Celîlî’nin İranlı şair Nizâmî-i Gencevi’nin (ö. 1214 ?) aynı addaki mesnevisini temel alarak yazdığı çift kahramanlı aşk mesnevisi. Celîlî, eserinin adını 2'si giriş ve 1'i hâtime bölümünde olmak üzere 3 yerde Leylî Mecnûn olarak verir. Eser, 919 Zilhicce evahirinde/16-25 Şubat 1514 Edirne'de yazılmıştır (Atik 2010/I: 171). Eserini kime sunduğunu zikretmemekle birlikte Selîm Han (ö.1520)'dan  hak ettiği değeri vermesini istediği bölümlerden anlaşıldığı üzere eserini Yavuz Sultan Selîm'e sunmak isteğiyle kaleme almış olmalıdır (Atik 2010: 21). Leylâ vü Mecnûn aruzun mef‘ûlü mefâ‘ilün fe‘ûlün kalıbıyla yazılmış 2132 beyitlik bir mesnevidir. Eser toplamda 29 bölümden meydana gelir. Eserde giriş bölümünden sonra konunun işlendiği “Âğâz-ı Dâsıtân” bölümüne geçilir. Bu bölüm 25 alt bölümden oluşur. Bölüm başlıkları Farsçadır. Eserde mesneviden başka bir nazım şekli kullanılmamıştır.

Eserin bir sebeb-i telif bölümü yoktur fakat padişahın methi bölümünde Celîlî, eserinin yazılış sebebi açıklar. Celîlî'nin söylediğine göre daha önce yazdığı Hüsrev ü Şîrîn mesnevisinin beklediği ilgiyi görememiş olmasından dolayı hamsesinin ikinci mesnevisi olan Leylâ vü Mecnûn hikâyesine başlamıştır. Şair, Leylâ vü Mecnûn mesnevisini tekrar ele almasının bir diğer sebebi olarak konuyu yenilemek, "teceddüt etmek" olduğunu söyler (Atik 2010/I: 20). Ayrıca eserin sonuç bölümünde de Celilî, kendisini Hüsrev (ö.1325), Câmî (ö.1492) ve Hâtifî (ö. 1521) ile birlikte Nizâmî ekolünün en iyi dört takipçisinden biri olarak sayar ve şairlik kabiliyetini över. Celilî, Nizâmî'yi şiir dininin peygamberine, diğer üç şairi onun halifelerine ve kendisini de son halife olan Hz. Ali’ye benzetir. Celîlî, eserini yazarken ortak motifleri kullanmakla birlikte kendi şairliği ölçüsünde hikâyeye yeni motifler, hayaller ekler. Celîlî'nin Leylâ vü Mecnûn'u Nizamî’ninkiyle hikâye unsurları ve çatı bakımından büyük benzerlikler göstermesinin yanı sıra eserde özellikle söyleyiş ve eda bakımından Hâtifî’nin de etkisi görülür (Atik 2010/I: 114) (Konu özeti için bk. Fuzûlî'nin Leylâ vü Mecnûn'u).

Eserin biri Paris Bibliotheque Nationale Ancien Fonds 364 ve diğeri Mısır Milli Kütüphanesi Edebi Türki Talat 118 numarada olmak üzere bilinen 2 nüshası bulunmaktadır. Arzu Atik eserin Paris nüshasını esas aldığı bir doktora tezi hazırlamıştır (2009). Bu tez daha sonra kitap olarak yayımlanmıştır (Atik 2010). Ayrıca eserin Paris ve Mısır nüshalarının esas alındığı tenkitli metni de yayımlanmıştır (Kazan 2018).

Şairin biyografisi için bk. “Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/celili-hamidizade-abdulcelil-efendi