Mektûbât (Ahmedî/Kaygusuz)
mektubât
Ahmedî/Kaygusuz, Sârbân Ahmed (d. ?/? - ö. 1545/1546/952)

ISBN: 978-9944-237-87-1


"Ahmedî" ya da "Kaygusuz" olarak bilinen Sârbân Ahmed'in 10/16.yy'da müridlerine gönderdiği mektuplardan oluşan tasavvufî eseri. Mehmed Tahir’e göre Kanunî devrinde yaşayan Ahmed Sârbân (ö.952/1545) sarbanbaşılık yaptığı için sarbân (deveci) lakabıyla anılmıştır.

Sârbân Ahmed'in divanınının ve mektûbâtının yazmalarının çeşitli kütüphanelerde nüshaları mevcuttur. Melamiyye-i Bayramiyye’dendir. Sârbân Ahmed'in ilahilerinin bulunduğu Divan'ının Konya Kütüphanesi’ndeki nüshası esas alınarak Mustafa Özdamar tarafından bir kısmı aynen nakledilmiş, bir kısmı da nesir şeklinde yorumlanarak neşredilmiştir. Mustafa Özdamar'ın bu çalışmasında Ahmed Sarban’a ait iki mektuba da yer verilmiştir. Sârbân mektuplarını müridlerine göndermiştir ki yetiştirdiği önemli halifeleri Ahmed Hüsameddin Ankaravî, Ali Alaeddin Vizevî ve Taptap Şah Ali’dir. Ahmed Sârbân Efendi bu mektuplarında hâlde, sözde, işte ve her durumda İslamiyet'e uymayı; talebelerinin birlik ve beraberliğini, iyi ahlakı, doğru itikadı, Bayrami-Melami âdâb ve erkanını, Ehl-i Beyt sevgisini, evliyaya muhabbeti ve bunların hâllerini bildirmekte, ihlası, takvayı tavsiye etmektedir. Müstakimzâde Süleyman Sadeddin Efendi de aynı bilgileri aktardıktan sonra Sârbân Ahmed'in iki mektubuyla ona ait olduğunu söylediği bazı şiirleri kaydeder. Mehmed Ali Ayni, Sadık Vicdani, Sursalı Mehmed Tahir, Hüseyin Vassaf gibi müellifler Sârbân Ahmed hakkında benzer bilgileri aktarmışlardır. Nesrinde ve manzumelerinde sanatlı ve süslü bir dilden kaçınmış, sade ve akıcı bir üslubu tercih etmiştir. Mektubat'ında da Eski Anadolu Türkçesinin ses hususiyetleri görülmektedir (Alkan 2019: 164-165; Kavruk 1995: 165 ).

Şairin biyografisi için bk. “Ahmedî/ Kaygusuz, Sârbân Ahmed". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmedi-kaygusuz-sarban-ahmed.


Eserden Örnekler


Sırr-ı hakîkat oğlumuz! Âb ü gil değil, cân ü dil’siz. Mehabbetinizi bir ân dirîğ eylemeyüp, gönülden çıkarmayasız. Ve dahî bendeniz yüzünden sizlere hâsıl gönlünüzde Allâh nûrı cezbesi hâsıl olmuşdur. Sizlere Allâh, emâneti mübârek eylesün! Cümlenize ilm-i ibret ve ilm-i hikmet esrârı hâsıl olmuşdur. Bu tarîkın hak idiğin sizlerden isteriz. Zîrâ sizler şehâdet itmeyince nice inanalım? Sizler dahî bu tarîkdan zevk ve şevk hâsıl etmişsiz. Cümle âlem gerçek yüzünden mehabbet etseler, hâl hâsıl olur. İkrâr edenin fâ’idesi kendüye ve inkâr edenin ziyânı kendüyedir. Keşf-i hayâlât bilmeziz. Bâzârımız, el elcedir. Ehlullâh hâlin söyleriz. Kâmil çok, mükemmil hâlin söyleriz. Cemî’i yaradılmışda bir kişinin hâlin söyleriz.

Anın mehabbet yedindedir makâmât

Anın huddâmıdır ehl-i kerâmât

Duyup işit kemâlin evliyânın

Anın ışkı ile mest ola cânın

Cümleye var bir kişidir ol kişi

Yapmak u yıkmak durur kemter işi

Gönülden ve gözden ayırmayup mehabbeti ziyâde edesiz

Ve’s-selâmü ‘alâ men’ittebe’a’l-hüdâ.

Efkaru’l-verâ, hâdimü’l-fukarâ Ahmed  (Er 2013: 106.)


Kaynakça


Sârbân Ahmed. Mektubât. Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmud Efendi, nr. 2848/7, vr. 78a.

Sârbân Ahmed (2013). Hayrabolulu Melâmî Şeyhi Ahmed-i Sârbân Efendi Külliyâtı [Dîvânı Ve Mektûbâtı] Ve Vizeli Şeyh Alâ’eddîn Alî Efendi’nin Şiirleri. (hzl Şaban Er). İstanbul: Kutup Yıldızı Yay.

Alkan, Harun (2019). "Bursalı Mehmed Tahir'in "Osmanlı Müellifleri" Eserine Göre Bayramiyye-i Melamiyye'ye Mensup Sufiler". Hacı Bayram-ı Velî IV. Uluslararası Hacı Bayram Velî Sempozyumu (ed. Vahit Göktaş, Harun Alkan). Ankara: İlahiyat Yay, 163-181.

Bursalı Mehmed Tahir (2016). Osmanlı Müellifleri (haz. M.A. Yekta Saraç). Ankara: TÜBA Yay.

Kavruk, Hasan (1995). Sârbân Ahmed Dîvânı (İnceleme- Metin). (Yüksek Lisans Tezi). Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı.

Özdamar, Mustafa (2006). Ahmed Sarban, İstanbul: Kırkkandil Yay.

(URL 1). https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/tekirdag/gezilecekyer/sarban-i-ahmed-turbesi.

Atıf Bilgileri


ÇERİKAN, FİDAN. "Mektûbât (Ahmedî/Kaygusuz)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mektubat-ahmedi-kaygusuz. [Erişim Tarihi: 07 Aralık 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (AHMEDÎ/ KAYGUSUZ) Ahmedî/ Kaygusuz, Sârbân Ahmed Dr. Öğr. Üyesi Murat VANLI
Görüntüle
2 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
3 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
4 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
5 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
6 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
7 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
8 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
9 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
10 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
11 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle