MAKTEL-İ İMAM HÜSEYİN/MAKTEL-İ ÂL-İ RESÛL (LÂMİ’Î ÇELEBİ)
Kerbela hadisesini anlatan mesnevi
Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân (d. 878/1472-ö. 938/1532)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Lâmiî Çelebi’nin kaleme aldığı, Hz. Hüseyin (ö. 680) ve ehl-i beytin Kerbela’da Yezîd (ö. 683) tarafından şehit edilmesini anlatan mesnevi. Aruzun "fâilâtün fâilâtün fâilün" kalıbıyla yazılan eser, Millî Kütüphane Yz. B. 446 numarada kayıtlı olan nüshaya göre 988 beyitten müteşekkildir. Lâmiî 1527’de yazdığı Şerefü’l-İnsan adlı eserinde maktelini zikrettiği için eserin bu tarihten önce yazıldığı tahmin edilmektedir. Âşık Çelebi (ö. 1572)’nin tezkiresinde bildirdiğine göre şair eserini, Vâiz Mollâ Arab’ın (ö. 1531) Kerbela hikâyelerinin okunmasını yasaklaması üzerine telif etmiştir. Çelebi’nin eserini yazdıktan hemen sonra Bursa kadısı Aşçı-zâde Hasan Çelebi (ö. 1535) ile devrin ulemasını davet ederek Ulu Cami’de okuması Mollâ Arab’ın yasağına bir başkaldırı niteliğindedir (Ertekin 2012: 29-34).

Eserin girişinde Lamiî Çelebi, Kanunî Sultan Süleyman (ö. 1566) dönemi defterdarlarından Sinan Bey’in teşvikiyle maktelini yazdığını ifade eder. On bölümden oluşan mesnevi, Hz. Ali’nin halife olması ve Muâviye (ö. 680)’nin onun halifeliğine karşı çıkmasıyla başlar. Sonraki bölümlerde Muâviye’ye biat etmeyen Hz. Hüseyin ve ehl-i beytinin aşure gününde şehit olmaları anlatılır. Türk İslam Eserleri Müzesi 1958, British Museum Or. 7238 ve Polonya Czartoryski Kitaplığı 2327 III’de kayıtlı üç minyatürlü nüshası bulunan Mâktel-i Âl-i Resûl’ün, farklı kütüphanelerde birçok nüshası mevcuttur (Ertekin 2018: 47). Millî Kütüphane’de kayıtlı olan nüsha, Ertuğrul Ertekin (2012) tarafından bir inceleme ile yayımlanmıştır. Eser üzerine Harun Arslan tarafından yüksek lisans tez çalışması yapılmıştır (2001). Ayrıca Tuğba Erdem Akkoyun, Manisa Halk Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Kataloğu’nda 8375/1 numara ile kayıtlı olan bir makteli Lamiî’ye atfederek yüksek lisans tezi çalışması (2015) yapmıştır. Ancak 2943 beyitlik bu eser, Lamiî’nin maktelinden farklı bir eserdir.

Şairin biyografisi için bk. “Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/lamii-celebi-mahmud-osman 

Eserden Örnekler


Kesti hançerle mübârek başını
Seyl kıldı âlemin kan yaşını
 …
Yok durur bu derde pâyân n’edelim
Kıssanın yine tamâmın edelim

Böyle yazmış bazı erbâb-ı siyer
Çün şehîd oldu Hüseyn-i nâm-ver

Nice kim cehd eyledi ol bed-fi’âl
Boğazından bulmadı kat’a mecâl

Öpdüğü için ol makâmı Mustafâ
Hançerin döndü yüzü edip hayâ

Döndürüp ol kâfir-i bî-şerm tîğ
Ensesinden kesti başın ey dirîğ

Şerm kıldı ahen-i sengîn fuâd
Etmedi rahm ol seg kâfir-nihâd

Dinleyip bu kıssa-i pür-sûzu sen
Ger sorarsan sâl ü mâh u rûzu sen

Yevm-i Âşûrâda idi bu kıtâl
Hem dahı ihdâ vü sittîn idi sâl (Ertekin 2012: 112-113)

Kaynakça


Arslan, Harun (hzl.)(2001). Lami'î Çelebi Kitâb-ı Maktel-i Âl-i Resûl (Giriş-Metin-İnceleme-Sözlük-Adlar Dizini). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi. 

Ertekin, Ertuğrul (hzl.) (2012) Lâmiî Çelebi Maktel-i Âl-i Resûl. İstanbul: Kevser Yay.

Ertekin, Ertuğrul (2018) “Osmanlı Sünnileştirmesi Bağlamında Lâmiî Çelebi‟nin Maktel-i Âl-i Resul‟ü”. İran ve Turan Tarihi Araştırmaları Dergisi 1: 43-70.

Atıf Bilgileri


Eren, Hulusi. "MAKTEL-İ İMAM HÜSEYİN/MAKTEL-İ ÂL-İ RESÛL (LÂMİ’Î ÇELEBİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/maktel-i-imam-huseyin-maktel-i-al-i-resul-lami-i-celebi. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ŞEVÂHİDÜ'N-NÜBÜVVE (LÂMİ'Î ÇELEBİ) Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân Doç. Dr. Erdem Can Öztürk
Görüntüle
2 FÜTÛHU'L-MÜCÂHİDÎN/NEFAHÂTÜ'L-ÜNS TERCÜMESİ (LÂMİ’Î ÇELEBİ) Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân Dr. Öğr. Üyesi Songül Karaca
Görüntüle
3 VÎS Ü RÂMÎN/ VEYSE VÜ RÂMÎN (LÂMİ’Î ÇELEBİ) Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân Doç. Dr. murat öztürk
Görüntüle
4 HüSN Ü DİL (LÂMİ’Î ÇELEBİ ) Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
5 MÜNÂZARA-İ BAHÂR U ŞİTÂ/ MÜNÂZARA-İ SULTÂN-I BAHÂR BÂ-ŞEHRİYÂR-I ŞİTÂ (LÂMİ'Î ÇELEBİ) Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân Doç. Dr. Sadettin Eğri
Görüntüle
6 ŞERH-İ DÎBÂCE-İ GÜLİSTÂN (LÂMİ’Î ÇELEBİ) Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân Doç. Dr. Mehmet Nuri Çınarcı
Görüntüle
7 MÜNŞE'ÂT-I LÂMİ’Î (LÂMİ’Î ÇELEBİ) Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân Prof. Dr. Hasan Ali ESİR
Görüntüle
8 HALL-İ MU’AMMÂ-YI MÎR HÜSEYN / ŞERH-İ ESMÂ’-İ HÜSNÂ / MİR’ÂTÜ’L-ESMÂ / CÂM-I CİHÂN-NÜMÂ / TEFE’Ü’L-NÂME (LÂMİ’Î ÇELEBİ) Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân Araş. Gör. Songül Akboğa
Görüntüle
9 RİSÂLE-İ ARÛZ (LÂMİ’Î ÇELEBİ) Lâmi'î, Mahmûd b. Osmân Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
10 MENÂKIB-I ÜVEYSÜ'L-KARÂNÎ (LÂMİ’Î ) Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân Dr. Öğr. Üyesi Orhan KILIÇARSLAN
Görüntüle
11 ʻİBRET-NÂME/ ʻİBRET-NÜMÂ (LÂMİ’Î ÇELEBİ) Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osman Dr. Öğr. Üyesi ATİYE NAZLI
Görüntüle
12  HEFT PEYKER (LÂMİ’Î ÇELEBİ ) Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
13 MEVLİDÜ'R-RESÛL (LÂMİ’Î ÇELEBİ) Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân Doç. Dr. SÜLEYMAN EROĞLU
Görüntüle
14  SALÂMÂN U ABSÂL (LÂMİ'Î ÇELEBİ) Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân Doç. Dr. Erdoğan ULUDAĞ
Görüntüle
15 ŞEM' Ü PERVÂNE (LÂMİ’Î ÇELEBİ) Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
16 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
17 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
18 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
19 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
20 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
21 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
22 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
23 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
24 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
25 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle