MAĞDÛRE-İ SEVDÂ (İSMAİL SAFA)
şiir
İsmail Safa (d. 1867 - ö. 24 Mart 1901)

ISBN: 978-9944-237-87-1


İsmail Safa'nın manzum hikâye formunda yazığı eseri. Eserin ilk baskısı, 1308/1892'de, ikinci baskısı ise 1328/1912 yılında yapılır. Mağdûre-i Sevdâ’nın 1328/1912 ikinci baskısı, 39 sayfadır. Eserde 274 beyit manzume yer almaktadır. 34. sayfaya kadar mesnevi olarak "fe’ilâtün fe’ilâtün fe’ilün" kalıbıyla; 34. sayfadan 39. sayfaya kadar ise gazel şeklinde ve "fe’ûlün fe’ûlün fe’ûlün fe’ûl" kalıbıyla yazılmış bir manzumedir. Eser, şekilce klasik olmasına rağmen konusu itibariyle yenidir. Şair İsmail Safa, eserini Abdülhak Hâmid’in Kahpe Yahut Bir Sefîlenin Hasbıhâli adlı eserinin etkisi altında monolog tarzında kaleme almıştır. Mağdûre-i Sevdâ, sevdiği erkek tarafından aldatılmış ve kötü yola düşmüş bir kadının psikolojik durumunu, duygularını yansıtan uzun bir manzumedir. Klasik aşk anlayışından farklı olarak, ilgi bekleyen acılar içinde kıvranan erkek değil kadındır.

Eser, bir kadının gece yarısı odasında kendi kendine konuşmaları şeklinde başlar. Kadın, sevdiği adam tarafından aldatıldığı için dertlidir ve üzüntüsünden dolayı bir türlü uyuyamaz. Kadın bazen ağlar, bazen bahçede kendisini aldatan erkeğin hayalini görür. Erkeğine lanet eder. Ümitsizliğe kapılıp intihar etmek ister. Ama bir türlü cesaret edemez. Eserin son kısmında sevdiği erkeğin kendisi için yazdığı bir aşk şiirini okuyarak uykuya dalar. İsmail Safa, bu eserinde mağdur genç kız aracılığıyla o dönem Türk toplumundaki kadın erkek eşitsizliğine dikkat çeker. Kişilerin mağduriyetinin psikolojik ve sosyolojik nedenleri üzerinde de durur.

Yazarın biyografisi için bk. "İsmail Safa". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ismail-safa

Eserden Örnekler


Odasında Kendi Kendine

Tâm sâ’at yedi bak nısfu’l-leyl !

Gözlerimde yine yok uykuya meyl.


Her gün eyvâh derim, her gece âh

Gece gündüz ederim gizlice âh


Ne için ağlıyorum ben bu kadar?

Bu ne şiddetli ne dehşetli keder!


Ne içindir bu benim çektiğim âh?

Bunu bir ben bilirim bir Allâh!


Bilse bâri beni dil-hasta eden

O da âgâh değil derdimden;


O da bi’llâh haberdâr değil

Şimdi mutlak o da bîdâr değil.


Neme lâzım uyusun râhat ile

Beni anmaz uyanık olsa bile


O uyur bense onu yâd ederim,

Ağlarım, her gece feryâd ederim.


Derd-i dil etmese kesb-i şiddet,

Ben de yatsam uyusam bir müddet.


Bir dakika uyumak istiyorum;

Fi’l-hakîka uyumak istiyorum!


Zâlimi hâbda görmek lazım

Neyleyim? Uykuya mâni marazım!


Bir zamandan beri sabr eyliyorum

Sabr için kendime cebr eyliyorum


Ömrüm etmekte felâketle mürûr

Herkese eyliyorum arz-ı sürûr


Kimseye reng bile vermiyorum

Gizleyip derdimi sezdirmiyorum;


Bir de fâş eylemişim fâ’ide ne?

Bulamam derdime bir çâre yine (Selçuk vd. 2019: 191- 192).

Kaynakça


Ayvazoğlu, Beşir (1999). Peyami Hayatı Sanatı Felsefi Dramı. (İkinci Baskı). İstanbul: Ötüken Neşriyat.

Eroğlu, Münevver (2021). “Hayal ve Hakikat Kavramları Bağlamında İsmail Safa’nın Şiir Dünyası”. Hars Akademi Uluslararası Hakemli Kültür-Sanat-Mimarlık Dergisi. Özel Sayı: 104-131.

Güneş, Mehmet (2011). "İsmail Safa’nın Şiirlerinde Merhamet Teması". Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi. (24): 221-244.

Güneş, Mehmet (2016). Türk Edebiyatında Manzum Hikâye. Ankara: Hece Yayınları.

İsmâil Safâ (1328). Mağdûre-i Sevda. (İkinci Baskı). İstanbul: Hilal Matbaası.

Karaca, Alaattin (1987). Edebi Tenkitleri ve Şiirleriyle İsmail Safa’nın Edebiyatımızdaki Yeri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Karaca, Alaattin (2001). “İsmail Safa 1867-1901”.TDV İslam Ansiklopedisi. C. 23, 121- 122.

Okay, Orhan, Aktaş, Şerif (1990). “İsmail Safa”. Büyük Türk Klasikleri. C. 10, Ankara: Ötüken Söğüt Yayıncılık, 13- 21.

Selçuk, Bahir, Özcan Bayrak, Hasan Şener, Mesut Algül (2019). İsmâil Safâ Bütün Şiirleri Sünûhât-Huz Mâ Safâ-Mağdûre-i Sevdâ-Mevlid-i Pederi Ziyâret Mensiyyât-Hissiyyât-İntâk-ı Hakk’ın Tahmîsi (Çeviriyazı-Tıpkıbasım). İstanbul: Hiperyayın.

Atıf Bilgileri


Üzel, Oktay. "MAĞDÛRE-İ SEVDÂ (İSMAİL SAFA)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/magdure-i-sevda-ismail-safa. [Erişim Tarihi: 17 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 SÜNÛHȂT (İSMAİL SAFA) İsmail Safa Bahir Selçuk
Görüntüle
2 HUZ MȂ SAFȂ (İSMÂİL SAFÂ) İsmail Safa Bahir Selçuk
Görüntüle
3 MEVLİD-İ PEDERİ ZİYARET (İSMAİL SAFÂ) İsmail Safa Bahir Selçuk
Görüntüle
4 HİSSİYȂT (İSMAİL SAFA) İsmail Safa Bahir Selçuk
Görüntüle
5 İNTȂK-I HAKK’IN TAHMİSİ (İSMAİL SAFA) İsmail Safa Bahir Selçuk
Görüntüle
6 MENSİYYȂT (İSMAİL SAFA) İsmail Safa Bahir Selçuk
Görüntüle
7 VEHȂMETLİ SEVDALAR (İSMAİL SAFA) İsmail Safa Öğretmen Oktay Üzel
Görüntüle
8 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
9 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
10 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
11 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
12 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
13 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
14 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
15 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
16 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle