sempozyumu Tebliğleri. Sivas: Kemal İbn-i Hümam Vakfı Yay.
Seyyid Eyyûb bin Sıddîk (2014). Menâkıb-ı Çihâr Yâr-i Güzin. (Kırkbirinci Baskı). İstanbul: Hakîkat Kitâbevi Yay.
Toparlı, Recep (hzl.)(1984). Şemseddin Sivâsî Divanı. Sivas: Gurbet Yay.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1983). Osmanlı Tarihi. C. III/I. Ankara: TTK Yay.
Yaltkaya, Şerafettin ve Kilisli Rıfat Bilge (hzl.) (1971). Kâtip Çelebi, Keşf-el-Zunûn. İstanbul: MEB Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (ŞEMSÎ) | ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Mehmet Halil Erzen |
Görüntüle | ||
2 | SÜLEYMÂNİYYE (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. okan doğan |
Görüntüle | ||
3 | İBRET-NÜMÂ (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. okan doğan |
Görüntüle | ||
4 | MEVLİD (ŞEMSÎ) | ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu |
Görüntüle | ||
5 | GÜLŞEN-ÂBÂD (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Fatih Ramazan Süer |
Görüntüle | ||
6 | HEŞT BİHİŞT (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. Duygu KAYALIK ŞAHİN |
Görüntüle | ||
7 | MİR'ÂTÜ'L-AHLÂK (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Prof. Dr. Ahat Üstüner |
Görüntüle | ||
8 | MENÂKIB-I İMÂM-I A‘ZAM (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. okan doğan |
Görüntüle | ||
9 | ŞERH-İ GAZELİYYÂT-I SULTÂN MURÂD-I SÂLİS (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. UĞUR ÖZTÜRK |
Görüntüle | ||
10 | TERCEME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
11 | İRŞÂDÜ'L-AVÂM (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. Öğr. Üyesi Ayşe PARLAKKILIÇ MUCAN |
Görüntüle | ||
12 | UMDETÜ'L-HUCCÂC (ŞEMSEDDİN SİVÂSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Fatih Ramazan Süer |
Görüntüle | ||
13 | MENÂZİLÜ'L-ÂRİFÎN (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. yusuf yıldırım |
Görüntüle | ||
14 | EMR-İ İLÂHÎ VE HÜCCET-İ İLÂHÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. yusuf yıldırım |
Görüntüle | ||
15 | DÂİRETÜ'L-USÛL (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) | Dr. Fatih Çınar |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
17 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
18 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
19 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
20 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
21 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
22 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
24 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
25 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |