LORANTEN YAHUT SAADET YÜZÜNDEN FELAKET (MEHMED FAHRİ PAŞA)
çeviri
Mehmed Fahri Paşa (d. 1860 - ö. 1932)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Paul de Kock’un “Un Mari Dont on Se Moque” isimli Fransızca romanının çevirisi. Romanda taşradan Paris’e gelen yirmi yaşındaki Adolphe Corniquet isimli bir genç ile otuz yaşındaki vaftiz annesi Laurentine’in hikâyesi anlatılır. Ölen babasının vasiyeti üzerine Paris’e giden Adolphe, burada vaftiz annesi Laurentine’in himâyesine girer. Başlangıçta saf bir taşralı olan Adolphe, zamanla şehir hayatına alışır. Laurentine’in ticarethanesinde işe başlar, hesap işlerinde ustalaşır. Bu arada vaftiz annesiyle aralarında bir aşk meydana gelir. Ne var ki bu aşkın unutulması gerektiğine inanırlar. Bu durumun daha da ilerlememesi için Laurentine, Adolphe’u merhum kocasının eski ortağı Mösyö Flutayot’un kızıyla evlendirir. Parisli hoppa ve eğlenceye düşkün olan Clorinde isimli kızla evlenen Adolphe’un akıbetinin nasıl olacağı daha düğün gününde yaşanan trajikomik olaylardan anlaşılır. Nitekim 50 bin frank çeyizi olan kız, evlendikten sonra bütün vaktini süsüne ve eğlenceye harcar. Juliette ile Jules isminde biri kız, diğeri erkek olmak üzere iki çocuğu olur; ancak onları da doğar doğmaz süt anneye verir. Büyüdüklerinde de, yine bakmayı reddederek yatılı okula verir. Onlara bakamayacağını ve hayatını eğlenerek geçireceğini söyler. Bu durum karşısında Adolphe, yaklaşık beş yıllık evlilikleri sonunda bütün çeyizini harcayan Clorinde’e artık para veremeyeceğini söyler. Daha önce ayrı yaşamaya başlayan karı-koca arasında bağ iyice kopar. Clorinde, kocasını başka erkeklerle aldatmaya başlar. Clorinde’in arkadaşlarından Malvina intikam için bir mektupla durumu Adolph’a bildirir. Bunlardan birini Adolphe düelloda öldürür. Çocukluk arkadaşı olan Augustin ise hem Adolphe’tan para alır hem de onun karısıyla birlikte olmak ister. Bunu da öğrenen Adolphe, çocukluk arkadaşını yaralar, Clorinde ile kati olarak ayrılır. İtalya’ya giden Clorinde, iki sene sonra sefalet içerisinde kalarak Paris’e döner, kısa süre içerisinde de ölür. Clorinde’in babası Mösyö Flutayot da bütün parasını oyuncu kızlarla harcayıp borç ve sefalet içerisinde ölür. Adolphe ise Clorinde’in ölümüyle Laurentine ile kavuşma imkânını tekrar yakalar; çocukları, iş yerindeki kâtip arkadaşları Putois, Puceron ile hayatına devam eder.

Bazı komik unsurlarla birlikte ibretli bir bitişi olan romanın sonunda iyiler ödüllendirilirken kötüler hak ettiklerini yaşarlar. Adolphe, saf ve dürüst bir insan olarak çocukluk arkadaşı Augustin ve karısına hep iyi davranmışken karşılığında ihanet ve vefasızlık bulur. Bu durum dönemin Paris toplumunda, cemiyet hayatındaki yozlaşmışlığa da göndermede bulunarak iyi niyetli bir insanı aptal yerine koymaya çalışmanın sonuçları ortaya konur. Laurentine âşık olduğu vaftiz oğlunu mutlu etmek isterken neredeyse bir felakete sebep olur. Bütün amacı eğlenmek olan bir kız ile evlendirerek Adolphe’u mutlu edeceğini sanır. Adolphe ve Laurentine aşklarını yaşamayıp gizledikleri için pişman olurlar.

21 bölümden meydana gelen Laurentine yahut Saadet Yüzünden Felaket romanının birinci baskısı 1299/1882 Matbaa-i Esad İzzet tarafından yapılmıştır. 148 sayfa olan eser, Mehmet Fahri tarafından tercüme edilmiştir. Türkçeye “Alay Edilen Koca” olarak çevrilebilecek roman 1867 yılında “Un Mari Dont on Se Moque” ismiyle yayımlanmıştır. Paul de Kock’un romanları aralarında Ahmet Mithat Efendi, Hüseyin Rahmi gibi önemli isimlerin de olduğu edebiyatçılar tarafından tercüme edilmiştir. Eserlerinde daha çok Paris yaşamını, burjuva sınıfını ve aşk, kadın-erkek ilişkilerini işlemiş olan de Kock, popüler bir romancı olarak ön plana çıkmış, yaşadığı dönemde oldukça büyük bir ilgi görmüştür.

Mütercimin biyografisi için bk. "Mehmed Fahri Paşa". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mehmed-fahri-pasa

Eserden Örnekler


1

Bir Bulvar Kanepesi 

Bazı mahallerde ayakta kalmamak ve yorgunluk defetmek üzere birtakım fakire kadınların iskemle kiraya verdikleri ve hâlbuki onlara da her yerde tesadüf olunduktan başka rahatça oturmaya elverişli olmadıkları cihetle bu mahzuru def için bulvarlardaki kahvehanelerin önünde ağaç kanepeler tedarik olunmuştur. Mezkûr kanepeler muzâ’af yani iki tahtadan ibaret olup işbu tahtaları birbirinden tefrik eden iki demir sütün üzerinde mahmul bir üçüncü tahta bulunduğundan her iki taraf için zahriyyelik hizmetini ifa etmektedir.  


11

Bir Tesadüf 

Oğluyla son mükâlemesinden beri Laurentine birlikte taam etmeyi bırakıp, artık kendi dairesinde tek başına taam eder; ve kalem odasına gelmeyip ancak Adolphe’a memuriyet-i cedidesine müteallik talimat-ı mukteza itasına mecbur olduğu zamanlar inerdi. 


20

Kadının İntikamı 

Juliette ile Jules’ün pederlerine tebrike geldiklerinden beri birkaç hafta mürur eylediği hâlde Adolphe zevcesini hiç görmemişti ve hareminin hâl ve mişvârından gayr-ı müteessir görünmeye begâyet gayret ederse de Clorinde’in leyle-i malûmedeki muamelesi gönlünü pek ziyade ceriha-dâr eylemesinden nâşî tesirini izale edemezdi. Hanımın o gece çocuklarına ibrâz eylediği şefkatsizlik ve kocasına karşı gösterdiği bürudet ve hürmetsizlik ve hele bir keleme-i veda bile söylemeksizin ve çocukların pederleri nezdinde vukua gelen içtimaını icap eden hâle müteallik birkaç elfâz-ı nazikâne olsun teveffüh etmeksizin kabaca ve haşûnetle tebâ’üd etmekle cüret ettiği terbiyesizlik bi-baht zevcin gerçekten gücüne gitmişti (Paul de Kock, Laurentine 1299: 3, 68, 134-135).

Kaynakça


Kock, Paul de (1299/1882). Laurentine yahut Saadet Yüzünden Felaket. Çev. Mehmet Fahri, İstanbul: Matbaa-i Esad İzzet.

Kock, Paul de (1870). Un Mari Dont on Se Moque. Paris: Ferd. Sartorius.

O’neil-Henry, Anne (2009). La Grande Ville: Parisian Observations in the Urban Guides and Novels of Paul de Kock”. Society of Dix-Neuviémistes, 13: 22-35.

O’neil-Henry, Anne, “Paul de Kock and the Marketplace of Culture”. French Forum. 39: 97-112.

Atıf Bilgileri


Güzel, Ekrem. "LORANTEN YAHUT SAADET YÜZÜNDEN FELAKET (MEHMED FAHRİ PAŞA)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/loranten-yahut-saadet-yuzunden-felaket-mehmed-fahri-pasa-tees-1417. [Erişim Tarihi: 29 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MAĞDUR KALB YAHUD FEDAKÂR VALİDENİN FEDAKÂR ÇOCUĞU (MEHMED FAHRİ PAŞA) Mehmed Fahri Paşa Doç. Dr. Dilek ÇETİNDAŞ
Görüntüle
2 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
3 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
4 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
5 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
6 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
7 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
8 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
9 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
10 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
11 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle