Yûsuf Ziyâ’nın Türkçe cümlelerin Arapça ve Farsça tercümelerini verdiği eseri. Medâr-ı Mükâleme’de ayet-i kerime, hadis-i şerif, hikmetli cümleler, tarihî kıssalar, coğrafî bilgiler, atasözleri ve diğer çeşitli konulara yönelik 834 Türkçe cümle bulunmakta ve bu cümlelerin hemen altında da önce Arapça ve sonra da Farsça tercümeleri yer almaktadır. Türkçe cümleler gayet bilgi verici ve özellikle sade bir cümle yapısına sahiptir. Dolayısıyla diğer iki dildeki tercümeler de okuyanın çok zorlanmayacağı şekildedir. 256 sayfalık eserde Türkçe cümleler bir ile üç satır arasında uzunluğa sahiptir. Numaralandırılmış olan bu cümlelerin hepsi “elif” harfi ile başlamakta ve bu harften sonra gelen harfler de alfabetik olarak devam etmektedir. Dolayısıyla sözlük tertibiyle hazırlanan eserdeki ilk Türkçe cümle “eimme” ve son Türkçe cümle “âyîne” (Yûsuf Ziyâ 1306: 5, 256) ile başlamaktadır.

Müellif, eserinin “mukaddime”sinde talim vasıtalarının çoğalması münasebetiyle fen ve ilimlerin yayılmasının kolaylaştığını ve bu anlamda birçok eserin kaleme alındığını fakat bu eserlerden genellikle merkezlerdekilerin faydalandığını söylemektedir. Bu sebepten de müellif, taşradaki öğrencilerin Arapça ve Farsça bir kitabı tercüme edebilmelerine ve bu tür kelimelerin yapılarını inceleyebilmelerine yardımcı olmak adına böyle bir eser kaleme aldığını söylemektedir (Yûsuf Ziyâ 1306: 3).

Medâr-ı Mükâleme, 1306/ 1888-89 yılında Kasbar Matbaası’nda basılmıştır.

Yûsuf Ziyâ’nın biyografisi için bk. “Ziyâ, Yûsuf Ziyâ”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ziya-yusuf-ziya