- Yazar Biyografisi (TEİS)
İdrîs, İdrîs-i Bitlisî - Madde Yazarı: Doç. Dr. ADNAN OKTAY
- Eser Yazılış Tarihi:875/1470 - 950/1543 arasında
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Farsça
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Hatırat
- Yayın Tarihi:05/01/2022
MECMÛ'A-İ MÜNŞE'ÂT (İDRÎS)
münşeat mecmuasıİdrîs, İdrîs-i Bitlisî (d. 856-861/1452-1457? - ö. 921, 927, 930, 971/1515, 1521, 1523, 1564?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Mecmû'a-i Münşe'ât, İdrîs-i Bitlisî tarafından Akkoyunlu, Karakoyunlu, Timurlu, Hint ve Osmanlı sultanları arasında hicri 9. yüzyılın son çeyreği (1480’li yıllardan itibaren) ile 10. yüzyılın ilk yarısı arasında (1550 yıllarına kadar) yazılmış mektupları ihtiva eden bir mecmuadır. Eserdeki Farsça mektupların bazıları Bitlisî’ye bazıları da oğlu Ebülfazl’a aittir (Akçay 2021). Mektup yazılanlar arasında II. Bâyezîd ile I. Selîm gibi Osmanlı sultanları yanında Şeyhülislam Ebussuûd Efendi, Sultan Hüseyn Baykara gibi önemli şahsiyetler de yer almaktadır. Ayrıca Bitlisî’nin oğlu Ebülfazl’a göndermiş olduğu mektupların da içinde yer aldığı Farsça yazılmış olan nüsha, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, FY 906 demirbaş numarasıyla kayıtlıdır (Aksoy 2021: 21).
Eserdeki mektupların bazıları padişah adına kaleme alınmıştır. Ayrıca Bitlisî’nin oğlu Ebülfazl’a ait Hama ve Humus tahrir defteri dibacesi gibi metinler de bu mecmuanın içindedir. Dîbâcenin Ebülfazl tarafından Selîm Şâhnâme’ye de alındığı tespit edilmiştir. Ayrıca müellife ait olduğu sanılan bazı kaside ve rubailer de eserde yer almakta, eserin sonunda ise yazarın vakıfnameleri bulunmaktadır (Kırlangıç 1995: 29). Öte yandan mecmuada Ebülfazl Mehmed Efendi’ye ait Risâle-i Kudûmiyye adlı eser de yer almaktadır (Yıldırım 2010: XXXVII). Orhan Başaran, Bitlisî’nin mektuplarından bahsederken sadece II. Bâyezîd ile Sultan Selîm’e gönderilen mektuplardan bahsetmiş, mektupların Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesinde 1919, 5675 ve 8333/1-3 arşiv numarasıyla kayıtlı olduğunu belirtmiştir (2000: 35).
İdrîs-i Bitlisî'nin 15’i Farsça, 5’i Arapça ve 1’i Türkçe olmak üzere toplam 21 eseri vardır. Nâsirin Mecmû'a-i Münşe'ât'ı Farsça, ismi oldukça benzeyen diğer eseri Mecmû'atü’l-Münşe'ât ise Türkçedir (Hatunoğlu 1998: 5). İdrîs-i Bitlisî ile beraber Osmanlı münşeatçılığının sanatlı bir anlayışla yazılması süreci başlamıştır (Oktay 2014: 20). Eser hakkında herhangi müstakil bir çalışma yapılmamıştır.
Nâsirin biyografisi için bk. "İdrîs, İdrîs-i Bitlisî". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/idris-idrisi-bitlisi
Kaynakça
Akçay, Gülçiçek (2021). İdrîs, İdrîs-i Bitlisî. Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/idris-idrisi-bitlisi [Erişim tarihi: 05.12.2021]
Aksoy, İdris (2021). İdrîs-i Bidlisî’nin Selîmnâme’sinin Tahkik ve Tercümesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
Başaran, Orhan (2000). İdrîs-i Bitlisî’nin Heşt Bihişt’inin Hâtime’si (Metin-İnceleme-Çeviri). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Hatunoğlu, Bahattin Yalçın (1998). İdrîs-i Bitlisî Selîmnâmesi’nde Doğu Anadolu’nun Fethi. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
İdrîs-i Bitlisî. Mecmûa-i Münşeât. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi. FY 906.
İdrîs-i Bitlisî. Mecmûatü’l-Münşeât. Süleymaniye Kütüphanesi. Esad Efendi. No: 3879.
Kırlangıç, Hicabi (1995). İdrîs-i Bitlisî: Selîm Şâhnâme. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi.
Oktay, Adnan (2014). Nâbî’nin Münşe’âtı: İnceleme-Metin. Doktora Tezi. Diyarbakır. Dicle Üniversitesi.
Yıldırım, Muhammed İbrahim (2010). İdrîs-i Bitlisî’nin Heşt Behişt’ine Göre Fatih Sultan Mehmed ve Dönemi. Doktora Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | RİSÂLE-İ HAZÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
2 | TERCEME VE NAZM-I HADÎS-İ ERBA'ÎN (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
3 | MÜNÂZARATÜ’S-SAVM VE’L-ÎD / MÜNÂZARA-İ RÛZE VE ÎD (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
4 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
5 | ŞERH-İ KASÎDE-İ HAMRİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Dr. Öğr. Üyesi MUHAMMET İNCE |
Görüntüle | ||
6 | MÜNÂZARA-İ IŞK BÂ-AKL (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
7 | KASÂ'İD VE MÜNŞE'ÂT VE MÜRÂSELÂT (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
8 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
9 | SELÎM-NÂME (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
10 | Mecmû'atü’l-Münşe'ât | İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
11 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
12 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
13 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
14 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
17 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
18 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
19 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
20 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |