MAHZEN-İ ESRÂR-I ŞU‘ARÂ (NÂFİ')
aruz ve kafiye konulu eser
Nâfi‘, Abdünnâfî‘ İffet Efendi (d.1239/1823 - ö.1308/1891)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Abdünnâfi‘ İffet Efendi tarafından telif edilen aruz ve kafiye konulu eseri. Hamdele ve salvele ile başlayan müellif, Sultan Abdülmecid ve Âlî Paşa’nın övgüsünden sonra asıl konuya gelerek Harput defterdarlığından ayrıldıktan sonra akıcı bir üslupla Türkçe olarak aruz ve kafiye ilmini konu alan bir eser yazmaya giriştiğini ve eserine Mahzen-i Esrâr-ı Şu‘arâ adını verdiğini belirtir.

Eser, “Maksad” başlıklı iki ana bölümden oluşmaktadır. Bunların ilkinde aruz, ikincisinde kafiye konusu ele alınmıştır. Aruz konusunu ele alan ilk bölüm kendi içinde “Asl” adı verilen iki bölüme, bu bölümler de “Fâ’ide” başlıklı alt bölümlere ayrılmıştır. Eserin ağırlığını oluşturan bu bölümde “aruz ıstılahları, tef‘ileler, zihaf ve illet, aruz bahirlerinin asûl ve fürû‘u” gibi konular ele alınmıştır. Müellif ele aldığı konulara, özellikle de aruz bahirlerine dair Türkçe, Farsça ve Arapça beyit örnekleri vermiştir. Kafiye konusunu ele alan ikinci ana bölüm ise “Bahs” başlıklı üç bölüme ayrılmıştır. Bu bölümlerde kafiyenin tarifi yapılarak kafiye harflerinin isimleri ve kafiye kusurlarına değinilmiş, yer yer konularla ilgili örnekler verilmiştir. Metnin haşiyelerinde bazı aruz ve kafiye terimleri yanında örnek beyitlerde geçen kimi kelimelerle ilgili Türkçe ve Arapça açıklamalar yapıldığı da görülmektedir.

Eserin sonunda müellif tarafından kaleme alınmış 20 beyitlik bir tarih manzumesi bulunmaktadır. Buna göre eser, 1272/1855-56 yılında tamamlanmıştır. Bu tarih manzumesinden sonra ise farklı şahıslara ait dört manzum takriz yer almaktadır. Eser, Es-seyyid Muhammed Râ’if ibni Es-seyyid Ömer hattıyla taş baskı olarak 1273/1856-57 yılında basılmış olup 79 sayfadan ibarettir. Eser hakkında yapılmış herhangi bir bilimsel çalışma tespit edilememiştir.

Müellifin biyografisi için bk. “Nâfi‘, Abdünnâfî‘ İffet Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nafi-abdunnafi-iffet-efendi

Eserden Örnekler


Beyt, iki mısradan mürekkeb olan şi‘rdir, kafiyeleri muvâfık olsun olmasın. Mısrâ‘, nısf-ı beytdir. Şatr dahi ıtlâk olunur, cem‘i eşturdur. Sadr, cüz-i evvel-i mısrâ‘-ı evvel. Arûz, cüz-i sânî-i mısrâ‘-ı evvel. İbtidâ, cüz’-i evvel-i mısrâ‘-ı sânî. Darb, cüz’-i ahîr-i mısrâ‘-ı sânî. Haşv, her mısrâ‘ın cüz’-i evvel ve ahîri beyninde olan eczâdır. Meselâ bir beyitde sekiz mefâ‘îlün olsa mısrâ‘-ı evvel dört cüz’ olup evvelki mefâ‘îlün sadr ve sânî ve sâlis haşv ve râbi‘ arûzdur. Kezâlik mısrâ‘-ı sânîde dört cüz’ olup evvelki mefâ‘îlün ibtidâ ve sânî ve sâlis haşv ve râbi‘ darbdır. Lâkin ekser arûz ile darbın gayrı eczâlara ya‘nî sadr ile ibtidâya dahi ale’l-ıtlâk haşv ıtlâkı taglîben cârî ve câ’izdir. Kasîde, kâfiye-i vâhide üzerine ekalli yedi yâhûd tokuz veyâ on ve daha ziyâde olan ebyâta ıtlâk olunur. Gazel, vasf-ı mahbûbı hâvî olan ebyât olup ekalli beş beytdir (Abdünnâfi‘ İffet Efendi 1273: 6).

Kaynakça


Abdünnâfi‘ İffet Efendi (1273). Mahzen-i Esrâr-ı Şu‘arâ, Taş baskı.

Atıf Bilgileri


TAŞTAN, ERDOĞAN. "MAHZEN-İ ESRÂR-I ŞU‘ARÂ (NÂFİ')". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mahzen-i-esrar-i-su-ara-nafi. [Erişim Tarihi: 19 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 EL-ESERÜ’L-MU‘TEBER FÎ TERCEMETİ NUHBETİ’L-FİKER (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN
Görüntüle
2 TERCEME-İ ÂDÂB-I GELENEBEVÎ (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN
Görüntüle
3 TERCÜME-İ BURHÂN-I GELENBEVÎ: MÎZÂNÜ’L-BÜRHÂN (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN
Görüntüle
4 MÜNTEHABÂT-I NAFİA-İ RİSÂLE-İ KUŞEYRİYE (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN
Görüntüle
5 NÂFİ’Ü'L-ÂSÂR NEVBÂVE-İ SİMÂRU’L-ESMÂR (NÂFİ‘) Nâfi‘, Abdünnâfî‘ İffet Efendi Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN
Görüntüle
6 KÂMİLÜ’L-ÂSÂR HİKÂYE-İ CİHÂNDÂR (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN
Görüntüle
7 PEYÂM-I SÛR (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN
Görüntüle
8 REHBER-İ SEYR-İ SULÛK (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
9 DÎVÂN (ABDÜNNÂFİ İFFET EFENDİ) Nâfi‘, Ramazan-zâde Abdünnâfi İffet Efendi Dr. Emrah GÜNDÜZ
Görüntüle
10 TERCEME-İ MUKADDİME-İ İBN-İ HİŞÂM (NÂFÎ) Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Diğer Rumeysa Güven
Görüntüle
11 MÜLTEKATAT-I HASEKÎYE (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
12 MİR‘ÂT-İ HAK-NÜMÂ (RA‘NÂ) Ra‘nâ, Mustafa Efendi Dr. Emrah GÜNDÜZ
Görüntüle
13 EN-NEF'U'L-MUAVVEL FÎ TERCEMETİ'T-TELHÎS VE'L-MUTAVVEL (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
14 REHBER-İ SÂLİKÂN-I SEYR Ü SÜLÛK (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
15 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
16 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
17 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
18 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
19 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
20 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
21 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
22 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
23 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
24 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle