MAHABBET-NÂME (ÖRFÎ)
manzum aşk hikâyesi
Örfî, Mahmûd Ağa (d. 1116/1705 - ö. 1192/1778)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Örfî mahlasını kullanan Edirneli Mahmûd Ağa'nın (d. 1116/1705 - ö. 1192/1778) kendi başından geçen bir aşkı Leylâ ve Mecnûn hikâyesi ile birlikte anlattığı manzum eser. Mesnevi, Mahabbet-nâme-i Örfî adıyla anılmaktadır. Örfî'ye ait Mahabbet-nâme ile Leylâ ve Mecnûn adlı eserlerin iki ayrı mesnevi olup olmadığı konusunda farklı görüşler ileri sürülmüştür. Bu konuda Müberra Gürgendereli Örfî’nin "Mahabbet-nâme" ve "Leylâ ve Mecnûn" adında iki farklı eseri bulunduğunu düşünmüş ve bu ikisini ayrı ayrı yayınlamıştır (Gürgendereli 2002a; 2002b). Rıfat Kütük ise bu iki eserin birbirinin devamı olduğunu, bunların birbirinden ayrı telakki olunamayacağını ve netice itibarıyla eserin bir hasbihâl niteliği taşıdığını ifade etmiştir (Kütük 2004). Kütük'e göre şair, Mahabbet-nâme’de kendi başından geçen bir aşk macerasını anlatmış ve bunu Leylâ ile Mecnûn hikâyesine bağlayan birkaç beyit yazdıktan sonra söz konusu hikâyeyi anlatmaya başlamıştır (Kütük 2004). Eser, içindeki murabba ve mersiye hariç aruzun "mefâîlün mefâîlün feûlün" kalıbıyla yazılmış olup toplam 377 beyittir (Kütük 2004: 207).

Gürgendereli’ye göre, “Mesnevînin konusu dar kapsamlı bir aşk hikâyesidir. Tevhid bölümünde Allah'a şükreden şair, onun büyüklüğünü anlattıktan sonra bütün âlemin aşk için yaratıldığını söyler. Naat bölümünde, Hz. Muhammed'e selam ve övgü vardır. O, iki âlemin yaratılma sebebi ve insanların en güzelidir. Eğer maksûda erişmek istenirse Hz. Muhammed'e aşk ile bağlanmak, ona ve âl u ashâbına salavatla selâm etmek gerekir. “Sebeb-i Nazm u İnşâ” bölümünde mesnevînin yazılış sebebi açıklanır. Örfî, bir güzelin aşkıyla deliye döndüğünü, aklına Leylâ ve Mecnûn hikâyesi gelince onların hâllerinin kendi aşkına benzediğini düşünüp teselli bulduğunu ve mesnevîyi böylece yazmaya karar verdiğini söyler.” (Gürgendereli 2002b). 

Eserin tek nüshası Selimiye Kütüphanesi Türkçe yazmalar bölümünde 2195 numarada kayıtlıdır. Fakat eserin Leylâ ile Mecnûn hikâyesinin anlatıldığı kısım Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi Seyfettin Özege Bölümü Agâh Sırrı Levend Kitapları 442 numarada da bulunmaktadır. Eser, Müberra Gürgendereli tarafından iki ayrı eser olarak düşünülmüş ve ayrı ayrı neşredilmiştir (2002a; 2002b).

Şairin biyografisi için bk. "Örfî, Mahmûd Ağa". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/orfi-mahmud-aga

Eserden Örnekler


Gel âgâz eyle ey dil hasb-ı hâle

Nedir bâ’is bilinsin bu makâle


Çün ışk oldu ezelden baña mâye

Mahabbet eyledim bir meh-likâye


Beni leylâ-yı zülfi etdi meftûn

Bulandı akl u fikrüm etdi mecnûn


İkimiz Leylî vü Mecnûn’a hem-pâ

Gezerdim ben de ışkı ile tenhâ


Gelince hâtıra Mecnûn u Leylâ

Baña hâletleri virdi tesellâ


Bizüm ile meger hem-hâl imişler

Kemâl-i ışk ile abdâl imişler


Anıñ çün kıssa-i Mecnûn u Leylâ

Sebebdir olmaga bu resme inşâ


Dilâ hod ser-güzeştiñden ıyân it

Mahabbet resmini şerh ü beyân it (Gürgendereli 2002b: 95-96)


...

Gelince hâtıra Mecnûn u Leylâ

Virürdi hâleti baña tesellâ


Sebebdir nazmuma Mecnûn u Leylâ

Eser olmaga etdim nazm u inşâ


Ferâmûş etmeye hayr-ı du’âdan

Temennî eylerüm bay u gedâdan


Ola uşşâka bu sermâye-i cân

Okundukça safâ kesb ide hûbân (Gürgendereli 2002b: 105).

Kaynakça


Gürgendereli, Müberra (2002a). "Edirneli Örfî'nin Leylâ ve Mecnûn'u". İlmi Araştırmalar Dergisi, 14: 73-82.

Gürgendereli, Müberra (2002b). “Örfî Mahmûd Ağa ve Mahabbetnâme Mesnevîsi”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 6: 85-106.

Kütük, Rıfat (2004). “Edirneli Örfî Mahmûd Ağa’nın Hayatı ve Eserleri”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 26: 183-210.

Turan, Lokman (2011). Edirneli Örfî Mahmûd Ağa Divanı. Ankara: Vizyon Yay.

Atıf Bilgileri


Turan, Lokman. "MAHABBET-NÂME (ÖRFÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mahabbet-name-orfi-tees-1318. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (ÖRFÎ) Örfî, Mahmûd Ağa Prof. Dr. Lokman Turan
Görüntüle
2 MAHABBET-NÂME (ÖRFÎ) Örfî, Mahmûd Ağa Prof. Dr. Müberra Gürgendereli
Görüntüle
3 MEVHÛMÜ'T-TEVÂRÎH (ÖRFÎ) Örfî, Mahmûd Ağa Prof. Dr. Lokman Turan
Görüntüle
4 EDİRNE TARİHÇESİ / BERÂY-I ŞEHR-İ EDİRNE (ÖRFÎ) Örfî, Mahmûd Ağa Prof. Dr. Lokman Turan
Görüntüle
5 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
6 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
7 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
8 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
9 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
10 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
11 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
12 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
13 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
14 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle