MACERÂ-YI AŞK (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN)
tiyatro
Abdülhak Hâmit Tarhan (d. 2 Ocak 1852 - ö. 13 Nisan 1937)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Abdülhak Hâmid Tarhan’ın yazdığı ilk tiyatro eseri. Macerâ-yı Aşk, dört fasıllık bir dramıdır.  Abdülhak Hâmid, Macerâ-yı Aşk’ı Maliye Kalemi’nde Şeref Efendi maiyetinde iken yazmıştır. Macerâ-yı Aşk, Abdülhak Hâmid’in konusunu tarihten alan eserlerinden masalımsı-tarih dairesi içerisinde yer alır (Karaburgu 2011: 280).

Macerâ-yı Aşk, ilk olmasının bütün acemiliğinin yanında Abdülhak Hâmid’in sonraki eserlerinde de devam edecek ölçüsüzlük, giriftlik ve dağınıklık gibi özellikleri bünyesinde bulundurur. Abdülhak Hâmid, mensur olarak yazdığı Macerâ-yı Aşk’ı sonradan manzum olarak yazma hevesine kapılır. Manzum Macerâ-yı Aşk, yeni bir eser değil var olan eserin manzum hale getirilmiş şeklidir. Her ne kadar kendisi Servet-i Fünûn dergisine yayımlanması için gönderdiği şekline “zeyl” dese de, bu eser bir ek değil sadece birinci perdenin manzum olarak yeniden yazılmış şeklidir. Konusu 16. yüzyılda Keşmir’de geçen Macerâ-yı Aşk’ta, ailesi tarafından istemediği bir evliliğe zorlanan kızın sevdiği kişi ile evlenmek için giriştiği mücadele ele alınır. Abdülhak Hâmid, Macerâ-yı Aşk’ını çoklu aşkları ele aldığı için “macera-yı uşşak” olarak değerlendirir. Bu eserde en önemli nokta ise hiç şüphesiz tek bir konu etrafında derinleşmek yerine birçok konunun ele alınarak eserin karmaşık, içinden çıkılmaz bir hale getirilmiş olmasıdır. Yazar bu eserde şunlara değinir: 1. Evlenecek gençlere danışılmaksızın ailelerin istekleri doğrultusunda evliliklerin yapılmak istenmesi konusu ele alınır. Abdülhak Hâmid, evleneceklerin rızasının alınması gerektiği düşüncesindedir. Aile büyüklerinin gençlerin rızalarını almaksızın gerçekleştirmek istediği evlilikler, mutluluk getirmemekte, yıkımlara hatta ölümlere yol açmaktadır. 2. Asalet düşkünlüğünün ne kadar lüzumsuz bir şey olduğunu vurgular. 3. Osmanlı-İran ilişkileri; Şah İsmail ile Yavuz Sultan Selim arasındaki savaş; Taçlı Hatun etrafında gelişen hikâye ve mücadele; Kalenderilik gibi tarihî unsurlar ele alınır. 4. Macerâ-yı Aşk’ta masal unsurlarına yer verilir: Tesadüflere çok sık yer verilmiş olması, hemen hemen bütün erkeklerin şehzade, bütün kadınların ise sultan olarak seçilmesi, rüyalar vasıtası ile geleceğe ve insanların niyetlerine dair bilgilerin öğrenilmiş olması, öldü sanılanın tekrar dirilmesi, zehre karşı panzehirin kullanılması, müneccimlere itimat edilip onların geleceğe dair verdiği bilgilere göre hayat tasavvurunun yapılması, iyilerin mükâfatlandırılması, kötülerin cezalandırılması gibi 5. Süt kardeşliği konusuna değinerek yaygın kanaatin aksine fikirler ileri sürer. Eserde Namık Kemal, W. Shakespeare ve romantizm tesiri de görülür. 

Fehmi Efendi Matbaasında basılan 1873 baskısından sonra devrinde yapılmış bir başka baskısına rastlanılmayan eserin yıllar sonra II. Meşrutiyet yıllarında basılan başka bir nüshası vardır. Öncekinden daha hacimli ve büyük boyutta olan bu baskının üzerinde 1326/1910 tarihi vardır.

Abdülhak Hâmid Tarhan’ın biyografisi için bk. "Abdülhak Hâmit Tarhan". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/tarhan-abdulhak-hamit 

Eserden Örnekler


“Gülnaz – Şimdi siz beni kim zannediyorsunuz? Haydar Mirza’nın cariyesi biliyorsunuz değil mi? Halbuki Haydar Mirza da beni bu evin cariyelerinden Keşmirli bir fakir kızı zannediyor.

Abdülcebbar – İbtida biz de öyle zannederdik a! Ey!..

Gülnaz – Ancak bendeniz ne Haydar Mirza’nın cariyesiyim ne de önce haber verdiğim gibi fukara kızıyım.

Abdülcebbar – Bendeniz ne demek? Hani o senli benli sözler?

Gülnaz – Bendeniz dedim, çünkü aslımı söyleyeceğim. Muradım aslıma mağrur olmadığımı imadır! Her neyse. Fakat Haydar Mirza beni bilir… Bilir ama yüzümü görmekle değil, kim olduğumu işitmekle bilir. Bendeniz Tebrizliyim. Babam İran vükelâsından itimadü’s-saltana Mirza Hasan Han’dır. İsmim Zeynep’tir.

Abdülcebbar – (Taaccübâne) Ey? Ey? Zeynep Begüm – Şu Haydar Mirza dediğiniz bî-vefayı gördün ya? Yok yok bî-vefa değildir. O benim nemdir bilir misin? Nikâhlım!

Abdülcebbar – (Fevkalâde hayretle) Nikâhlın mı? Kim?

Zeynep Begüm – Haydar Mirza!

Abdülcebbar – Ne diyorsun? Gerçek mi söylüyorsun?

Zeynep Begüm – Nikâhlısı olduğum halde beni istemedi. Fakat nikâhı da reddetmedi. Beni nikâhlı nikâhlı Tebriz’de bırakıp buraya geldi!

Abdülcebbar – (Şiddetle) Öyleyse benim de son günüm! Hay Allah yüz bin türlü belâya uğratsın!.. (kendi kendine fakat Zeynep’e de işittirerek) Bak, bak… Hem kızı beğenmemiş, kendine almamış hem de nikâhını vermemiş… Beğenenlere de aldırmayacak! Vay zâlim… Vay vefasız!. [...] (Tarhan 2002: 102-104)

Kaynakça


Akün, Ömer Faruk (1967). “Abdülhak Hâmid’in Basılı Eserleri Hakkında Yeni Bilgiler”.Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi. XV (15): 107-159.

Enginün, İnci (2006). “Abdülhak Hâmid Tarhan”, Tanzimat Edebiyatı. (hzl. İsmail Parlatır).Ankara: Akçağ Yayınları. 411-555.

Karaburgu, Oğuzhan (2011). “Abdülhak Hâmid Tarhan'ın Tiyatro Eserlerine Yeni Bir Tasnif Teklifi". Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları. (6): 273-284.

Karaburgu, Oğuzhan (2012). Şâirin Sahneye Düşen Gölgesi, Abdülhak Hâmid Tarhan’ın Tiyatroları Üzerine Bir İnceleme. İstanbul: Kesit Yayınları.

Tarhan, Abdülhak Hâmid (1326/1910). Macerâ-yı Aşk. Dersaadet.

Tarhan, Abdülhak Hâmid (1910). “Zeyl, Macerâ-yı Aşk”. Servet-i Fünûn. 1037: 531-538.

Tarhan, Abdülhak Hâmid (1994). Abdülhak Hâmid’in Hatıraları. (hzl. İnci Enginün). İstanbul: Dergâh Yayınları.

Tarhan, Abdülhak Hâmid (2002). Mâcerâ-yı Aşk, Nesteren, Zeynep, Hakan. (hzl. İnci Enginün). İstanbul: Dergâh Yayınları.


Atıf Bilgileri


Karaburgu, Oğuzhan. "MACERÂ-YI AŞK (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/macera-yi-ask-abdulhak-hamit-tarhan. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 SABR U SEBAT (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN) Abdülhak Hâmit Tarhan Doç. Dr. Oğuzhan Karaburgu
Görüntüle
2 İÇLİ KIZ (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN) Abdülhak Hâmit Tarhan Doç. Dr. Oğuzhan Karaburgu
Görüntüle
3 DUHTER-İ HİNDÛ (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN) Abdülhak Hâmit Tarhan Doç. Dr. Oğuzhan Karaburgu
Görüntüle
4 NESTEREN (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN) Abdülhak Hâmit Tarhan Doç. Dr. Oğuzhan Karaburgu
Görüntüle
5 NAZİFE (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN) Abdülhak Hâmit Tarhan Doç. Dr. Oğuzhan Karaburgu
Görüntüle
6 SAHRA (ABDÜLHAK HAMİT TARHAN) Abdülhak Hamit Tarhan Prof. Dr. İHSAN SAFİ
Görüntüle
7 TÂRIK yahud ENDÜLÜS FETHİ (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN) Abdülhak Hâmit Tarhan Doç. Dr. Oğuzhan Karaburgu
Görüntüle
8 TEZER YAHUT MELİK ABDURRAHMANÜ’S-SÂLİS (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN) Abdülhak Hamit Târhan Doç. Dr. Oğuzhan Karaburgu
Görüntüle
9 EŞBER (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN) Abdülhak Hâmit Tarhan Doç. Dr. Oğuzhan Karaburgu
Görüntüle
10 MAKBER (ABDÜLHAK HAMİT TARHAN) Abdülhak Hamit Tarhan Prof. Dr. İHSAN SAFİ
Görüntüle
11 ÖLÜ (ABDÜLHAK HAMİT TARHAN) Abdülhak Hamit Tarhan Prof. Dr. İHSAN SAFİ
Görüntüle
12 BELDE YAHUT DİVANELİKLERİM (ABDÜLHAK HAMİT TARHAN) Abdülhak Hamit Tarhan Prof. Dr. İHSAN SAFİ
Görüntüle
13 BUNLAR ODUR (ABDÜLHAK HAMİT TARHAN) Abdülhak Hamit Tarhan Prof. Dr. İHSAN SAFİ
Görüntüle
14 HACLE (ABDÜLHAK HAMİT TARHAN) Abdülhak Hamit Tarhan Prof. Dr. İHSAN SAFİ
Görüntüle
15 KAHBE YAHUT BİR SEFİLENİN HASBİHALİ (ABDÜLHAK HAMİT TARHAN) Abdülhak Hamit Tarhan Dr. Ayşe Sandıkkaya Aşır
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle