Kâmil Harezmî'nin tercüme eseri. 17. yüzyılda yaşamış Türkmen asıllı Berhurdâr b. Mahmûd Türkmân Ferâhî, İsfahan’da, dostlarından birinin teklifi üzerine meclislerde anlatılan hikâyeleri bir mecmuada toplamaya başlar. Önce Ra’nâ ve Zîba olarak adlandırdığı bu mecmuaya zamanla sayıları 400’ü bulan kıssalar ekler. Bir süre Herat ve Meşhed’de ikamet eden Mümtâz daha sonra gittiği Ulkay-Dürûn’da Safevi Şahı I. Abbas’ın 1626’da tayin ettiği Menûçihr’e üç yıl münşilik yapar. Çevredeki bir kabilenin şehre saldırısı sırasında eser kaybolunca Herat’a döner. Burada çalışmasını tekrar kaleme almaya karar vererek Şemse ve Kahkaha adlı hikâyeyi yazıp Vali Safî Kulı Şamlu’ya ithaf eder. Herat’ta çıkan karışıklıklar nedeniyle Habûşân’a geçtiğinde aklında kalanlara yeni hikâyeler ekleyip eserini telif etmeye başlar.

Mahbûbu’l-kulûb adını verdiği bu yeni dinî-tasavvufi çalışma bir önsöz, beş bab (tevazu, hüsn-i hulk, teslim, musahabe ve sehavet) ve bir hatimeden oluşur. Ağır bir dille yazılan eser üçüncü bölümdeki hikâyelerden birinin ismi olan Şemse ve Kahkaha adıyla da tanınır. Kitabın hatimesinde yer alan ve daha sade bir üslupla yazılan “Ranâ ve Zîbâ” adlı bölüm halk arasında çok tutulmuş ve ayrı olarak da basılmıştır (Bombay 1304). Eserin tamamı daha sonra yayımlanmıştır (Tahran 1322). Son neşri Dâsitânhâ-yı Mahbûbu’l-kulûb adıyla Ali Rıza Zekâvetî tarafından gerçekleştirilmiştir (Tahran 1373) (Atalay 2020: 560). Kâmil, bu eseri Farsçadan Özbek diline aktarmıştır. Nesir şeklinde yazılmış olan eser, küçük hikâyeler ve latifelerden oluşmaktadır. (Tekin 2014).

Şairin biyografisi için bk. “Kâmil, Harezmî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kamil-harezmi