MA‘LÛMU İ‘LÂM (SÜLEYMAN NAZİF)
mektup
Süleyman Nazif (d. 29 Ocak 1869 - ö. 4 Ocak 1927)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Süleyman Nazif’in Abdülahrâr Tâhir takma adıyla 1897 yılında Paris’te yayımladığı eseri. İkinci baskısı yine aynı takma adla 1908 yılında Mısır’da yayımlanmış olup bu baskıda Abdullah Cevdet’in bir sunuş yazısı ve metin içinde bir dipnotu da bulunmaktadır.

Eser, 16 Haziran 1312 / 28 Haziran 1896 tarihli bir mukaddime ve 20 Mayıs 1312 / 1 Haziran 1896 tarihli bir mektuptan oluşur. Mektup, Ahmed Midhat Efendi’nin Servet-i Fünun mecmuasının 30 Nisan 1896 tarihli 268. sayısı ve Tercüman-ı Hakikat gazetesinin 1 Mayıs 1896 tarihli nüshasında yayımlanan “Parlamentolar” başlıklı makalesine cevap niteliğindedir. Süleyman Nazif bu mektubu Musul'da iken kaleme almış ve Ahmed Midhat Efendi'ye göndermiştir. Eserin kapağında “Bir hakk-ı millîyi hamiyetsizlere karşı müdafaa için yazılmıştır.” açıklaması ve “ve şâvirhüm fi’l-emr” (ve iş konusunda onlarla istişare et) ayeti yazılıdır. Eserin mukaddimesinde yazılış yeri “vatanın harap bir köşesi” olarak belirtilmiştir.

Süleyman Nazif, kendisine duyduğu “tilmizane” hürmeti yeri geldikçe belirttiği eserinde Ahmed Midhat’a ciddi eleştirilerde bulunur. Onun başarılı hükümdarlar olarak gördüğü ve bu başarılarını parlamento usulüne borçlu olmadıklarını ileri sürdüğü şahsiyetleri (Cengiz Han, Büyük İskender, 1. Napolyon, Deli Petro, Yavuz Sultan Selim) ele alarak yazarın yanıldığı, çarpıttığı noktalara itiraz eder. Yazarın Japonya’nın meşveret usulünü deneyip bunun zararını gördüğüne yönelik iddiasının da isabetli olmadığını anlatır.

Süleyman Nazif, Ahmed Midhat’ın yazısını ciddiyetten uzak görmüş olmalıdır ki eserinin birkaç yerinde ciddiyetten bahseder ve yazısını “Ciddiyeti sever bir Türk” imzasıyla bitirir. Ayrıca yazar, Ahmed Midhat’ın ilgili yazıyı tamamen hür iradesiyle yazmamış olduğunun da farkındadır. Nitekim Ahmed Midhat, “Mazi ve İntikada İstidat” başlıklı, yayımlamadığı bir yazısında bu makaleyi “bir kuvvet-i mücbire ve muzayyıka altında” yazmış olduğunu söyleyecektir.

Süleyman Nazifʼin biyografisi için bkz. “Süleyman Nazif”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/suleyman-nazif

Eserden Örnekler


Mazinin ridâ-yı nisyanı içinde gizlenen hakayıka göz göre bu kadar tebdil-i suret ettirmek kifayet eylemiyormuş gibi bir de göz önünde duran hakikatlerin tagayyür-i şekl ü mahiyetine çalışmak avamın cehl ü gafletinden istifadeye tenezzül eylemek demektir. Yirmi beş seneden beri tenvirine çalıştığınız efkâr-ı umumiyedeki cüzi bir şule-i intibah u istidadı söndürmeye bezl-i mesai etmek acaba nasıl bir mecburiyet-i elîmeden neşet etti!

(...)

Biz, Allah’ın emir, peygamberinin tavsiye, hulefâ-yı güzininin ittihaz buyurmuş olduğu usul-i salime-i idareyi, üstüne ne kadar kalın perdeler çekilirse çekilsin, yine en hafî letafetleri, en cazip suretleriyle tanırız. Gönüllerimizin o şahid-i siyasi ile ezeli aşinalıkları vardır! (Süleyman Nazif 1897: 10, 14).

Kaynakça


Ahmed Midhat (18 Nisan 1312 / 30 Nisan 1896). “Parlamentolar”, Servet-i Fünun, 268, 114-122.

İbrahim Alâettin (Gövsa) (1933). Süleyman Nazif: Hayatı, Kitapları, Mektupları, Fıkra ve Nükteleri. İstanbul: Sühulet Kütüphanesi.

Süleyman Nazif (Abdülahrâr Tâhir) (1314 / 1897). Ma‘lûmu İ‘lâm. Paris: Meşveret Matbaası.

_____ (Abdülahrâr Tâhir) (1908). Ma‘lûmu İ‘lâm (2. baskı). Mısır: Matbaa-i İçtihad.

Us, Hakkı Tarık (1955). “Basılmamış Bir Makalesi: Ahmed Midhat Kendini Nasıl Savunuyordu?”, Hakkı Tarık Us (hzl.), Bir Jübilenin İntiba’ları: Ahmed Midhat’ı Anıyoruz! İstanbul: Vakit Matbaası.  157-166.

Atıf Bilgileri


KIZILASLAN, Mert. "MA‘LÛMU İ‘LÂM (SÜLEYMAN NAZİF)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/ma-lumu-i-lam-suleyman-nazif. [Erişim Tarihi: 27 Aralık 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 BAHRİYELİLERE MEKTUP (SÜLEYMAN NAZİF) Süleyman Nazif Diğer Mert KIZILASLAN
Görüntüle
2 ELCEZİRE MEKTUPLARI (SÜLEYMAN NAZİF) Süleyman Nazif Diğer Mert KIZILASLAN
Görüntüle
3 NAMIK KEMAL (SÜLEYMAN NAZİF) Süleyman Nazif Diğer Mert KIZILASLAN
Görüntüle
4 SERGÜZEŞT-İ KALYOPİ (T. ABDİ) T. Abdi Araş. Gör. Dr. Gülçin Oktay Erkoç
Görüntüle
5 SEYR-İ SERVİNAZ (T. ABDİ) T. Abdi Araş. Gör. Dr. Gülçin Oktay Erkoç
Görüntüle
6 MURAD BEY (SÜLEYMAN NAZİF) Süleyman Nazif Diğer Mert KIZILASLAN
Görüntüle
7 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
8 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
9 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
10 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
11 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
12 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
13 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
14 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
15 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
16 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle