MAHABBET-NÂME / MUHABBET-NÂME (HAKÎKÎ)
dinî-tasavvufi ahlâk kitabı
Hakîkî, Yûsuf-ı Hakîkî Baba, Şeyh Yûsuf, Gül Baba (d. ? - ö. 893/1487-88)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Yusuf Hakîkî tarafından kaleme alınmış olan dinî-tasavvufi ahlâk kitabı. Mahabbet-nâme’nin iki nüshası vardır. Bunlardan biri Manisa Muradiye Kütüphanesi, nu. 1296’da, diğeri ise Konya İl Halk Kütüphanesi, nu. 6968’de kayıtlıdır (Çavuşoğlu 2013: 26-29; Boz 2009: 23). Hakîkî, Mahabbet-nâme adıyla söz ettiği bu eserin kendisine Allah tarafından bahşedilen bir lütuf olduğunu belirtmektedir (Çavuşoğlu 2013: 25).

Şiirlerinde aruzu ustalıkla kullanan Hakîkî, Mahabbet-nâme'yi “mefâ'îlün mefâ'îlün fe'ûlün” kalıbıyla ve mesnevi nazım şekliyle kaleme almıştır. Metin 3696 beyitten oluşmaktadır. Planlı mesnevilerde olduğu gibi metnin başlangıç kısmında tevhid, münacat, na‘t ve dört halifeye övgüler bulunmakta, esas bölümde muhabbet ve ahlâkî-öğretici konular işlenmektedir. Hakîkî hem Dîvân’ınında hem de Mahabbet-nâme'de tasavvuf vasıtasıyla insanları İslam ahlakı çerçevesinde şekillendirmeyi amaçlamıştır. Tasavvufi Türk edebiyatı açısından büyük bir öneme sahip olan Mahabbet-nâme, tasavvuf terimlerine genişçe yer vermesi, Arapça ve Farsça kelimelerin yanında büyük oranda Türkçe söz varlığından oluşması, özellikle kullanılan atasözü ve deyimlerle Türkçenin zenginliğini ortaya koyması bakımından dikkati çekmektedir. Ayrıca pek çok beyitte mananın bir mısrada veya beyitte tamamlanması Mahabbet-nâme’yi devrin diğer eserlerinden ayıran önemli bir özelliktir (Çavuşoğlu 2013: 38, 37, 88, 46, 45).

Mahabbet-nâme üzerine yapılan doktora tezi (Çavuşoğlu 2002), kitap olarak yayımlanmıştır (Çavuşoğlu 2013).

Şairin biyografisi için bk. “Hakîkî, Yûsuf-ı Hakîkî Baba, Şeyh Yûsuf, Gül Baba”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hakiki-yusufi-hakiki-baba-seyh 

Eserden Örnekler


Mahabbet-nâme'den

Yüzin görmek dilersenüz o yârun

Mahabbet şem‘ini cânda uyarun


Mahabbet pertev-i nûr-ı likâdur

Şu‘â‘-ı âftâb-ı kibriyâdur


Mahabbet lem‘a-ı nûr-ı Hudâdur

Kime ki irdi ol bil mühtedâdur


Mahabbet cezbe-i Hakdur ki nâ-geh

İrişmez ana illâ kalb-i âgeh


Hey âgâhî gerek ol imdi âgeh

Ki ol devlet sana hem ire nâ-geh


Kime irse anı dosta yitürür

Ger evvel anı çün şebnem yitürür


Mahabbet tâbına hey kanda döysün

Ko bu varlıkları ol küllî yuysun (Çavuşoğlu 2013: 188-189)

Kaynakça


Boz, Erdoğan (2009). Yûsuf Hakîkî Baba Divânı (Karşılaştırmalı Metin, Sadi Somuncuoğlu ve Mevlana Müzesi Nüshaları). Ankara: Aksaray Valiliği Yay.

Çavuşoğlu, Ali (2002). Yûsuf-ı Hakîkî’nin Muhabbet-nâme Adlı Eserinin Tenkitli Metin ve İncelemesi. Doktora Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.

Çavuşoğlu, Ali (2013). Mahabbet-nâme Yusuf Hakîkî Baba. Ankara: Aksaray Belediyesi Yay.

Atıf Bilgileri


Pehlivan, Gülcihan. "MAHABBET-NÂME / MUHABBET-NÂME (HAKÎKÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mahabbet-name-muhabbet-name-hakiki. [Erişim Tarihi: 17 Aralık 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 HAKÎKÎ-NÂME / DÎVÂN (HAKÎKÎ) Hakîkî, Yûsuf-ı Hakîkî Baba, Şeyh Yûsuf, Gül Baba Dr. Gülcihan Pehlivan
Görüntüle
2 TASAVVUF RİSÂLESİ (HAKÎKÎ) Hakîkî, Yûsuf-ı Hakîkî Baba, Şeyh Yûsuf , Gül Baba Dr. Gülcihan Pehlivan
Görüntüle
3 ŞERHU ERBA'ÎNE HADÎSEN HÂŞİYESİ (HAKÎKÎ) Hakîkî, Yûsuf-ı Hakîkî Baba, Şeyh Yûsuf , Gül Baba Araş. Gör. Cihat Ekiz
Görüntüle
4 METÂLİ’U’L-ÎMÂN (HAKÎKÎ) Hakîkî, Yûsuf-ı Hakîkî Baba, Şeyh Yûsuf , Gül Baba Dr. Gülcihan Pehlivan
Görüntüle
5 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
6 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
7 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
8 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
9 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
10 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
11 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
12 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
13 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
14 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle