MATMAZEL YÜZ MİLYON (ABDULLAH ZÜHTÜ)
çeviri roman
Abdullah Zühtü (d. 1869 - ö. 29 Mayıs 1925)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Fransız popüler romancısı Michel Jules Morphy tarafından 1907 yılında kaleme alınan Mademoiselle 100 Millions adlı romanın Abdullah Zühtü tarafından yapılan tercümesi. Romanın orijinali 1913 yılında Maurice Tourneur yönetmenliğinde sessiz sinema olarak gösterime girmiştir. Döneminde mühim sayıda popüler roman tercümesi gerçekleştiren Abdullah Zühtü, bu eseri Osmanlı Türkçesi olarak ve aslına sadık biçimde, mekân ve şahıs isimlerini koruyarak çevirmiştir.

Eser, doksan sekiz sayfadan ibarettir. kitabın kapağında yalnızca basım yeri ve yayınevi bilgisi bulunmakta, romanın tarihine dair bir kayıt görülmemektedir. Atatürk Üniversitesi, Seyfettin Özege Kitaplığı'nda bulunan nüshanın tarihi 1897 olarak verilse de eserin orijinalinin 1907 tarihli olması, bu bilgiyi yanlışlar. Özyeğin Üniversitesi'nin tefrika romanlar listesinde eserin İkdam Gazetesi'nde tefrika edildiği bilgisi mevcuttur. Kitap olarak Asır Matbaası'nda yayımlanan romanın türü polisiye olarak tanımlansa da polisiyenin gereği olan muamma türünün özelliklerini göstermekten uzaktır.

Roman, kısaca şöyle özetlenebilir: Paris’in tanınmış ve asil ailelerinden biri olan Kermor ailesinin oğlu Kont Henri de Kermor, iyi kalpliliği, cesurluğu ve yakışıklılığı ile tanınır. Babası Marquis de Kermor ile arasında geçen bir tartışmanın ardından Afrika seyahatine çıkan ve bir yıl boyunca buradaki keşifleriyle ülkesinde hayranlık uyandıran genç Kont, ailesinin yardımcılarından kıskanç ve hasis Derlue’den korkutucu bir mektup alır. Seyahatini yarıda bırakarak hızla evine dönen Kont, dost yüzlü düşmanı Derlue’den babasının iflas haberini duyar. Ailenin bütün mal ve mülkü elinden çıkmıştır. Derlue, anlaşmalı olduğu Banker Baron de Bressieu ve kızının telkinlerini Kont’a kendi önerisiymiş gibi iletir. Buna göre ailenin kurtuluşu ancak Bressieu’nun kızı Sidonia de Bressieu ile evlenmektir. Oysa Henri, Britanyalı bir dikişçi kız olan Jeanne de Brenn’e aşıktır. Jeanne, anne ve babasının ölümünden sonra kendisini seven ve koruyan Bayan Kermor’un davetiyle Britanya’dan Paris’e gelmiş, günlerini kendisini çok seven Markiz’in yanında geçirmeye başlamıştır. Bu sırada Henri ile aralarında gönül bağı doğar fakat birbirlerine açılmazlar. Henri, seyahat dönüşü bu kız ile evlenmeyi kurarken, babasının iflası onu bir seçim yapmak durumunda bırakır. Baronun kızına vereceği drahma miktarı nedeniyle etrafta Matmazel Yüz Milyon adıyla anılan Sidonia de Bressieu ile evlenmek istemeyen Henri, babasının intihar kararı sonrasında izdivaca mecbur olur. Onun Matmazel Yüz Milyon’a evlilik teklif ettiğini duyan Jeanne ise bir mektup yazarak Kermor konağından ayrılır. Fakat hırslı bir kadın olan Sidonia, bu sırada Derlue’den Jeanne’yi öldürmesini ister. Bunun karşılığında ise hem beş yüz bin frank gibi önemli bir servet verecek hem de babası Baron de Bressieu tarafından rehine tutulan sahte senedi teslim edecektir. Teklif, Derlue’nin başını döndürür ve hazırlıklara başlar. Öncelikle evlilik vaadiyle namusunu kirlettiği ve bir otel odasında tuttuğu Luis’i terk eder. Gururlu bir kadın olan Luis, babasının evine dönerse de eve alınmaz ve sokaklara düşer. Onun macerası romanda hayli yer tutar. Daha sonra Derlue, Saint Martin Kanalı boyunca ikamet eden meşhur gangsterlerden ikisi ile anlaşarak Jeanne’yi takip ettirmeye başlar. Cinayetin işleneceği gece Kont Henri, Derlue ile birlikte düşkün insanların eğlence alanına gider. Çünkü dost sandığı Derlue, Jeanne’ye iftira atmış ve onun gece eğlencelerinde erkeklerle dans ettiğini anlatmıştır. Henri, durumu gözüyle görmek istediği için kentin en sefih balo eğlencesine giderek Jeanne’nin izini arar. Gece boyunca Jeanne’ye rastlamayan ve kalbi mutmain olan Kont, evine yol alırken bir yardım çığlığı duyar. Sesin sevdiği kıza ait olduğunu anlayıp o yöne gidince Jeanne’yi yerde, göğsünde bir bıçakla yatarken bulur. Bu sırada polis, genç kızı yaralayan suçluları yakalar. Adamlar, ilk sorguda Derlue’nin adını verirler. Oradan Baron ve suçlarına, yolsuzluklarına uzanan sorgu süreci sonunda Kermor ailesi kaybettikleri servetlerini tekrar elde ederler. Kont Henri, Jeanne’yi evlerine götürür ve tüm aile kızı sevgiyle sarmalar. Matmazel Yüz Milyon ise yaşadıkları itibar, servet kaybı yanında Kont’tan da ayrılmış olmasının öfkesiyle yataklara düşer.

Roman, klasik bir popüler edebiyat ürünüdür. Anlatı boyunca romanda anlatıcının olaya müdahil olduğu ve yorumlar yaptığı görülür. Tesadüflerin etkisi yoğun, anlatım dili basittir.

Yazarın biyografisi için bk. "Abdullah Zühtü". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdullah-zuhtu 

Eserden Örnekler


“Romanın zeminini teşkil eden facianın kahramanları olan eşhası Kermar Oteli’nde terk ederek Andrea Derlue’yi takip edelim” 

[...]

"Matmazel Yüz Milyon’u mu soruyorsunuz? Bu güzel, fakat cehennemtaşı yürekli kız hırs ile fart-ı hüzün ve elemle hasta düştü. Yine o hırs ile bu hastalığından da kurtulamadı. Mahvoldu, gitti." (A. Zühdü yty.: 17, 98).

Kaynakça


A. Zühdü (Çev.) (yty.): Matmazel Yüz Milyon. İstanbul: Asır Matbaası.

Atıf Bilgileri


ÇETİNDAŞ, Dilek. "MATMAZEL YÜZ MİLYON (ABDULLAH ZÜHTÜ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/matmazel-yuz-milyon-abdullah-zuhtu-tees-1634. [Erişim Tarihi: 02 Ağustos 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 FİRARİ BİR KIZ (ABDULLAH ZÜHTÜ) Abdullah Zühtü Doç. Dr. Dilek ÇETİNDAŞ
Görüntüle
2 ESRÂR-I MÜDHÎŞE (ABDULLAH ZÜHTÜ) Abdullah Zühtü Doç. Dr. Dilek ÇETİNDAŞ
Görüntüle
3 MARSUEN'İN MİLYONLARI (ABDULLAH ZÜHTÜ) Abdullah Zühtü Doç. Dr. Dilek ÇETİNDAŞ
Görüntüle
4 BEŞ YÜZ BİN FRANK (ABDULLAH ZÜHTÜ) Abdullah Zühtü Doç. Dr. Dilek ÇETİNDAŞ
Görüntüle
5 MÜTEEHHİL (ABDULLAH ZÜHTÜ) Abdullah Zühtü Doç. Dr. Dilek ÇETİNDAŞ
Görüntüle
6 REHGÜZÂR-I MATBUATTA (ABDULLAH ZÜHTÜ) Abdullah Zühtü Doç. Dr. M. Onur HASDEDEOĞLU
Görüntüle
7 ADELİNA'NIN ESRARI (ABDULLAH ZÜHTÜ) Abdullah Zühtü Doç. Dr. Dilek ÇETİNDAŞ
Görüntüle
8 GÜLLER DİKENLER (ABDULLAH ZÜHTÜ) Abdullah Zühtü Doç. Dr. M. Onur HASDEDEOĞLU
Görüntüle
9 ŞANLI ASKER (ABDULLAH ZÜHTÜ) Abdullah Zühtü Doç. Dr. M. Onur HASDEDEOĞLU
Görüntüle
10 YANDIM AMAN! [KANTOSU] (ABDULLAH ZÜHTÜ) Abdullah Zühtü Doç. Dr. Dilek ÇETİNDAŞ
Görüntüle
11 BİR GECE (ABDULLAH ZÜHTÜ) Abdullah Zühtü Doç. Dr. M. Onur HASDEDEOĞLU
Görüntüle
12 LEYDİ (ABDULLAH ZÜHTÜ) Abdullah Zühtü Doç. Dr. Dilek ÇETİNDAŞ
Görüntüle
13 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
14 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
15 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
16 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
17 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
18 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
19 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
20 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
21 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
22 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle