- Yazar Biyografisi (TEİS)
Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi - Madde Yazarı: Prof. Dr. Ersen ERSOY
- Eser Yazılış Tarihi:1152/1739
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Tezkire
- Yayın Tarihi:01/02/2022
MAHZENÜ'S-SAFÂ KENZ-İ DÜRER-İ ZİKR-İ ŞU'ARÂ
şairler tezkiresiSa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi (d. 1133/1721 - ö. 1178/1764-1765)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Asıl ismi Şehrî-zâde Mehmed Sa'îd Efendi (d. 1133/1721 - ö. 1178/1764-1765) olan Vahdetî’nin kaleme aldığı 18. yüzyıla ait ve şimdilik sadece şair padişahlarla ilgili kısmı elde olan tezkire hüviyetindeki eseri. Bilinen tek yazması Atatürk Kitaplığı Mc. O. 000074/1 numarada kayıtlıdır. Ferağ kaydına göre eser, 24 Ramazan 1152/25 Aralık 1739 tarihinde kaleme alınmıştır. Dibace kısmında dönemin padişahı I. Mahmûd’un çeşitli faaliyetlerinden bahsedilir ve sultan nazım ve nesirle övülür. Yine bu kısımda dönemin devlet adamları Ali Paşa, İvaz Paşa ve Şeyhülislam Mustafa Efendi’den sitayişle bahsedilir. Bunun akabinde daha önceden tezkire yazan müelliflere temas edilir ve bazı tezkirelerdeki hatalardan dem vurulur.
Önceki tezkireleri inceleyerek kendi eserini vücuda getiren Vahdetî, eserin iki "sahîfe"yi kapsadığını belirtir. İlk sahîfeyi iki nev’a ayırdığını ilk nev’de şair padişahları anlattığını, ikinci nev’de şiirle uğraşan şehzadelerden bahsettiğini söyler. İkinci sahîfede alfabe sırasıyla şairleri anlattığını ifade ettikten sonra Anadolu’da çok fazla şair olması dolayısıyla yalnızca bunların meşhur olanlarına yer verdiğini belirtir. Buna karşın eserin bilinen tek nüshasında sadece şair padişahlar vardır. Dolayısıyla eser ya tamamlanmamıştır ya da istinsah edilirken şair padişahlar kısmı çoğaltılmıştır (Ersoy 2011: 50). Eserde pek çok çıkmanın olması ve boş yaprakların bulunması sebebiyle eserin tamamlanmamış olması muhtemeldir.
Yazar daha sonra Osmanlı hanedanında şiir yazmakla şöhret bulan II. Murâd (Murâdî), Fatih Sultan Mehmed (Avnî), II. Bayezit (Adlî), I. Selim (Selîmî), Kanuni Sultan Süleyman (Muhibbî), III. Murâd (Murâdî), III. Mehmed (Adlî), I. Ahmed (Bahtî), II. Osman (Fârisî), IV. Murâd (Murâdî), IV. Mehmed (Vefâî), II. Mustafa (İkbâlî), III. Ahmed (Necîb) gibi padişahlardan bahseder. Vahdetî şair padişahları anlatırken onların fiziki özelliklerinden, fetihlerinden, hayır ve hasenatlarından, zamanında görev yapan önemli devlet adamlarından ve padişahların şiirlerinden de bahseder. Eser, her ne kadar yarım kalmış bir tezkire hüviyetindeyse de ele aldığı şairlerin şiirleri hakkındaki düşünceleri, dönemin sosyal olaylarını yansıtması ve devlet idaresindeki kişilerin hal tercümeleri ile sahip olduğu tertip düzeni ile kıymete değer bir eser olarak değerlendirilebilir. Eserin adı geçen yazmada bulunmayan şair şehzadeler ve alfabe sırasıyla şairlerin biyografilerinden oluşan kısımlar da keşfedilebilirse bu durumun edebiyat tarihimize çok büyük katkılar sunacağı aşikârdır.
Mahzenü’s-Safâ Kenz-i Dürer-i Zikr-i Şu‘arâ, Ersen Ersoy tarafından bir makaleyle tanıtılmıştır (2011).
Müellifin biyografisi için bk. “Sa’îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/said-sehrizade-mehmed-efendi
Eserden Örnekler
Zikr-i eş‘âr-ı ân şehr-yâr-ı magfiret-penâh: Pâdşâh-ı mûmâ ileyh efâzallâhü zülâle rahmetihi aleyh hazretlerinün fezâ’il-i mütenevvi‘alarından mâ-‘adâ ilm-i eş‘ârı dahı bî-nazîr olup mahlas-ı hümâyûnları Muhibbîdür. Âl-i Osmân şehlerinden Türkî eş‘ârı letâfet ile memlû olan şehlerün evvelidür. Müretteb Dîvân-ı belâgat-‘unvânları vardur. Bu eş‘âr Dîvân'ından intihâb olınup sebt olındı:
….
Bî-vefâ yârun Muhibbî cevrini ma‘zûr tut
Yârsuz kalur cihânda aybsuz yâr isteyen (Şehrî-zâde Muhammed Sa’îd Vahdetî yz. 24b).
Kaynakça
Ersoy, Ersen (2011). “Şehrîzâde Muhammed Saîd Vahdetî’nin (ö. 1764/65) Şairler Tezkiresi Mahzenü’s-Safâ Kenz-i Dürer-i Zikr-i Şu’arâ Üzerine”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 7 (1): 45-56.
Şehrî-zâde Muhammed Sa’îd Vahdetî (yz). Mahzenü’s-Safâ ve Kenz-i Dürer-i Zikr-i Şu’arâ. İstanbul Belediyesi Atatürk Kitaplığı Mc. O. 000074/1.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | KURRETÜ’L-EBSÂR / TÂRÎH-İ NEV-PEYDÂ | Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi | Dr. Nurten SEVİNÇ |
Görüntüle | ||
2 | HEŞT BEHİŞT FÎ TÂRÎHİ KOSTANTİNİYYE | Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi | Dr. Nurten SEVİNÇ |
Görüntüle | ||
3 | LÜBBÜ'T-TEVÂRÎH (SA'ÎD) | Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi | Dr. Nurten SEVİNÇ |
Görüntüle | ||
4 | TUHFETÜ'L-MUSTAFÂVİYYE FÎ BEYÂNİ AHVÂLİ KABUDÂNÂTİ'D-DEVLETİ'L-ALİYYETİ'L-OSMÂNİYYE | Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi | Dr. Öğr. Üyesi DAVUT ADLIĞ |
Görüntüle | ||
5 | ZÜBDETÜ'L-AHBÂR EL-MÜTA'ALLİKA Bİ'L-BİHÂR | Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi | Dr. Nurten SEVİNÇ |
Görüntüle | ||
6 | GÜL-İ ZÎBÂ | Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi | Dr. Nurten SEVİNÇ |
Görüntüle | ||
7 | GÜLŞEN-İ MÜLÛK | Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi | Dr. Nurten SEVİNÇ |
Görüntüle | ||
8 | METNÜ'T-TEVÂRÎH | Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi | Dr. Nurten SEVİNÇ |
Görüntüle | ||
9 | TÂCÜ’L-KAVÂNÎN | Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi | Dr. Nurten SEVİNÇ |
Görüntüle | ||
10 | RAVZATÜ'L-ENFÜS Fİ'T-TÂRÎH | Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi | Dr. Nurten SEVİNÇ |
Görüntüle | ||
11 | ZÜBDETÜ'T-TEVÂRÎH (SA'ÎD) | Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi | Dr. Nurten SEVİNÇ |
Görüntüle | ||
12 | TÂRÎH-İ DÜVEL VE MÜLÛK | Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi | Dr. Öğr. Üyesi DAVUT ADLIĞ |
Görüntüle | ||
13 | MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) | Hıfzî | Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR |
Görüntüle | ||
14 | NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) | Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin | Diğer Aybala Sena KÜTÜK |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) | Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
16 | TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullah Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
17 | TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
18 | TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
19 | DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) | Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Ahmet Serdar Erkan |
Görüntüle | ||
20 | MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) | Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
21 | AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) | Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi | Diğer Nükran ERBAŞ Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler |
Görüntüle | ||
22 | DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) | Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle |