Müderrislik ve kadılık yapmış şair Mehmed Nebîl Bey (ö. 1819-20)’in torunu Mehmed Nebîl’in şiirlerinin toplandığı eser. Nebîl'in torununun eşi Trabzonlu Hammâmî-zâde İhsân Bey, Hırka-i Şerîf'teki Akşemseddîn Mahallesi’nde Sultan Abdülmecîd tarafından Osmân Sâ’ib Efendi’ye bağışlanan taş konaktaki dağınık evraklar arasında Nebîl Bey’in gençlik döneminde kaleme aldığı, gayr-i müretteb şekilde “51 gazel, 23 terkib ve manzume, 22 kıta, 14 şarkı, 74 tarih, 51 beyit ve matla”dan (toplam 235 manzume) oluşan  başı sonu eksik, Külliyât'ının dışında, bir Mecmû’a’sının da bulunduğu bilgisini İbnül-Emin'e vermiştir (İnal 2000: 1572-73 ). Ancak kütüphanelerde İhsân Bey’in sözünü ettiği şairin gençlik dönemine ait şiirlerinin toplandığı bu Mecmû’a’nın da herhangi bir nüshası tespit edilmemiştir. Prof. Dr. Rıfat Kütük'ün özel kütüphanesinde Nebîl'in müellif hattı bir Dîvânçe'si mevcuttur. Kütük, zahriyeye  düştüğü notta tek nüsha olan müellif hattı eserin tamirini ve cildinin 03.03.2020 tarihinde kendisi tarafından yapıldığını belirtmiş ve eserin nüsha tavsifinde şu bilgileri vermiştir: 142x230 mm ebadında, muhtelif satır, kalın cedîd kâğıt, yakın zamanda yapılmış yan kâğıtları battal ebrulu kahverengi zilbahar cild. Ancak tavsifi verilen Rıfat Kütük nüshasındaki aşağıda dökümünü vereceğimiz şiir sayısının İhsân Bey'in sözünü ettiği şairin gençlik dönemine ait şiirlerinin toplandığı Mecmû’a'dakinden farklı olduğu da açıktır. Bu durumda  eldeki nüshanın Nebîl’in, Hammâmî-zâde İhsân Bey'in  başının ve sonunun eksik olduğunu belirttiği Mecmû’a’nın bazı sayfalarının kopmuş şekli olabileceğinden söz etmek mümkündür. Ya da Nebîl’in  şiirlerini topladığı bir başka defteri mevcuttur. Şair, erken vefat ettiği için  İhsân Bey'in onun "gençlik dönemi" ile ne kastettiği de belirsizdir. Bu nedenle nüshadaki tarih manzumelerindeki tarihlerden hareketle bir çıkarım yapmak olası değildir. 

Metinlerden önce herhangi bir başlığın bulunmadığı Rıfat Kütük nüshasında şiirler 28b sayfasında bitmektedir. Metnin bu sayfasının sol kenarı yırtıktır. Bazı sayfalardaki beyitler üzerinde yapılan düzeltmeler Dîvânçe'nin müsvedde olabileceğini de düşündürmektedir. Yazmada sırasıyla "2 beyit, 1 matla, 1 mısra,  1 tarih kıt'ası (kebire), 1 rubai (rubai vezniyle değil), 1 tarih kıt'ası, 1 gazel, 1 tarih beyti, 1 gazel, 1 rubai (rubai vezniyle değil), 1 gazel, 3 kıt'a, 1 gazel,  1 şarkı (muhammes), 1 gazel, 1 şarkı (murabba), 1 tarih kıt'ası (kebire), 1 şarkı (murabba), 1 beyt, 2 şarkı (murabba), 1 gazel, 1 beyt, 1 şarkı (murabba), 1 beyt, 1 gazel, 1 rubai (rubai vezniyle değil), 1 beyt, 1 gazel, 1 tarih kıt'ası, 1 şarkı (murabba), 2 gazel, 3 beyt, 1 rubai (rubai vezniyle değil), 3 gazel, 1 beyt, 1 gazel, 3 matla, 1 rubai (rubai vezniyle değil), 2 beyt,  1 kıt'a,  1 mısra, 1 matla, 3 tarih kıt'ası (kebire), 1 şarkı (muhammes), 1 beyt, 1 tarih kıt'ası (kebire), 1 tarih kıt'ası, 1 tarih kıt'ası (kebire), 4 tarih beyti, 2 tarih kıt'ası (kebire), 1 tarih beyti, 3 gazel, 2 kıt'a, 1 matla, 3 beyt,1 rubai (rubai vezniyle değil), 1 kıt'a, 3 gazel, 1 terci', 1 gazel, 1 mesnevi, 4 tarih kıt'ası (kebire), 1 tarih kıt'ası, 1 kıt'a, 1 tarih kıt'ası (kebire), 1 tarih matla'ı, 1 tarih kıt'ası, 1 tarih beyti, 1 gazel, 1 matla, 3 gazel, 1 tarih beyti, 2 tarih kıt'ası (kebire), 1 tarih matla'ı, 1 murabba, 1 tarih kıt'ası (kebire), 1 tarih beyti, 1 murabba (ninni), 1 beyt, 3 gazel, 1 kıt'a, 1 gazel, 1 beyt, 2 şarkı (murabba), 1 tarih kıt'ası (kebire), 1 gazel , 1 müstezad gazel, 1 tarih kıt'ası (kebire), 1 müseddes, 2 gazel, 1 muhammmes (mersiye), 1 müseddes, 2 beyt, 1 müseddes, 1 tarih kıt'ası (kebire), 1 tarih beyti, 1 terci', 1 müseddes,  1 rubai (rubai vezniyle değil), 1 gazel, 1 tarih kıt'ası (kebire), 1 gazel, 1 tahmis, 1 gazel, 1 matla, 1 kıt'a, 1 rubai (rubai vezniyle değil), 1 tarih mısra'ı, 1 tarih kıt'ası, 1 tarih beyti, 2 gazel,  1 gazel-i müşterek, 2 beyt-i müşterek,  1 gazel, 1 matla, 1 gazel, 1 kıt'a, 1 beyt, 3 gazel, 1 şarkı (murabba), 1 terci', 1 gazel (?)" olmak üzere toplam 162 manzume mevcuttur. Mümkün olduğunca şiirlerdeki başlıklar göz önüne alınarak düzenlenen bu listede şairin tarih düşmek üzere birçok manzume kaleme aldığı açıktır. Nebîl’in şiirleri genellikle rindane, âşıkane ve dinî-tasavvufi niteliklidir. Şair kimi zaman Hz. Ali, Hz. Hüseyin, Muharrem ayı ve Mevlevîlikle ilgili şiirler de kaleme almıştır. Eserin en dikkat çekici manzumeleri arasında kekeme diliyle yazılmış gazelini, müşterek gazel ve beyitleriyle ninnisini göstermek mümkündür. Büyük kısmı aruz vezniyle yazılan şiirler arasında zaman zaman hece vezninin de kullanıldığı parçalar mevcuttur. Şairin vezin kullanımında hatalar yaptığı da görülmektedir. 

Nebîl Dîvânçe’si üzerine Fatma Sabiha Kutlar Oğuz ve Tuba İsen Durmuş'un yaptığı çalışma devam etmektedir.  

Şairin biyografisi için bk. “Nebîl, Mehmed Nebîl Bey, Hâfız Mehmed Nebîl Bey, Nebîl Bey”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nebil-mehmed-nebil-bey-hafiz-mehmed