Mekteb-i Edeb, insan hayatına dair ahlaki esasların ortaya konduğu metinlerden derlenmiş ahlak eğitimi kitabı. Eserin musahhihi Muallim Naci'dir. İki bölümden oluşan Mekteb-i Edeb'in birinci ve ikinci bölümleri daha sonraki baskılarda ayrı ayrı olarak da müstakil olarak neşredilmişlerdir. Kitabın musahhihi olan Muallim Naci'nin derleme olarak oluşturduğu bu eserinde, üslup özellikleri göz önüne alındığında bazı bölümleri bizzat kaleme aldığı anlaşılmaktadır. Kitabın başında Kitapçı Arakel'e ait bir mukaddime bulunmaktadır. Kitabın neşriyle umuma faydanın gözetildiği belirtilir. Eser genel muhtevası itibariyle "edeb", "ahlak" ve "umumi terbiyeye" dair esasların ortaya konulmasını amaçlamaktır. İnsanın sahip olması gereken iyi hasletler "Ana Babaya Muhabbet ve Hürmet", "Hakikat Yahut Doğruyu Söylemek", "Vaadini Yerine Getirmek", "İlim Tahsili-Okumak Arzusu" vs. gibi başlıklarla; erdemli insanlarda olmaması gereken kötü hasletler de "Riyakârlık-İkiyüzlülük-Yaranıcılık", "Ayıplayıcılık-Kınayıcılık" vs. gibi başlıklarla ortaya konmuştur. Mekteb-i Edeb'in son bölümünün başlığı olan "Akıllı ve İyi İnsan" nitelemesi insanın çıktığı yolda ulaşması gereken ahlaki olgunluğu ifade etmektedir.

Eserde her bölümün birer deneme olarak okunmaya müsait olması dikkat çekicidir. Her denemenin başında epigraf olarak nitelendirilebilecek alıntılar yer almaktadır. Metni güçlendirmek için yapılan bu alıntılar, hadis-i şeriflerden, peygamberlere ait vecizelerden, İslam alimleri, padişah ve devlet adamlarının sözlerinden iktibasla olduğu kadar Batılı filozof ve yazarlardan da seçilerek oluşturulmuştur. Bu anlamda Mekteb-i Edeb kaynağını sadece İslam kültür ve medeniyetinden alan klasik tarzda dini-ahlaki eserlerden ayrılmaktadır. Metin parçalarında insanlık tarihine ait olaylar ve temalar sıklıkla kullanılmış, evrensel anlamda ahlaki esaslar temellendirilmeye çalışılmıştır. Batı kültürüne dair sıklıkla başvurulan kaynaklar ve dönemler arasında Sokrates, Eflatun, Aristo vs. gibi Antik Yunan filozofları; Batılı devlet adamları, edip ve şairler; Montaigne, Montesquieu, Descartes gibi Orta Çağ ve Aydınlanma düşünürleri yer almaktadır. Bu anlamda metnin Batı ve Doğu kültürlerini içine alan geniş bir insanlık tarihini kapsaması, kitabın musahhihi olan Muallim Naci'nin entelektüel birikimini ortaya koymaktadır. Muallim Naci, metin parçalarının içerisine farklı şairlerin şiirlerinden olduğu gibi kendi şiirlerinden de manzum parçalar eklemiştir. 

Kitabın ilk baskısı 1303/1886 yılında gerçekleştirilmiş ve takip eden yıllarda eser, bir kaç defa neşredilmiştir. Eserin Latin harfleriyle neşredilmesi Mekteb-i Edeb: Edep Eğitimi adıyla M. Necip Yılmaz tarafından 2016 yılında gerçekleştirilmiştir. 

Yazarın biyografisi için bk. "Muallim Naci". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muallim-naci