MECMÛA-YI TEKÂYÂ
tasavvufi risale
Ahmed Münib, Bandırmalı-zâde (d. 1275/1858 - ö. 1336/1918)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Tekkeler hakkında önemli bilgiler içeren, 19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başlarında yaşamış olan Celveti tarikatının Haşimiyye koluna mensup son dönem şeyhlerden biri olan Ahmed Münib Efendi’nin Mecmua-yı Tekâyâ “Tekkeler Mecmuası” adıyla bilinen risalesi (Ünal 2017: 116).

Son dönem tekkeler mecmuası yazım geleneğinin en sistematik eserlerinden birisi olan Mecmua-yı Tekâyâ; tekkeler, ayin günlerine göre tasnif edilmiş, her tekkenin adı, semti, ait olduğu tarikat, o zamanki şeyhi ve mülahazalar kısmında da ek bilgilerle son dönem tekke ve tarikatları hakkında bilgilere yer verilmiştir. Ahmed Münib Efendi, her matbu nüshası mühürlemiş ve mührü olmayan nüshaların sahte olabileceğini kitabın kapağına yazdırmıştır. Müellif, eserinin mukaddime kısmında, risaleyi İstanbul’da mevcut ve kaybolmuş olan tekke ve zâviyelerin bir listesini alfabetik olarak kaleme aldığını belirtmiştir (Ahmed Münib 1890: 2).

Eser, müellifin yaşadığı dönemdeki tekke ve şeyhleri hakkında bilgiler içermektedir. Bu tekkeler; Kâdirîliğe mensup 57, Halvetîliğe 13, Rifâîliğe 35, Şâzelîliğe 2, Mevlevîliğe 7, Bedevîliğe 8, Sa‘dîliğe 21, Nakşîliğe 64, Bayramîliğe 4, Sünbülîliğe 23, Celvetîliğe 22, Şa‘bânîliğe 24, Uşşâkîliğe 4, Sinânîliğe 3, Gülşenîliğe 3 ve Cerrâhîliğe mensup 14 olmak üzere toplam 304 tekkenin şeyhleri, âyin günleri ve diğer bilgileri aktarmaktadır. Bu bilgilere göre en fazla tekke Nakşibendîliğe aittir. Nakşîbendîliği Kadîrîlik ve Rifâilik izlemektedir. En az tekkesi olan tarîkatlar ise, Şazelîlik, Bayramîlik, Gülşenîlik, Sinanîlik ve Uşşâkî’liktir (Ünal 2017: 56).

Ahmed Münib mecmûasında ayrıca, Kâdirîliğe mensup 12, Halvetîliğe mensup 10, Nakşîliğe 10, Celvetîliğe 7, Sa‘dîlik, Cerrâhîlik, Uşşâkîlik ve Sünbülîliğe ait 2, Rifâîliğe ait 1 olmak üzere toplam 49 tekkenin o zamanki şeyhi kısmını boş bırakarak bilgi vermemiştir. Risalede tekkelerin âyin günleri hakkında da bilgiler vermiştir (Şimşek 2007: 150). Bu bilgiler ışığında âyin günleri şöyledir: Âyin günü Cuma olan tarîkat sayısı 65, Cumartesi günü olan 25, Pazar günü olan 41, Pazartesi günü olan 30, Salı günü olan 27, Çarşamba günü olan 38 ve Perşembe günü olan 83’tür (Ahmed Münib 1890: 4-16). Ayrıca, şimdiye kadar tekke mecmuası tarzında yazılmış eserler arasında, hakkında bilgi verilen tekke sayısı bakımından Yeşilzâde M. Sâlih Efendi’nin Rehber-i Tekâyâ (Aşkar 2000: 129-164) adlı eserinden sonra ikinci önemli eser konumundadır.

Eser, Marmara Üniversitesi Nadir Eserler Koleksiyonu 07528/F03398 numaralı demirbaşa kayıtlıdır. Ma’ârif Nezâreti Celilesinin 24 numaralı ruhsatıyla, İstanbul Alem Matbaası’nda 1307/1890 yılında mensur ve matbu olarak 16 sayfa olarak basılmıştır.

Ahmed Münib Efendi’nin biyografisi için bk. “Ahmed Münib, Bandırmalı-zâde”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmed-munib-bandirmalizade

Eserden Örnekler


Bismillahirrahmânirrrahîm

Elhamdülillâhi Rabbi’l-âlemîn, ve’s-salâtu ve’s-selâmu alâ resûlinâ Muhammedin ve ‘alâ âlihi ve ashâbihi ecmaîn. Ammâ ba‘d, âsitâne-i aliyye ve bilâd-ı selâsede zikrullah ve duâ-yı hayriyye-i pâdişâhî icrâ olunan ma‘mûr, muhterık tekâyâ ve zevâyânın yevm-i mahsûslarıyla esâmîsi hurûf-ı hecâ üzre tertîb ve semt-i meşhûrlarıyla nev‘-i tarîkleri ve nâm-ı âherleriyle elyevm hiz- met-i meşîhati îfâ eden efendilerin dahi esâmîsini mübîn tarîkat-i aliyye muhiblerine bir yâdigâr olmak içün bazı ehibbânın teşvikiyle pâdişâh-ı mülk-i perver ve şehinşâh-ı dâd-güster nukâve-i dûd-mâl-ı âl-i Osman velî-ni‘met-i âlemiyân “Sultân ibn Sultâni’s-Sultân el-Gâzi Abdülhamîd Hân-ı Sânî” Efendimiz Hazretleri’nin zamân-ı saltanat-nişân-ı hilâfetpenâhîlerinde bu abd-ı âcizi Bandırmalızâde es-Seyyid Ahmed Münîb Üsküdârî tahkîk olunabildiği kadar silk-i tahrîre keşîde ile ismini dahi “Mecmûa-ı Tekâyâ” tesmiye idüp, vukû‘ bulan hatâ ve noksanının afvını istirhâm ederek, gerek dergâh-ı şerîflerin bânilerinin ve gerek ol zamandan şimdiye kadar meşîhat hizmetini îfâ eden zevâtın him- met-i rûhâniyetlerinden istifâze maksadıyla tab‘ ve neşrine mübâşeret kılındı (Ahmed Münib 1307: 2).



Kaynakça


Aşkar, Mustafa (2000). “Son Dönem Tekke Mecmûlarından Yeşilzâde Mehmed Sâlih Efendi’nin Rehber-i Tekâyâ’sı”. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırmalar Dergisi, Yıl: 1, Sayı: 3, s. 129-164.

Bandırmalı-zâde Ahmed Münib (1307). Mecmua-yı Tekâyâ, İstanbul: Alem Matbaası.

Şimşek, Selami (2007). “Son Dönem Celvetî Şeyhlerinden Bandırmalı-zâde Ahmed Münib Efendi’nin Hayatı Eserleri ve Mecmûa-yı Tekâyâ’sı”. Konya: Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. Sayı: 21. s. 135-172.

Ünal, Mehmet (2017). Ahmed Münib Efendi’nin Risaleleri. Isparta: Fakülte Kitabevi.

Atıf Bilgileri


Ünal, Mehmet. "MECMÛA-YI TEKÂYÂ". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mecmua-yi-tekaya. [Erişim Tarihi: 19 Eylül 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MİR’ÂTU’T-TURUK Ahmed Münib, Bandırmalı-zâde Doç. Dr. Mehmet Ünal
Görüntüle
2 HUKÛK-I VELED Ahmed Münib, Bandırmalı-zâde Doç. Dr. Mehmet Ünal
Görüntüle
3 RİSÂLE-İ AKÎKA Ahmed Münib, Bandırmalı-zâde Doç. Dr. Mehmet Ünal
Görüntüle
4 TA‘RÎFU’L-HİTÂN Ahmed Münib, Bandırmalı-zâde Doç. Dr. Mehmet Ünal
Görüntüle
5 MİFTÂHÜ'L-KULÛB (AZMÎ) Azmî, Hüseyin Azmî Dede Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete
Görüntüle
6 NUHBETÜ'L-ÂDÂB (AZMÎ) Azmî, Hüseyin Azmî Dede Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete
Görüntüle
7 KENZÜ'L-FEYZ Fİ'S-SÜLÛK VE ÂDÂBİ'T-TARÎKİ'L-HALVETİYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Araş. Gör. Ayşenur Aydınlı
Görüntüle
8 MEDÂR-I VÂHİDİYYET VE MERKEZ-İ AHADİYYET (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
9 RAVZATÜ'L-ALİYYE FÎ TARÎKATİ'Ş-ŞÂZELİYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
10 SEYRÜ'L-ESMÂ VE SIRRU'L-MÜSEMMÂ FÎ ŞERHİ'L-ESMÂ'İ'L-İSNÂ AŞERE ER-RUFÂ'İYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
11 ŞERH-İ TUHFETÜ'L-MÜRSELE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
12 TİBYÂNU VESÂ'İLÜ'L-HAKÂYIK FÎ BEYÂNİ SELÂSİLİ'T-TARÂ'İK (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
13 DÎVÂN (SERMEST) Abdullah Sermest, Kilisli Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
14 ÂDÂBÜ’Z-ZÂKİRÎN VE NECÂTÜ’S SÂLİKÎN Fuhûlî, Karamollazâde Şeyh Abdülhamîd Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle