- Yazar Biyografisi (TEİS)
Bâkî, Mahmud Abdülbâkî - Madde Yazarı: Prof. Dr. Muhsin Macit
- Eser Yazılış Tarihi:976/1569
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Siyer
- Yayın Tarihi:13/03/2022
ME’ÂLİMÜ’L-YAKÎN Fİ-SÎRETİ SEYYİDİ’L-MÜRSELÎN (BÂKÎ)
siyerBâkî, Mahmud Abdülbâkî (d.933/1526-ö.1008/1600)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Ahmed b. Hatib el-Kastalani (ö.1517)’nin 1494 yılında yazdığı Mevâhibü’l-Ledünniyye adlı siyer kitabının şair Bâkî tarafından yapılmış tercümesi. Bâkî bu eserini diğer mensur eserleri gibi Sokollu Mehmet Paşa’nın isteği üzerine 976/1569 yılında “tercüme ve tefsir” etmiştir. Eserin mukaddimesinde Bâkî, bu siyer kitabını tercüme etmesinin gerekçelerini on madde (maksad) hâlinde açıklamıştır. Mukaddimenin ardından Hz. Muhammed’in hayatının Medine dönemindeki gaza ve mücadelesi anlatılmıştır. Daha sonra Hz. Peygamber’in şahsî hayatı ve ibadetlerinin anlatımına yer verilmiştir. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Türkçenin en güzel siyer kitabı” (1977: 147) olarak nitelendirdiği Me’âlimü’l-Yakîn yazıldığı tarihten itibaren çok okunmuştur. Eserin ne denli ilgi gördüğü yazma nüshalarının sayısından ve İstanbul baskılarından bellidir. Çeşitli kütüphanelerde elliye yakın nüshası mevcuttur. Müellif nüshalarından biri Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Emanet Hazinesi No: 1150’de bulunmaktadır. Me’âlimü’l-Yakîn, eski harflerle İstanbul’da üç kez basılmıştır (1271/1854, 1313-16/1895-98, 1322/1904).
Eser üzerine irili ufaklı tezler yapılmış, dil bakımından incelenmiştir (Tergip 2010). Eserin tam metni yeni harflerle şimdiye kadar yayımlanmamıştır. Fakat Bâkî’nin Mevâhibü’l-Ledünniyye tercümesi, asırlar sonra Necip Fazıl Kısakürek tarafından özleştirilip sadeleştirilerek günümüz Türkçesine uyarlanmıştır. İlk kez 1967 yılında Necip Fazıl’ın, yahut kitap kapağındaki müstearıyla söylersek Adıdeğmez’in Babıalide Sabah gazetesinin ilavesi olarak yayımladığı El-Mevahibü’l-Ledüniyye Gönül Nimetleri; İhsan Uzungüngör (1972), Hüseyin Rahmi Yananlı (1983, 2008) ve İ. Turgut Ulusoy tarafından da güncelleştirilerek neşredilmiştir (1984). Yapılan bu yayınların tamamının kaynak metinle irtibatı zayıftır.
Yazarın biyografisi için bk. "Bâkî, Mahmud Abdülbaki". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/baki
Eserden Örnekler
Anun-çün müşâvereye başladılar. Andan kavim eyitdiler: “Kâhindür diyelüm” didiler. Velîd eyitdi: “Kâhin degüldür ve anun kelimâtı kâhin kelimâtı degüldür” didi. Mecnûn diyelüm didiler. Velîd eyitdi: “Mecnûn degüldür ve anda cünûn vesvesesi ve alâmeti yokdur” didi. İmdi şâ‘irdür diyelüm didiler. Eyitdi: “Şâ‘ir degüldür, şi’rün cemî’ akşamını bilürüz” didi. İmdi sâhirdür dirüz didiler. Eyitdi: “Sâhire neresi benzer okuyup üfürmesi yok düğüm bağlaması yok sâhir işlerinden nesnesi yok sâhir degüldür” didi. Ya ne diyelüm didiler. Velîd gördi ki söyledikleri mühmelâtun hîç münâsebeti yok insâf idüp eyitdi: “Şu didüklerinüzden bir nesne söylemezsiz. İllâ ben bilürüm ki söyledüginüz bâtıldur” didi. (Tergip 2010: 734).
Kaynakça
Aktaş, Muhammet Mutlu (2018). “Bâkî Hakkında Bir Bibliyografya Denemesi”. Journal of Tukish Language and Literature 4: 876-913.
Macit, Muhsin (2021). “Baki’nin Tercümesi ve Necip Fazıl’ın Yorumuyla Bir Siret-i Nebi”. Muhit 14: 76-78.
Tanpınar, Ahmet Hamdi (1977). Edebiyat Üzerine Makaleler. İstanbul: Dergâh Yay.
Tergip, Ayhan (2010). Bâkî’nin Meâlimü’l-Yakîn Adlı Eseri Üzerinde Dil İncelemesi. DT. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (BÂKÎ) | Bâkî | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
2 | FEZÂ’İL-İ CİHÂD / FEZÂ’İLÜ’L-CİHÂD (BÂKÎ) | Bâkî | Dr. Öğr. Üyesi HALİL SERCAN KOŞİK |
Görüntüle | ||
3 | FEZÂ'İL-İ MEKKE (BÂKÎ) | Bâkî, Mahmud Abdülbaki | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
4 | HAYÂTÜ'L-KULÛB Bİ-RİVÂYÂTİ EBÎ EYYÛB (BÂKÎ) | Bâkî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
5 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
6 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
7 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
8 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
9 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
10 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
11 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
12 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
13 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
14 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |