MEKTÛBÂT-I SIRRÎ PAŞA (SIRRÎ PAŞA)
mektuplar
Sırrî Paşa, Selim Sırrî Paşa, Girit-Kandiyeli (d. 1260/1844 - ö. 1313/1895)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Sırrî Paşa’nın mektuplarını ihtiva eden eser. Sırrı Paşa’nın valiliği sırasında gerçekleştirdiği resmî ve şahsi yazışmalarını içermektedir. Farklı zamanlarda üç cilt hâlinde Arap harfleriyle basılmıştır. Mensur olarak kaleme alınan eserin ilk cildinde yirmi beş de gazel bulunmaktadır. Başarılı bir vali olduğu kadar güçlü bir de kalem ustası olan Sırrı Paşa, bu yönünü daha ziyade nesirde göstermiştir. O, gazeteciliğe önem vermiş, çıkarılan gazetelerde gereksiz övgüden kaçınılmasını ve halkın anlayacağı bir dil kullanılmasını salık vermiştir. Sırrı Paşa’nın Mektûbat’ı dönemin sosyal ve siyasal hayatına dair de önemli kesitler barındırmaktadır. Valilik yaptığı yerlerde ulaşım ve bölgesel kalkınma ve yatırımlara oldukça önem verdiği anlaşılan Paşa, bu türden faaliyetlere önayak olmuştur (Uçar 2013: 192-193). Zira Bağdat valiliği sırasında günümüzde de hâlâ kullanılan ve kendi adıyla anılan Sırrıye Barajı ile Hindiye seddini onun inşa ettirdiği, Hille Kanalı’nın açılmasında önemli katkıları olduğu bilinmektedir (Kurnaz 2009: 128). Öte yandan kamu hizmetlerinde devamın ve bürokrasinin doğru işleyişinin sağlanması, vergilerin doğru ve adil bir şekilde toplanması, yeni eğitim kurumlarının inşası, halka yönelik hizmetlerin devamlılığı, asayiş sorunlarının çözülmesi ve salgın hastalıkların önlenmesi Sırrı Paşa'nın mektuplarındaki dikkat çekici konu başlıklardandır (Karaçavuş 2007).

Birinci cilt, Trabzon Valisi Sırrî Paşa Hazretlerinin Bazı Âsâr-ı Hâmesini Hâvî Mecmuadır ismini taşımaktadır. 1301/1884’te Trabzon vilayet matbaasında basılan ilk cilt, 136 sayfadır. İlk cildin ikinci (1303/1887) ve üçüncü baskısı (1309/1892) 206 ve 198+4 sayfa olarak İstanbul’da basılmıştır. Mektûbat-ı Sırrı Paşa, vali-yi vilâyet-i Diyarbakır ismiyle basılan eserin önsözünde kitapçı Arakil; kitabın ilk olarak Trabzon’da basıldığını, buna bazı müsveddelerin ilavesiyle ikinci kez İstanbul’da basıldığını belirtir ve üçüncü baskısını yapmaktan kıvanç duyduğunu ifade eder. Eserin ikinci cildi (Mektûbat-ı Sırrı Paşa) yine İstanbul’da 98+1 (1310/1893), üçüncü cildi ise (Mektûbat-ı Sırrı Paşa, Toplayan: Abdulaziz Tal’at) 255+1 sayfa olarak Diyarbakır’da (1311/1894) basılmıştır (Kurnaz 2000: 138-139). Birden çok baskısının yapılması, eserin beğenildiği şeklinde değerlendirilebilir.

Mektûbat-ı Sırrı Paşa, İBB Atatürk Kitaplığı’nda Bel_Osm_K.00170, Bel_Osm_K.00376, Bel_Osm_K.00733/01 ve Bel_Osm_K.00733/02 demirbaş numaraları ile kayıtlıdır. Eserin ilk iki cildi üzerine bir yüksek lisans çalışması (Uçar 2013) yapılmıştır. Ahmet Karaçavuş da Arakil tarafından İstanbul'da basılan nüshayı esas alarak eserin ilk cildini Mektûbat-ı Sırrı Paşa ismiyle inceleme ve metin olarak yayımlamıştır (2007).

Müellifin biyografisi için bk. " Sırrî Paşa, Selim Sırrî Paşa, Girit-Kandiyeli". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sirri-pasa-selim-sirri-pasa-giritkandiyeli 

Eserden Örnekler


Mektûbat-ı Sırrî Paşa

Mektûb

Uhuvvet-i İslâmiyyeye lâyık taltîfât-ı bî-nihâyeyi hâvî olan kerem-nâme-i belâgat-pîrâları mâlişgâh-ı nigâh-ı îkân ve hakîkaten meserret-bahş-ı dil ü cân olarak şu vesîle ile de zikr-i cemîl-i saâdetleri yâd ü ezkâr kılındı. Esâlîb-i kelâmın her dürlüsünü hüsn-i edâda kalem-i mu‘ciz-nümâ-yı irfân-pîrâlarının iktidâr-ı bî-nihâyesine nâme-i nâmî-i mezkûrun her fıkra-i dil-ârâsı belki her harf-i mehâsin-ârâsı birer delîl-i nâtık birer şâhid-i sâdıkdır. Böyle bir enmûzec-i belâğate cevâb-ı lâyık tastîrine ise hâme-i kem-bizâa-i âcizî de kudret-i nâ-bûd, istitâ‘at-i mefkûd olmağla o bâbda taleb-i afv ile hâtime-keş-i tasdî’ât oldum. İndimde girân-kıymet olan muhabbet-i sahîhelerinin devâmında belki de izdiyâdından emînim. Bâkî lutf ve irâde; birâder-i sâhib-i ifâde Efendimindir (Uçar 2013: 135).


Kaynakça


Kurnaz, Cemal (2009). “Sırrı Paşa”. Diyanet İslam Ansiklopedisi.  C. 37. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 127-129.  

Kurnaz, Cemal (2010). “Giritli Sırrı Paşa Hayatı, Eserleri, Şiirleri”. İlmî Araştırmalar: Dil, Edebiyat, Tarih İncelemeleri. 9 (2000): 133-160.

Karaçavuş, Ahmet (2007). Sırrı Paşa Mektûbat-ı Sırrı Paşa. Trabzon: Serander Yayınları.

Uçar, Fikret (2013). Mektûbât-ı Sırrı Paşa’nın Transkripsiyonu ve Değerlendirmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Eren, Hulusi. "MEKTÛBÂT-I SIRRÎ PAŞA (SIRRÎ PAŞA)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mektubat-i-sirri-pasa-sirri-pasa. [Erişim Tarihi: 27 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 AHSENÜ'L-KASAS (SIRRÎ PAŞA) Sırrî Paşa, Selim Sırrî Paşa, Girit-Kandiyeli Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
2 ÂSÂR-I HÂME-İ SIRRI PAŞA (SIRRÎ) Sırrî Paşa, Selim Sırrî Paşa, Girit-Kandiyeli Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
3 GALATÂT (SIRRÎ PAŞA) Sırrî Paşa, Selim Sırrî Paşa, Girit-Kandiyeli Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
4 RÛH (SIRRÎ PAŞA) Sırrî Paşa, Selim Sırrî Paşa, Girit-Kandiyeli Akın ZENGİN
Görüntüle
5 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
6 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
7 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
8 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
9 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
10 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
11 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
12 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
13 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
14 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle