- Yazar Biyografisi (TEİS)
Halîl - Madde Yazarı: Prof. Dr. Abdülmecit İSLAMOĞLU
- Eser Yazılış Tarihi:16. yüzyıl
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Pendname
- Yayın Tarihi:07/06/2022
LÜBBÜ'N-NASÂYİH (HALÎL)
manzum nasîhat-nâmeHalîl (d.?-ö.?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Halîl mahlaslı bir şairin mesnevi nazım şekliyle yazdığı manzum nasîhat-nâme. Eser şair tarafından Lübbü’n-Nasâyih şeklinde adlandırılmıştır. Lübb, Arapça’da “öz, iç, asıl” gibi anlamlara gelmektedir. Nasâyih ise yine Arapça olan ve “öğüt, tavsiye” manalarına gelen “nasîhat” kelimesinin çoğuludur. Böylece “Lübbü’n-Nasâyih” nasîhatlerin özü/ hülasası anlamına gelmektedir. Eserde ağırlıklı olarak aruzun Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün kalıbı kullanılmıştır. Bunun yanı sıra mesnevilerde çokça kullanılan bazı kısa kalıplara da başvurulmuştur.
Şairin tasavvufî kimliğinin yoğun bir şekilde hissedildiği eser; dinî-tasavvufî konularla birlikte genel ahlâk, sosyal hayat, ilim ve sosyal eleştiriyi merkeze alarak, ahlâklı ve erdemli bireylerden oluşan bir toplum meydana getirmeyi hedefler. Bu çerçevede Lübbü’n-Nasâyih, bireylerin gündelik yaşamlarından, dinî hayatlarına, aileleri ile olan ilişkilerinden sosyal çevrelerine kadar geniş bir yelpazede insan-toplum ilişkilerine dair öğütler içerir.
Eser, geleneksel mesnevi tertibine uymamaktadır. Lübbü’n-Nasâyih’te konuların sunumu açısından takip edilen bir sıralama/ tertip yoktur. Eserde konu başlıkları kullanılmamış, konular birbiri ardınca ve belli bir sıra gözetilmeksizin sıralanmıştır. Mesnevide, okuyucuya faydalı olabilmek amacıyla sade ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır. Lübbü’n-Nasâyih, atasözleri ve deyimler açısından son derece zengin bir eserdir.
Telif tarihi bilinmeyen; ancak 16. yüzyılda yazıldığı düşünülen Lübbü’n-Nasâyih’in iki nüshası tespit edilebilmiştir. Bunlardan ilki Manisa İl Halk Kütüphanesi Akhisar Zeynel-zâde Koleksiyonu 45 Ak Ze 6045/4’de kayıtlıdır. 1240/1825 tarihinde istinsah edilen bu nüsha 17 varak olup 483 beyitten oluşmaktadır. 332 beyitten oluşan ve Kâmil Şahin Özel Kütüphanesinde bulunan diğer nühsa ise 1270/1854 yılında istinsah edilmiş olup dokuz varaktan oluşan eksik bir nüshadır.
Eser üzerine bir makale yayınlanmıştır (İslamoğlu 2012).
Eserden Örnekler
Hakk’a arz eyle merâmın gayrıya baglama bil
Mâni’ ü Mu’tî Hudâdır aç gözün Mevlânı bil
Hak Te’âlâ abdi üzre bâb-ı rızkı kapamaz
Herkesin rızkı gelir kendine âhar kapamaz
Cümle halkın Râzıkı hem Hâlıkı Rahmân durur
Rabt-ı kalb itmek ibâda bâ’is-i hırmân durur
Dâmen-i hırsa teşebbüs oldı hırmâna sebeb
Zeyl-i istignâya yapış bul merâmın bî-ta’ab
İlticâ it Malikü’l-mülke ki Allâhu Ganî
İde ignâ lutfı ile abd-i âcizden seni
Zeyl-i zülli tutma peydâ itmek içün nân u âb
Yazılan rızkın gelür elbetde eyler dakk-ı bâb
Râzı ol “nahnu kasemnâ”da verilen kısmete
Dâmen-i sabra yapış yapışma zeyl-i şehvete
Vâdi-i hayretde ey dil çekmegil gamm u harac
Yapışan dâman-ı sabra bulur elbetde ferec (Halîl 1825: 1b-2a)
Kaynakça
Halîl. Lübbü’n-Nasâyih. Manisa İl Halk Kütüphanesi. Akhisar Zeynel-zâde Koleksiyonu. 45 Ak Ze 6045/4. vr. 17.
İslamoğlu, Abdülmecit (2012). “Halil Efendi’nin Lübbü’n-Nesâyıh Adlı Eserinin Şekil ve Muhteva Özellikleri”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XIV, 26 (2): 119-148.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DİVÂNÇE (HALÎL-İ MAR'AŞÎ) | Halîlî, Halîl-i Mar’aşî | Dr. Öğr. Üyesi Lütfi Alıcı |
Görüntüle | ||
2 | ETVÂR-I SEB'A (HALİLİ) | Halîlî, Halîl-i Mar’aşî | Dr. Öğr. Üyesi Lütfi Alıcı |
Görüntüle | ||
3 | RAVZATÜ'L-ÎMÂN (HALÎLÎ) | Halîlî, Halîl-i Mar’aşî | Dr. Öğr. Üyesi Lütfi Alıcı |
Görüntüle | ||
4 | RİSÂLE-İ AHLÂK I-II (ŞEYH HACI HALÎL) | Şeyh Hacı Halîl | Dr. Öğr. Üyesi Lütfi Alıcı |
Görüntüle | ||
5 | RİSALE-İ TEVHÎDİYYE (İLÂHÎ) | İlâhî, Şeyh Ahmed İlâhî Efendi | Dr. Nuriye İnci |
Görüntüle | ||
6 | ÂDÂB-I MES'ÛDÎ'YE HÂŞİYE (MÜ'MİN) | Mü'min | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
7 | MEVÂHİBÜ’L-HALLAK FÎ MERATİBİ'L-AHLÂK (NİŞÂNÎ) | Koca Nişancızâde Celâlzâde Tevkii Mustafa Çelebi Efendi (ö. 975/1567) | Doç. Dr. Nuran ÇETİN |
Görüntüle | ||
8 | TARİKATNÂME (SÜNBÜL) | Sünbül, Şeyh Yusuf Sünbül Sinan Efendi | Araş. Gör. Dr. MUHAMMET AKİF TİYEK |
Görüntüle | ||
9 | ER-RIHLETÜ’S-SENİYYE VE’L-VASIYYETÜ’L-BEHİYYE Lİ’L-FUKARÂİ’L-HALVETİYYE (ŞÂH VELÎ AYINTÂBÎ) | Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî | Prof. Dr. Ali ÖZTÜRK |
Görüntüle | ||
10 | ETVÂR-I SEB‘A (ŞÂH VELÎ AYINTABÎ) | Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî | Öğretmen Cemile Sağır |
Görüntüle | ||
11 | NAKDÜ'L-HÂTIR (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle | ||
12 | MENÂKIB-I EMÎR SULTÂN/MENÂKIB-I CEVÂHİR ( YAHYÂ BİN BAHŞÎ) | Yahyâ Bin Bahşî | Dr. Öğr. Üyesi abdullah uğur |
Görüntüle | ||
13 | MİRÂTÜ’L-ÂŞIKÎN (EROĞLU NÛRİ) | Eroğlu Nûri | Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN |
Görüntüle | ||
14 | TASAVVUF Bİ’T- TARİKAT (EROĞLU NÛRİ) | Eroğlu Nûri | Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN |
Görüntüle |