Mevlana Hüsameddin Allame-i Sığnaki olarak da bilinen İmam Hüsameddin Hüseyin b. Ali Sığnaki (ö. 711/1311) tarafından kaleme alınan ve Türk müslümanlığının kurucusu olarak kabul edilen Ahmed Yesevi’nin hayatıyla kerametlerini anlatan menakıbname. Menakıb-ı Ahmed-i Yesevi adıyla bilinen eserin diğer adı Risale-i Hüsameddin-i Sığnaki’dir. Bu önemli eserin yazıldığı tarih tam olarak bilinmemektedir. Ancak müellifin yaşadığı dönem dikkate alındığında hicri 7. asrın sonlarına doğru yazıldığı tahmin edilebilir. Menakıb-ı Ahmed-i Yesevi’nin şimdiye dek bilinen tek nüshası Taşkent'teki Özbekistan Fenler Akademisi Şarkiyat Enstitüsü Kütüphanesi’nde bulunmaktadır. Kütüphanede 11084 numarada 11b-14a varakları arasında kayıtlıdır. Günümüze ulaşan yazmanın istinsah tarihi ve müstensihi bilinmemektedir (Tosun 1998: 74).

Menakıb-ı Ahmed-i Yesevi’de ilk olarak Ahmet Yesevi’nin pirlere hizmet ederek onlardan aldığı eğitim dile getirilir. Buna göre Ahmed Yesevi, yüz yetmiş pirden hırka giyip icazet almış sesli zikir ve sema için ruhsat sahibi olmuştur. Henüz on iki yaşındayken kemâlet yolunu tamamlamış, kâmil insan olmuştur. Avam halkı irşat etmenin yollarını Şeyhulislam Şeyh Şihabeddin Sühreverdi'den öğrenen Ahmed Yesevi, saç, sakal, bıyık ve kaşlarını kestirerek abdallar zümresine dâhil olmuştur. Kırk sene Kalenderi dervişleriyle gezmiş, Hızır ve İlyas ile arkadaşlık etmiştir. Hz. Hızır’dan eğitim almış, batın ilminde derinleşmiştir. Ahmed Yesevi, zahiri ilimleri de ihmal etmemiştir. İmam Fahreddin Razi’den yetmiş üç ilim dalında ders verecek kadar zahir ilimlerini öğrenmiştir (Tosun 1998: 78-79).

Menakıb-ı Ahmed-i Yesevi’ye göre zahir ve batın ilimlerinde derinleşen Ahmed Yesevi, büyük bir şöhret kazanmış ve etrafında çok sayıda mürit toplamıştır. Aktarıldığına göre yirmi iki bin müftü, altmış bin seyyidzade, on bin Harizmli imamzade, on bin âlim, doksan bin veli, sekiz bin abdal ve on iki bin keramet ehli sufi Ahmed Yesevi’nin sohbetinde bulunmuştur (Tosun 1998: 79). Bir gecede doksan emir ve her birinin yanında bulunan on üç biner kişi Ahmed Yesevi’ye tabi olmuştur (Tosun 1998: 80).

Menakıb-ı Ahmed-i Yesevi’de geçen ilginç bilgilerden biri de onun tarikat ibadetlerini kadınlı erkekli zikir ve sema ile yapmasıdır. Bu konuda bazı dedikodu ve itirazlar baş verince Ahmed Yesevi bir keramet göstererek ateşi pamuğa sarar ve pamuğu öylece bir kutuya koyar. Ancak pamuk yanmaz. Ahmed Yesevi böylece kadın ve erkek birlikte ibadetin zararsız olduğunu sembolik olarak anlatmak ister (Tosun 1998: 79).

Menakıb-ı Ahmed-i Yesevi’de yoğun bir Türklük vurgusu vardır. Ahmed Yesevi ve ona uyan şeyhlerden “Türk şeyhleri” olarak bahsedilmektedir (Tosun 1998: 80). Şeyh Şihabüddin Sühreverdi’nin de Ahmed Yesevi’ye “Ey pir-i Türkistan" diye hitap ettiği bildirilmektedir (Tosun 1998: 80). Başka birçok kerametinin kısa ve öz şekilde anlatıldığı Menakıb-ı Ahmed-i Yesevi’de Ahmed Yesevi’nin kimi sözlerine de yer verilmiştir. Şeyh Ahmed Yesevi, Hace Ahmed Yesevi, Halife Ahmed, Pir-i Türkistan gibi isimlerle anılan Ahmed Yesevi, eserde bildirildiğine göre 126 veya 130 yıl yaşadıktan sonra vefat etmiştir (Tosun 1998: 78).

Menakıb-ı Ahmed-i Yesevi, Farsça kaleme alınan kısa bir menakıpnameden ibarettir. Mensur yapıdadır. Necdet Tosun, eseri 1998 yılında kısa bir girişle birlikte neşretmiştir (Tosun 1998: 73-81). Söz konusu makalede İmam Sığnâkî’nin hayatı, eserleri ve Menâkıb-ı Ahmed-i Yesevi hakkında bilgi verildikten sonra eserin metni ve Türkiye Türkçesine aktarılmış hâli yer almaktadır.