- Yazar Biyografisi (TEİS)
Bolulu Himmet Efendi - Madde Yazarı: Araş. Gör. Emrah Baş
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:29/11/2021
MANZÛM TARÎKATNÂME (BOLULU HİMMET EFENDİ)
âdâb ve erkânBolulu Himmet Efendi (d. ?/? - ö. 1095/1683-1684)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Bolulu Himmet Efendi'nin tekke âdâb ve erkânına dair eseri. Eserde şeyh, mürid ve halife olmak üzere biat, halvet, meclis, zikir halkası, tekke dili, cazâî müeyyideler, temizlik âdâbı gibi konulara değinilmiştir. Dolayısıyla eser genelde âdâb-ı sûfiyye, özelde ise kendisine nisbet edilen Himmetiyye’nin âdâb ve erkânının anlaşılması bakımından önem arz etmektedir. Himmet Efendi, Âdâb-ı Hurde-i Tarîkat isimli eserinde ele aldığı konuları bu eserinde manzum bir şekilde işlemiştir. Eser, uzun bir giriş, on iki bölüm ve bir hâtimeden oluşmaktadır. Her bölüm, içerdiği konuya göre isimlendirilmek suretiyle birbirinden ayrılmıştır. Bölümler şu şekildedir: Giriş, Der Beyân-ı Silsile-i Bayrâmiyye, Der Beyân-ı Selsile-i Halvetiyye, Der Beyân-ı Sikke-i Dervîşân, Vak‘a Der Zaman-ı Hazret-i Pîr (Kuddise Sırruhu), Beyt-i Hazret-i Pîr, Der Beyân-ı Ahvâl-i Hilâfet, Der Temsîlât, Der Beyân-ı Hizmet-i Şeyh ve Hurde-i Tarîk, Der Beyân-ı Hizmet-i Şeyh ve Hurde-i Tarîk, Der Makālât-ı Meşâyih, Lisân-ı Sûfiyyûn, Fî-Beyân-i Âdâbi’l-Halvet, Pend-i Halîfe, Hâtime-i Kitâb.
Mefâîlün/mefâîlün/feûlün kalıbıyla yazılan eser, toplamda üç yüz kırk altı beyitten oluşmaktadır. Himmet Efendi eserde sade ve akıcı bir dil kullanarak tekke âdâb ve erkânı hakkında bilgi vermektedir. Ayrıca beyitler arasında yeri geldiğinde konularla ilgili âyet, hadis ve mutasavvıfların sözlerine yer vermektedir. Eserin bu kısımları Arapça olup Türkçe tercümelerine yer verilmemiştir (Baş 2021: 39-44).
Himmet Efendi’nin Manzûm Tarîkatnâmesi Meliha Tapsız (1995) ve Yasemin Yetkin (2016) tarafından yüksek lisans tezi olarak çalışılmıştır.
Müellifin biyografisi için bk. "Himmet/Abdî, Şeyh Himmet Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/himmet-abdi-seyh-himmet-efendi
Eserden Örnekler
Der Beyân-ı Sekke-i Dervîşân
İşit ey tâlib-i râh-ı hakîkat
Edersen sikkenin aslına dikkat
Kimisi gül kümisi daldır onun
Kimisi kepenektir şaldır onun
Sana lâzım mıdır teftîş etmek
Koyup doğru yolu eğriye gitmek
Hazer kıl bed-gümânlıktır hazer kıl
Hemân sen kendi hâline nazar kıl
Yukarıda zikr olan merdân-ı meydân
Olunca vâsıl-ı eltâf-ı Rahmân
Cenâb-ı Hakk’tan erişti inâyet
Verildi her birine bir alâmet
Zer-i hâlis gibi olunca sâlik
Zemâim kendiden olunca hâlik
Örerler ona sikke ehl-i irfân
Eder meydân-ı tevhîd içre cevelân
Duyunca Hâcı Bayrâm bû-yi vahdet
Ona üç gül ile oldu işâret
Gül-i irfân onun ser-tâcı oldu
Cihân bû-yi gülünden cümle doldu
Budur üç olmanın sırr-ı hafîsi
Bunu bilmez tarîkin ecnebîsi
İmâme oldu çûn şer‘e emâret
Gülün biri tarîkata alâmet
Birisi ma‘rifet biri hakîkat
Bunu böyle bilir ehl-i fütüvvet
Ona münkîr olanlar dil uzatır
Sûfinin tâc u hırkasın gözetir
Dilersen Hakk vere sana sevâbı
Gel inkâr ehline etme hitâbı (Himmet Efendi: 4a-4b)
Kaynakça
Baş, Emrah (2021). Himmetiyye: XVII-XX. Yüzyıllar Arasında İstanbul’da Bayramiyye’nin En Önemli Temsilcisi. Ankara: İlâhiyât Yay.
Baş, Emrah (2020). Tekke Etrafında Teşekkül Eden Tarîkat Âdâbı (Himmet Efendi'nin Adâb-ı Hurde-i Tarîkat ve Manzûm Tarîkatnâmesi Örneği). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Baş, Emrah (2021). "XVII. Yüzyılın Sonları İle XX. Yüzyılın Başları Arasında İstanbul'da Bayramiyye'nin En Önemli Temsilcisi Olarak Himmetiyye". İslami İlimler Dergisi 16 (1): 55-76.
Himmet Efendi, Bolulu. Manzûm Tarîkatnâme. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi. Şazeli Tekkesi. no. 0156.
Tapsız, Meliha (1995). Bolulu Himmet Divân Manzûm Tarîkatnâme Âdâb-ı Hurde-i Tarîkat. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Yetkin, Yasemin (2016). Bolulu Şeyh Himmet ve Dîvânçesi. Yüksek Lisans Tezi. Yozgat: Bozok Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (HİMMET/ABDÎ, BOLULU ŞEYH HİMMET EFENDİ) | Himmet/Abdî, Bolulu Şeyh Himmet Efendi | Araş. Gör. Emrah Baş |
Görüntüle | ||
2 | ÂDÂB-I HURDE-İ TARîKÂT (HİMMET/ABDÎ, BOLULU ŞEYH HİMMET EFENDİ) | Himmet/Abdî, Bolulu Şeyh Himmet Efendi | Araş. Gör. Emrah Baş |
Görüntüle | ||
3 | TEZKİRE-İ ŞU'ARÂ (SÂLİH AYNÎ MEHMED EFENDİ) | Aynî, Sâlih Aynî Mehmed Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN (EŞREF-İ SÂNÎ) | Eşref-i Sânî, Şeyh Seyyid | Öğretmen Kevser Kıroğlu |
Görüntüle | ||
5 | TECELLİYÂT (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) | Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi | Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN |
Görüntüle | ||
6 | VAHDETNÂME (LÂMEKÂNÎ) | Lâmekânî, Hüseyin | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle | ||
7 | MECMÛA-İ ŞEYH MISRÎ EFENDİ (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed | Akın ZENGİN |
Görüntüle | ||
8 | RİSÂLE-İ VAHDET-İ VÜCÛD (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
9 | RİSÂLE-İ EŞRÂTU’S-S‘AT (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle | ||
10 | RİSALE-İ TEVHÎD (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle | ||
11 | ED-DEVRETÜ’L-ARŞİYYE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
12 | ŞERH-İ KASÎDE-İ MÎMİYYE (ŞEYHÎ) | Şeyhî, Abdülmecîd Sivasî | Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu |
Görüntüle |