- Yazar Biyografisi (TEİS)
Örfî, Mahmûd Ağa - Madde Yazarı: Prof. Dr. Lokman Turan
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:22/03/2022
MAHABBET-NÂME (ÖRFÎ)
manzum aşk hikâyesiÖrfî, Mahmûd Ağa (d. 1116/1705 - ö. 1192/1778)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Örfî mahlasını kullanan Edirneli Mahmûd Ağa'nın (d. 1116/1705 - ö. 1192/1778) kendi başından geçen bir aşkı Leylâ ve Mecnûn hikâyesi ile birlikte anlattığı manzum eser. Mesnevi, Mahabbet-nâme-i Örfî adıyla anılmaktadır. Örfî'ye ait Mahabbet-nâme ile Leylâ ve Mecnûn adlı eserlerin iki ayrı mesnevi olup olmadığı konusunda farklı görüşler ileri sürülmüştür. Bu konuda Müberra Gürgendereli Örfî’nin "Mahabbet-nâme" ve "Leylâ ve Mecnûn" adında iki farklı eseri bulunduğunu düşünmüş ve bu ikisini ayrı ayrı yayınlamıştır (Gürgendereli 2002a; 2002b). Rıfat Kütük ise bu iki eserin birbirinin devamı olduğunu, bunların birbirinden ayrı telakki olunamayacağını ve netice itibarıyla eserin bir hasbihâl niteliği taşıdığını ifade etmiştir (Kütük 2004). Kütük'e göre şair, Mahabbet-nâme’de kendi başından geçen bir aşk macerasını anlatmış ve bunu Leylâ ile Mecnûn hikâyesine bağlayan birkaç beyit yazdıktan sonra söz konusu hikâyeyi anlatmaya başlamıştır (Kütük 2004). Eser, içindeki murabba ve mersiye hariç aruzun "mefâîlün mefâîlün feûlün" kalıbıyla yazılmış olup toplam 377 beyittir (Kütük 2004: 207).
Gürgendereli’ye göre, “Mesnevînin konusu dar kapsamlı bir aşk hikâyesidir. Tevhid bölümünde Allah'a şükreden şair, onun büyüklüğünü anlattıktan sonra bütün âlemin aşk için yaratıldığını söyler. Naat bölümünde, Hz. Muhammed'e selam ve övgü vardır. O, iki âlemin yaratılma sebebi ve insanların en güzelidir. Eğer maksûda erişmek istenirse Hz. Muhammed'e aşk ile bağlanmak, ona ve âl u ashâbına salavatla selâm etmek gerekir. “Sebeb-i Nazm u İnşâ” bölümünde mesnevînin yazılış sebebi açıklanır. Örfî, bir güzelin aşkıyla deliye döndüğünü, aklına Leylâ ve Mecnûn hikâyesi gelince onların hâllerinin kendi aşkına benzediğini düşünüp teselli bulduğunu ve mesnevîyi böylece yazmaya karar verdiğini söyler.” (Gürgendereli 2002b).
Eserin tek nüshası Selimiye Kütüphanesi Türkçe yazmalar bölümünde 2195 numarada kayıtlıdır. Fakat eserin Leylâ ile Mecnûn hikâyesinin anlatıldığı kısım Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi Seyfettin Özege Bölümü Agâh Sırrı Levend Kitapları 442 numarada da bulunmaktadır. Eser, Müberra Gürgendereli tarafından iki ayrı eser olarak düşünülmüş ve ayrı ayrı neşredilmiştir (2002a; 2002b).
Şairin biyografisi için bk. "Örfî, Mahmûd Ağa". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/orfi-mahmud-aga
Eserden Örnekler
Gel âgâz eyle ey dil hasb-ı hâle
Nedir bâ’is bilinsin bu makâle
Çün ışk oldu ezelden baña mâye
Mahabbet eyledim bir meh-likâye
Beni leylâ-yı zülfi etdi meftûn
Bulandı akl u fikrüm etdi mecnûn
İkimiz Leylî vü Mecnûn’a hem-pâ
Gezerdim ben de ışkı ile tenhâ
Gelince hâtıra Mecnûn u Leylâ
Baña hâletleri virdi tesellâ
Bizüm ile meger hem-hâl imişler
Kemâl-i ışk ile abdâl imişler
Anıñ çün kıssa-i Mecnûn u Leylâ
Sebebdir olmaga bu resme inşâ
Dilâ hod ser-güzeştiñden ıyân it
Mahabbet resmini şerh ü beyân it (Gürgendereli 2002b: 95-96)
...
Gelince hâtıra Mecnûn u Leylâ
Virürdi hâleti baña tesellâ
Sebebdir nazmuma Mecnûn u Leylâ
Eser olmaga etdim nazm u inşâ
Ferâmûş etmeye hayr-ı du’âdan
Temennî eylerüm bay u gedâdan
Ola uşşâka bu sermâye-i cân
Okundukça safâ kesb ide hûbân (Gürgendereli 2002b: 105).
Kaynakça
Gürgendereli, Müberra (2002a). "Edirneli Örfî'nin Leylâ ve Mecnûn'u". İlmi Araştırmalar Dergisi, 14: 73-82.
Gürgendereli, Müberra (2002b). “Örfî Mahmûd Ağa ve Mahabbetnâme Mesnevîsi”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 6: 85-106.
Kütük, Rıfat (2004). “Edirneli Örfî Mahmûd Ağa’nın Hayatı ve Eserleri”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 26: 183-210.
Turan, Lokman (2011). Edirneli Örfî Mahmûd Ağa Divanı. Ankara: Vizyon Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (ÖRFÎ) | Örfî, Mahmûd Ağa | Prof. Dr. Lokman Turan |
Görüntüle | ||
2 | MAHABBET-NÂME (ÖRFÎ) | Örfî, Mahmûd Ağa | Prof. Dr. Müberra Gürgendereli |
Görüntüle | ||
3 | MEVHÛMÜ'T-TEVÂRÎH (ÖRFÎ) | Örfî, Mahmûd Ağa | Prof. Dr. Lokman Turan |
Görüntüle | ||
4 | EDİRNE TARİHÇESİ / BERÂY-I ŞEHR-İ EDİRNE (ÖRFÎ) | Örfî, Mahmûd Ağa | Prof. Dr. Lokman Turan |
Görüntüle | ||
5 | MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) | Hıfzî | Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR |
Görüntüle | ||
6 | NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) | Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin | Diğer Aybala Sena KÜTÜK |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) | Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
8 | TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullah Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
9 | TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
10 | TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) | Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Ahmet Serdar Erkan |
Görüntüle | ||
12 | MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) | Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
13 | AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) | Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi | Diğer Nükran ERBAŞ Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) | Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle |