MAÂSİR-İ SULTANİYYE
tarih
Meftun, Abdürrezzâk Dünbülî (d. 1175/76/1762/63 - ö. 1242/43/1827/28)

ISBN: 978-9944-237-87-1



Dünbülî’nin Feth Ali Şah’ın cülûsünden 1241 yılına kadarki savaş ve olayları anlatan Farsça mensur-manzum eseri. Akıcı bir üslup ile yazılan eserde Rusya’nın İran’a ilk saldırısı ayrıntılı olarak anlatılmıştır. Müellif bu dönemde Tebrîz’deki sarayda yaşadığı için Kafkas ve Azerbaycan’da cereyan eden İran ve Rus savaşını ilk eldeki kaynaklara dayanak ifade etmiştir. Dünbülî, eserinde bâzgeşt-i edebî üslubunun önderlerinden Mîrzâ Bozorg Kaîmakâm’ı örnek almış, muğlak ve anlaşılması zor kelime ve tabirlerden kaçınmış ve eserini baştan sona şiirleriyle süslemiştir. Bu eser müellif vefat etmeden bir yıl önce yani 1241’de Tebriz’deki Serbî matbaasında taş baskı olarak neşredilmiştir. Eseri Tebrîz şehrinin meşhurlarından Mollâ Muhammed Bâkır-i Tebrîzî hazırlamıştır. Dünbülî ikinci Rus ve İran savaşının başlarında vefat ettiği için bu savaş eserde yer almamış, ancak Mollâ Muhammed bu savaşı da okuyucuya sunmak için eserin sonuna Hâverî-i Şîrâzî’nin kaleme aldığı Târih-i Zülkarneyn adlı eseri ekleyip yayımlamıştır. 1351’de Gulâm Hüseyin Sadrî Efşâr taş baskıyı örnek alarak eseri Tahran’da tekrar yayımlamıştır. Bu eserin yakın dönemde yapılan neşirlerinin çoğunda taş baskı örnek alınmış, mukaddimede tarih boyunca İran ve Rus savaşları, Dünbülî hanedanı ve müellifin hayatı ayrıntılı olarak ifade edilmiş, eserin sonunda Gürcistan valisi ve Kaçarlar sarayının Fransa, Rusya, İngiltere ve Osmanlı ile yaptığı bazı antlaşmalar yer almıştır. 1383’te Tahran’da Gulâm Hüseyin Zergerî Nejâd bu eserin tahkikli neşrini yapmıştır. Harford Jones Brydges bu eseri 1833’te Londra’da The Dynasty of the Kajars adıyla İngilizce’ye çevirmiştir. İran ve Rus savaşlarının ayrıntılı bir şekilde ele alındığı bu eserde müellif bazı kelimeleri revaçta olan şekilden farklı yazmış, kendi özel düşüncelerini ifade etmiş, saraylıların yaptığı hıyanet ve kötülükleri yermiştir. İran’da basılan ilk kitaplar arasında yer alan bu eser, Rusya’nın İran’a ilk saldırısını anlatan ilk eser olma özelliğine sahiptir. Eserde Âkâ Muhammed Hân dönemi olayları, 1230 yılına kadarki Feth Ali Şah saltanatı dönemi, Kafkas bölgesi tarihçesi yer almıştır. Bu eseri Muhammed Sâdık, Vekâyi Nigâr-i Mervezî, Hâverî-i Şîrâzî, Rızâ Kulî Hân Hidâyet, Muhammed Takî Sepehr gibi tanınmış tarihçiler örnek almıştır.

Şairin biyografisi için bk. “Meftun, Abdürrezzâk Dünbülî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/meftun-abdurrezzak-dunbuli

Kaynakça


Alîzâde, Müctebâ Safer (1389). “Mesnevî-i Abdürrezâk Bîg Dünbülî-i Hoy.” Peyâm-i Bahâristân. 10 (1): 1-21.

Kurtuluş, Rıza (2016). “Dünbülî”. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yay. 352-353.

Nahcivânî, Hüseyin (1328). “Abdürrezâk Bîg Dünbülî Mutehallis be Meftûn”. Dânişkede-i Edebiyyât ve Ulûm-i İnsânî-i Dânişgâh-i Tebrîz. 2 (1): 1-13.

Zergerî Nejâd, Gulâm Hüseyin (1383). Meʾâsir-i Sultânîye (Târîh-i Cenghâ-yı Evvel-i Îrân ve Rûs) be zemîme-i Târîh-i Cenghâ-yı Devre-i Dovvum ez Târîh-i Zülkarneyn. Tahran: Müesse-i İntişârâtî-i Rûznâme-i Îrân.

Atıf Bilgileri


Kaska, Çetin. "MAÂSİR-İ SULTANİYYE". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/maasir-i-sultaniyye-1826. [Erişim Tarihi: 15 Ocak 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 HADÂYIKU’L-CİNAN Meftun, Abdürrezzâk Dünbülî Doç. Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
2 HADÎKA Meftun, Abdürrezzâk Dünbülî Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ
Görüntüle
3 RAVZATÜ’L-ÂDÂB VE CİNNETÜ’L-ELBÂB Meftun, Abdürrezzâk Dünbülî Doç. Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
4 HAKÂYİKU’L-ENVÂR Meftun, Abdürrezzâk Dünbülî Doç. Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
5 HADÂYIKU’L-ÜDEBA Meftun, Abdürrezzâk Dünbülî Doç. Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
6 NİGARİSTAN-İ DARA Meftun, Abdürrezzâk Dünbülî Doç. Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
7 TECRÜBETÜ’L-EHRÂR VETESLİYETÜ’L-EBRÂR Meftun, Abdürrezzâk Dünbülî Doç. Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
8 CÂMİ‘-İ HÂKÂNÎ Meftun, Abdürrezzâk Dünbülî Doç. Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
9 DÎVÂN (MEFTUN) Meftun, Abdürrezzâk Dünbülî Doç. Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
10 HAZ VE NİYAZ Meftun, Abdürrezzâk Dünbülî Doç. Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
11 HÜMÂYÛN-NÂME Meftun, Abdürrezzâk Dünbülî Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ
Görüntüle
12 SELİM VE SELVİ Meftun, Abdürrezzâk Dünbülî Doç. Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
13 TECNİSLER Ali, Göyçeli Araş. Gör. Dr. Orhan Baldane
Görüntüle
14 DÎVÂN (MERÂGÂYÎ) Dehil-i Merâgâyî Diğer Çağla YILMAZ
Görüntüle
15 HOPHOPNAME Sâbir, Mirza Ali Ekber Tahirzade Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu
Görüntüle