Müellifin “Hakāiku’l-Mevcûdât” terkibi ile lakaplandırılmış Arapça kaleme aldığı hacimli eseri. Matbu nüshası yoktur. Eser, Osmanlı'da revaç bulan iki mütedavil eserin kaynak metni olması açısından önemlidir. Şöyle ki Yazıcızâde Muhammed Efendi, Megāribü’z-zamân'ı; Muhammediyye adı ile nazmen, kardeşi Ahmed-i Bîcân ise Envâru'l-âşıkîn adı ile nesren tercüme etmişlerdir. Fakat bu tercümeler tam birer tercüme değil, mertebeli çevirilerdir.

Yazıcızâde Muhammed Efendi; kitabını enbiyânın ahvâlini başta tefsirlerden, hadislerden, güvenilir râvîlerden gelen nakiller olmak şartıyla Tevrat, Zebur, İncil ve Kur’ân-ı Kerîm’den süzmek sûretiyle kaleme aldığını söyler. Bu nakilleri âlem-i a‘yânîde tahkik ettiğini, âlem-i insânîde ise en güzel teviller ile tevil ettiğini ifade eder. Yani müellif, bahsettiği rivayetleri ilm-i ilâhîde sabit oldukları hâl üzere tahkik etmiştir. O, müşâhede ile teyit etmiş olduğu bu nakilleri kelimelerin el verdiği ölçüde anlatmaya çalışmıştır. Müellife göre kitabın maksadı şu âyetin mefhumuna muvâfıktır: “Hamd; gökleri ve yeri yaratan, karanlıkları ve aydınlığı var eden Allah'a mahsustur. (Bunca âyet ve delillerden) sonra kâfir olanlar (hâlâ putları) Rab'leri ile denk tutuyorlar.”  (En‘âm Sûresi, 6/1) Megāribü’z-Zamân, müellifin “Megrib” adını verdiği beş bölümden oluşmaktadır: 1. el-Megribu’l-evvel fî tertîbi’l-mevcûdât ve’n-nizâm (Nizamın ve mevcudatın tertibi ile alâkalı kısım) 2. el-Megribu’s-sânî fî hitâbâtillâh ma‘a’l-enbiyâi’l-ızâm (Allah’ın, peygamberlere olan hitâbı ile alâkalı kısım) 3. el-Megribu’s-sâlis fî kelimâtillâhi ma‘a’l-melâiketi’l-kirâm (Allah’ın melekleri ile söyleştiği kelâm hakkındaki kısım) 4. el-Megribu’r-râbi‘ fî hitâbâtillâhi yevme’l-kıyâme (Allah’ın kıyamet günündeki hitabı hakkındaki kısım) 5. el-Megribu’l-hâmis fî kelimâtillâhi fî a‘le’l-makām. (Allah’ın en yüce makamdaki kelimeleri hakkındaki kısım) Eserin en mühim hususiyetlerinden birisi Muhammed Efendi’nin kendi zamanına kadar olan ilmî ve irfânî mirası tevârüs etmesidir. Dibâcede kitabı yazmadan evvel bin dokuz yüz doksan dokuz eser mütâlaa ettiğini ifade eder. Eserde bahsi geçen meseleler çok geniş bir perspektifle ele alınmıştır. Vücûd, sıfât, meʻâd gibi nazarî hususlar, felsefe ve kelâm ilimleri açısından ele alınmış; lâkin daha sonra “tahkik” başlığı altında sûfîlerin görüşleri diğer görüşlere karşı müdafaa edilmiştir. Peygamber kıssalarını bazen tafsilatlı bir şekilde anlatan müellif, kıssaların sonunda “tahkik” tavrı başlığı altında bahsi geçen peygamberin Fusûsu’l-Hikem’de ele alınışına vurgu yapar. Fakat peygamberlerin tertibinde İbn Arabî’nin Fusûs’ta gözettiği tertibe riâyet etmez.

Şairin biyografisi için bk. “Yazıcıoğlu Mehmed Efendi, Şeyh Mehmed Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/yazicioglu-mehmed-efendi-seyh-mehmed