- Yazar Biyografisi (TEİS)
Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı - Madde Yazarı: Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN
- Eser Yazılış Tarihi:18.yy
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:02/06/2022
MECMÛ‘ATU’L-ME‘ÂNÎ
şiirHakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı (d. 1115/1703 - ö. 1194/1780)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Dini ilimlerden edebiyata, pisikolojiden matematiğe hatta astronomiye değin pek çok değişik alanda eser vermiş olan âlim Erzurumlu İbrahim Hakkı'nın on beş eserinden biri. El yazma nüshası A. Bener'de bulunan bu eser, müellifi Erzurumlu İbrahim Hakkı tarafından 1178/1764 yılında Arapça, Farsça, Türkçe olmak üzere üç lisanla yazılmıştır. Bu eser içinde tevekkül, tefviz ve rızadan bahseden Şifâu'l- Sudur, Uzletnâme, manzum olup ahlâkî konulardan bahseden İkbalnâme, Vasiyetnâme, Ülfetü'l-kulûb, Tarik-i Nakşibendiye (Marifetnâme'den İktibas edilen bir eserdir.) ve Hısnu'l-Ârifîn min Fiten üz- Zaman fî külli ân (Her an zamanın fitnesinden ariflerin sığınağı anlamına gelen) adlı küçük risaleleri de bulunur (Altıntaş ,1997: 34). Erzurumlu İbrahim Hakkı; Arapça, Farsça ve Türkçeden manzum ve mensur parçalara yer verdiği bu eserlerinin yanı sıra kendi şiirlerine de yer ayırmıştır. "Furû" olarak adlandırdığı eserlerinin isimleri şöyledir: 1.Tuhfetu’l-Kirâm (1767), 2. Nuhbetu’l-Kelâm (1768), 3. Meşâriku’l-Yûh (1771), 4. Sefînetu’n-Nûh (1773), 5. Kenzu’l-Futûh (1774), 6. Defînetu’r-Rûh (1775), 7. Rûhu’ş-Şurûh (1776), 8. Ulfetu’l-Enâm (1776), 9. Urvetu’l-İslâm (1777), 10. Heyetu’l-İslâm (1777) (Fazlıoğlu, 2005: 118-119).
Mecmû'âtu’l-Me'ânî'de dinî ve tasavvufî şiirler yanında astronomiyle ilgili cep tahtasının kullanımı hakkında Türkçe bir bölüm, Kur’an tecvidine dair yine Türkçe bilgiler, Arapça, Farsça ve Türkçe küçük bir sözlükle “Kavâid-i Fürsiyye” başlıklı diğer bir bölüm bulunmaktadır (Arkeoloji Müzesi Ktp., Said Paşa, nr. 576). Eserin sonunda yirmi sekiz çeşit aruz vezninden bahsedilmiş ve her vezin için de üç dilden üç ayrı örnek verilmiştir. Bunlardan başka Mir'atu'l- Kevneyn (Zahir ehli ile batın ehlinin durumlarını açıklayan eser, şeyh Mustafa Fâni Efendi'ye ithafen yazılan bir eserdir.), Farsça yazılmış olan Kut-ı Can ("Hayat gıdası" anlamında olup az yemenin faydalarından bahsetmektedir.), Nûş-ı Cân ("Hayat suyu" anlamına gelen eser, İbrahim Hakkı'nın oğlu Fehim Efendi'ye ithafen yazılmış tasavvufî şiirlerden oluşmaktadır.) ve nihayet Tezkiretü'l Ahbâb fî Menâkib-i Kutbu'l- Aktâb (Marifetname içinde yazılmış bulunan Fakirullah'ın kerâmetlerinin Arapça çevirisidir.) ve yüzlerce tasavvufî beyit bu eser içinde bulunmaktadır. Erzurumlu İbrahim Hakkı bu beş eserini, dört eserden faydalanarak Erzurum'da yazdığını ifade etmiştir ( Altıntaş, 1997: 34-35). İbrahim Hakkı'nın bu eseri, kâinatın yaratılması sırrını, insanoğlunun varlık nedenini, Yaratıcı'ya duyulan âşk ve sünnet ehlinin dinî-tasavvufî düşüncesini işlediği; dolayısıyla dil, edebiyat, tarih ve dinî-tasavvufî ilimlerdeki meziyetlerini de gösterdiği örnek eserlerinden biri olmuştur.
Şairin biyografisi için bk. Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hakki-erzurumlu-ibrahim-hakki
Kaynakça
Altındaş, Hayrani (1997). Erzurumlu İbrahim Hakkı, İstanbul: MEB Yay.
Çubukçu, İ. Agâh (1961). İslam'da Tasavvuf. A.Ü.İ.F. Der. içinde C. VIII, Ankara.
Erzurumlu İbrahim Hakkı. (1988). Büyük Türk Klâsikleri, İstanbul: Ötüken Yay., C. 7, s.226- 229.
"Erzurumlu İbrahim Hakkı" (2020). (Yaz. Nurettin Ceviz), Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü.
Fazlıoğlu, Şükran (2005). “Ta’lîm ve İrşâd Arasında: Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın Medrese Ders Müfredatı”, Dîvân İlmî Araştırmalar Dergisi. İstanbul. 115-173.
Fındıkoğlu, Z. Fahri (1927). Erzurum Şairleri, İstanbul: Sanayi-i Nefise Matbaası.
Gölpınarlı, Abdülbaki (1971). “İbrahim Hakkı, Erzurumlu”, Türk Ansiklopedisi, Ankara: MEB Basımevi, C. XIX, s. 507-508.
Önal, Sami, “190. Ölüm Yıldönümünde Erzurumlu İbrahim Hakkı (1703-1780)”, TK, VIII/95 (1970), s. 791-796.
Yüksel, Emrullah (1993). “Erzurumlu İbrahim Hakkı (1703-1780)’da Dini ve Pozitif İlimler Birbirini Tamamlar”, EAÜİFD, sy. 11, s. 1-7.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (İLÂHİ-NÂME) | Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı | Doç. Dr. abdulkadir erkal |
Görüntüle | ||
2 | MA‘RİFETNÂME | Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı | Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu |
Görüntüle | ||
3 | ‘İRFÂNİYE | Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı | Diğer Emine Güleç |
Görüntüle | ||
4 | İNSÂNİYE | Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı | Diğer Emine Güleç |
Görüntüle | ||
5 | KURRETÜ'L-UYÛN | Ra'ûfî, Şeyh Seyyid Ra'ûfî Ahmed Efendi | Öğretmen mehmet cemal öztürk |
Görüntüle | ||
6 | VÂRİDÂT (AZÎZ) | Azîz, Azîz Ali Efendi | Araş. Gör. Dr. nesrin aydın satar |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN-I İLÂHİYYÂT (İBRÂHİM HÂS) | İbrâhim Hâs | Doç. Dr. Hasan Gültekin |
Görüntüle | ||
8 | ŞERH-İ EBYÂT-I YÛNUS EMRE (İBRÂHİM HÂS) | İbrâhim Hâs | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (KAYGULU HALİL EFENDİ) | Kaygulu Halil Efendi | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
10 | HÂDİ’L-UŞŞÂK (KAYGULU HALÎL EFENDİ) | Kaygulu Halil Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
11 | TEFSİR-İ BA’Z-I SÜVER-İ KUR’ANİYYE | Abdülhay Celvetî | Doç. Dr. Şükrü Maden |
Görüntüle | ||
12 | DÎVÂN (PERTEVÎ) | Pertevî, Çorlulu | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
13 | MUHTASARU’L-HAKKI’S-SARÎH VE'L-KEŞFI'S-SAHÎH | Pertevî, Çorlulu | Prof. Dr. Selami Şimşek |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂN (Fahrî, Ahmed) | Fahrî, Ahmed | Doç. Dr. Mehmet Ünal |
Görüntüle |