- Yazar Biyografisi (TEİS)
Sirâcî, Osmân Sirâceddîn - Madde Yazarı: Doç. Dr. Ramazan Ekinci
- Eser Yazılış Tarihi:1305/1887-88
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:15/10/2021
MECMÛA-İ HAYÂL-İ BÂL (SİRÂCÎ)
şiirlerSirâcî, Osmân Sirâceddîn (d. ?/? - ö. 1305'ten sonra/1888'den sonra)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Erzurumlu Osman Sirâceddin’in dinî ve lâdinî konularda yazdığı şiirlerini topladığı küçük hacimli eseri. 54’ü Türkçe, 1’i Farsça ve 1’i Arapça olmak üzere toplamda 56 şiir bulunan eserde bazı şiirler başlıklandırılmıştır. Klasik divan tertibi hususiyetlerinden uzak bir şekilde tanzim edilen bu şiir kitabında, şiirler kafiyelerinin son harflerine göre elifbȃ sırası gözetilerek düzenlenmiştir. Nazım türleri açısından değerlendirildiğinde eserde 3 naʻt, 1 Kerbelȃ mersiyesi, 1 Nakşıbendȋ tarikatı medhiyesi, 1 Abdülkadir-i Geylȃnȋ medhiyesi, Mahmud Bey Matbaası ve çalışanları için yazılmış 1 medhiye ve 1 nasihatnȃme bulunmaktadır. Nazım şekilleri açısından göz atıldığında şiirlerin tamamına yakınının gazel şeklinde kaleme alındığı görülmektedir. Bunun yanı sıra 43 beyitlik bir kaside, 11 bentlik bir terkib-bend, 30 bentlik bir mütekerrir müseddes, 7 bentlik bir muhammes, sehven “kıtʻa” başlığı altında yazılmış 18 beyitlik bir mesnevi ve 3 kıtʻa bulunmaktadır. Farsça olan şiir âşıkane bir gazel, Arapça şiir ise Sultan II. Abdülhamid’e 1305/1887-88 yılının gelişi vesilesiyle sunulmuş bir kıtʻadır. Ayrıca Erzurum medreselerinde müderrislik ve Lala Paşa Camii’nde kürsü şeyhliği yapmış ve daha çok “Şaşı Hoca” namıyla bilinen Mustafa Zeynüddin Efendi’nin 1305/1887-88'de vefatını bildiren bir tarih manzumesi yer almaktadır.
Osman Sirȃceddin Efendi’nin mevlidi ve Hayâl-i Bâl adlı mirâciyesi gibi bu eseri de 1305/1887-88 yılında İstanbul’da Mahmud Bey Matbaası’nda basılmıştır. Küçük boy, 58 sayfadan oluşan bir eserdir. Şairin mevlidi, miraciyesi ve bu kitapçıktaki şiirlerinden birkaçı Atatürk Üniversitesi tarafından yürütülen Erzurum’un Yüzleri adlı projede, Osman Sirâceddin Efendi isimli çalışmada Ramazan Ekinci tarafından neşredilmiştir (2015). “Pend-i İhvân” başlıklı nasihatnâmesi Fatih Sona tarafından yayımlanmıştır (2019).
Şairin biyografisi için bkz. “Sirâcî, Osman Sirâceddin”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/siraci-osman-siraceddin
Eserden Örnekler
Kıtʻa
Esmâ okurdu gönlüm zevkın sezince rûhum
Rûhum sezince zevkın gönlüm okurdu esmâ
Cânâ ruhunda hamrâ güller açıldı her dem
Her dem açıldı güller hamrâ ruhunda cânâ
Sevdâ hattında dersi ezber kılardı fikrim
Fikrim kılardı ezber ders-i hattında sevdâ
Eyvâ döküldü kanım hançer urunca gamzen
Gamzen urunca hançer kanım döküldü eyvâ
Yağma olurdu aklım rûya düşünce zülfün
Zülfün düşünce rûya aklım olurdu yağma
Her câ dilimde zikrin aşkın gönülde dâ’im
Dâ’im gönülde aşkın zikrin dilimde her câ
Leylâ Sirâcî zârın yandı gamınla bir bak
Bir bak gamınla yandı zârın Sirâcî Leylâ
Gazel
Her zamân âh eyleyip dilden vatan yâd eylerim
Yâd edip yârân-ı mey-nûşân feryâd eylerim
Fikre geldikce vatan meh-rûları her subh u şâm
Bâl-i mahzûnumda bir gam-hâne bünyâd eylerim
Artırır hubb-i vatan gurbetde mü’min kadrini
Ey gönül her dem vatan yâd it diyü şâd eylerim
Gerçi derd ehli ciğer kanın çeker çekdikçe gam
Lîk gamzen ey sanem bu kâra üstâd eylerim
Dil visâle tâlib oldukça cefâ çekdim cefâ
Şimdi hicrânın dil-i nâ-şâda muʻtâd eylerim
Cân verip Ferhâd u Mecnûn aldılar bir nîk-nâm
Âkıbet zannım budur ki ben de bir ad eylerim
Kıl ikâmet terkini bundan sefer et asla gel
Ey Sirâcî dostumu bu yolda irşâd eylerim (Ekinci 2015).
Kaynakça
Erzurumlu Osman Sirâceddîn (1305). Hayâl-i Bâl. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası.
Erzurumlu Osman Sirâceddîn (1305). Mecmû‘a-i Hayâl-i Bâl. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası.
Ekinci, Ramazan (2015). Erzurum’un Yüzleri, Osman Sirâceddin Efendi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yay.
Kasır, Hasan Ali (1999). Erzurum Şairleri. İstanbul: Erzurum Kitaplığı Emek Matbaacılık. 78-81.
Ziyâeddin Fahri (1927). Erzurum Şairleri. İstanbul: Sanâyi-i Nefîse Matbaası. 104-107.
Sona, Fatih (2019). “Osman Sirâceddin’in Pend-i İhvân’ı”. Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi 7 (2):197-211.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | HAYÂL-İ BÂL (SİRÂCÎ) | Sirâcî, Osmân Sirâceddîn | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
2 | MEVLİD-İ ŞERÎF (SİRÂCÎ) | Sirâcî, Osmân Sirâceddîn | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
3 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
4 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
5 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
6 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
7 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
8 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
9 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
11 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
12 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |