LÜBBÜ'N-NASÂYİH (HALÎL)
manzum nasîhat-nâme
Halîl (d.?-ö.?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Halîl mahlaslı bir şairin mesnevi nazım şekliyle yazdığı manzum nasîhat-nâme. Eser şair tarafından Lübbü’n-Nasâyih şeklinde adlandırılmıştır. Lübb, Arapça’da “öz, iç, asıl” gibi anlamlara gelmektedir. Nasâyih ise yine Arapça olan ve “öğüt, tavsiye” manalarına gelen “nasîhat” kelimesinin çoğuludur. Böylece “Lübbü’n-Nasâyih” nasîhatlerin özü/ hülasası anlamına gelmektedir. Eserde ağırlıklı olarak aruzun Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün kalıbı kullanılmıştır. Bunun yanı sıra mesnevilerde çokça kullanılan bazı kısa kalıplara da başvurulmuştur.

Şairin tasavvufî kimliğinin yoğun bir şekilde hissedildiği eser; dinî-tasavvufî konularla birlikte genel ahlâk, sosyal hayat, ilim ve sosyal eleştiriyi merkeze alarak, ahlâklı ve erdemli bireylerden oluşan bir toplum meydana getirmeyi hedefler. Bu çerçevede Lübbü’n-Nasâyih, bireylerin gündelik yaşamlarından, dinî hayatlarına, aileleri ile olan ilişkilerinden sosyal çevrelerine kadar geniş bir yelpazede insan-toplum ilişkilerine dair öğütler içerir.

Eser, geleneksel mesnevi tertibine uymamaktadır. Lübbü’n-Nasâyih’te konuların sunumu açısından takip edilen bir sıralama/ tertip yoktur. Eserde konu başlıkları kullanılmamış, konular birbiri ardınca ve belli bir sıra gözetilmeksizin sıralanmıştır. Mesnevide, okuyucuya faydalı olabilmek amacıyla sade ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır. Lübbü’n-Nasâyih, atasözleri ve deyimler açısından son derece zengin bir eserdir.

Telif tarihi bilinmeyen; ancak 16. yüzyılda yazıldığı düşünülen Lübbü’n-Nasâyih’in iki nüshası tespit edilebilmiştir. Bunlardan ilki Manisa İl Halk Kütüphanesi Akhisar Zeynel-zâde Koleksiyonu 45 Ak Ze 6045/4’de kayıtlıdır. 1240/1825 tarihinde istinsah edilen bu nüsha 17 varak olup 483 beyitten oluşmaktadır. 332 beyitten oluşan ve Kâmil Şahin Özel Kütüphanesinde bulunan diğer nühsa ise 1270/1854 yılında istinsah edilmiş olup dokuz varaktan oluşan eksik bir nüshadır.

Eser üzerine bir makale yayınlanmıştır (İslamoğlu 2012).

Eserden Örnekler


Hakk’a arz eyle merâmın gayrıya baglama bil

Mâni’ ü Mu’tî Hudâdır aç gözün Mevlânı bil


Hak Te’âlâ abdi üzre bâb-ı rızkı kapamaz

Herkesin rızkı gelir kendine âhar kapamaz


Cümle halkın Râzıkı hem Hâlıkı Rahmân durur

Rabt-ı kalb itmek ibâda bâ’is-i hırmân durur


Dâmen-i hırsa teşebbüs oldı hırmâna sebeb

Zeyl-i istignâya yapış bul merâmın bî-ta’ab


İlticâ it Malikü’l-mülke ki Allâhu Ganî

İde ignâ lutfı ile abd-i âcizden seni


Zeyl-i zülli tutma peydâ itmek içün nân u âb

Yazılan rızkın gelür elbetde eyler dakk-ı bâb


Râzı ol “nahnu kasemnâ”da verilen kısmete

Dâmen-i sabra yapış yapışma zeyl-i şehvete


Vâdi-i hayretde ey dil çekmegil gamm u harac

Yapışan dâman-ı sabra bulur elbetde ferec (Halîl 1825: 1b-2a)

Kaynakça


Halîl. Lübbü’n-Nasâyih. Manisa İl Halk Kütüphanesi. Akhisar Zeynel-zâde Koleksiyonu. 45 Ak Ze 6045/4. vr. 17.

İslamoğlu, Abdülmecit (2012). “Halil Efendi’nin Lübbü’n-Nesâyıh Adlı Eserinin Şekil ve Muhteva Özellikleri”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XIV, 26 (2): 119-148.

Atıf Bilgileri


İSLAMOĞLU, Abdülmecit. "LÜBBÜ'N-NASÂYİH (HALÎL)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/lubbu-n-nasayih-halil. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DİVÂNÇE (HALÎL-İ MAR'AŞÎ) Halîlî, Halîl-i Mar’aşî Dr. Öğr. Üyesi Lütfi Alıcı
Görüntüle
2 ETVÂR-I SEB'A (HALİLİ) Halîlî, Halîl-i Mar’aşî Dr. Öğr. Üyesi Lütfi Alıcı
Görüntüle
3 RAVZATÜ'L-ÎMÂN (HALÎLÎ) Halîlî, Halîl-i Mar’aşî Dr. Öğr. Üyesi Lütfi Alıcı
Görüntüle
4 RİSÂLE-İ AHLÂK I-II (ŞEYH HACI HALÎL) Şeyh Hacı Halîl Dr. Öğr. Üyesi Lütfi Alıcı
Görüntüle
5 RİSALE-İ TEVHÎDİYYE (İLÂHÎ) İlâhî, Şeyh Ahmed İlâhî Efendi Dr. Nuriye İnci
Görüntüle
6 ÂDÂB-I MES'ÛDÎ'YE HÂŞİYE (MÜ'MİN) Mü'min Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
7 MEVÂHİBÜ’L-HALLAK FÎ MERATİBİ'L-AHLÂK (NİŞÂNÎ) Koca Nişancızâde Celâlzâde Tevkii Mustafa Çelebi Efendi (ö. 975/1567) Doç. Dr. Nuran ÇETİN
Görüntüle
8 TARİKATNÂME (SÜNBÜL) Sünbül, Şeyh Yusuf Sünbül Sinan Efendi Araş. Gör. Dr. MUHAMMET AKİF TİYEK
Görüntüle
9 ER-RIHLETÜ’S-SENİYYE VE’L-VASIYYETÜ’L-BEHİYYE Lİ’L-FUKARÂİ’L-HALVETİYYE (ŞÂH VELÎ AYINTÂBÎ) Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî Prof. Dr. Ali ÖZTÜRK
Görüntüle
10 ETVÂR-I SEB‘A (ŞÂH VELÎ AYINTABÎ) Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî Öğretmen Cemile Sağır
Görüntüle
11 NAKDÜ'L-HÂTIR (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
12 MENÂKIB-I EMÎR SULTÂN/MENÂKIB-I CEVÂHİR ( YAHYÂ BİN BAHŞÎ) Yahyâ Bin Bahşî Dr. Öğr. Üyesi abdullah uğur
Görüntüle
13 MİRÂTÜ’L-ÂŞIKÎN (EROĞLU NÛRİ) Eroğlu Nûri Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN
Görüntüle
14 TASAVVUF Bİ’T- TARİKAT (EROĞLU NÛRİ) Eroğlu Nûri Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN
Görüntüle