Zâtî’nin mizahi takvim özelliğindeki eseri. İki bölüm olarak düzenlenen eserin ilk bölümü “hamd ana ki anın bir adıdır latîf” şeklinde başlayan mizahi bir takvimi, "Lâtifehâ-yı Mevlânâ Zâtî" başlıklı ikinci kısmı ise şairin dostlarıyla şakalaşmalarına dayanan anlatıları içerir. Mehmet Çavuşoğlu ikinci bölümün farklı bir başlık taşımasından da anlaşılacağı üzere Letâyif’in ayrı mevzularda iki ayrı risale olduğunu kaydetmiştir (1970, 26).

Divanlar Kataloğu’nda “mensur mizahi bir risale” olarak kaydedilen ilk bölüm, mizahi üslupla kaleme alınmış bir ahkâm takvimidir. İlk örneklerine XV. yüzyılda rastlanan ve ahkâm takvimlerinin parodisi olarak nitelenebilecek olan mizahi takvimlerde yazar, ciddi ahkâm takvimleri hazırlayarak gelecekten haber veren müneccimlerin büyük yalancılar olduğunu, kendi anlatacaklarının ise sadece kurmaca olduğunu belirtir. Eserin başında hangi seneye dair haberleri vereceğini de bildiren yazar, muhtelif meslek erbabının bir yıl içinde başına gelecek olayları mizahi bir dille anlatır ve yıl içinde gerçekleşecek güneş ve ay tutulmalarının etkisi hakkında bilgi verir (Ekinci 2016: 58-59). Zâtî’nin Takvim’i dönemin sosyal sınıfları ve tipleri hakkında oldukça zengin bilgiler aktaran ayrıca dil incelemeleri açısından büyük değer taşıyan bir kaynaktır. 405 Türkçe cümleden oluşan eserde çok sayıda meslek erbabını ele alan şair bu mesleklerle ilgili kelime, deyim, kavram ve terimleri en az iki anlamıyla kullanmıştır. Bu anlamlardan en az biri anlatılan meslek, sınıf ya da tipin özellikleriyle ilgili olup diğeri veya diğerleri eş, bazen tamamen karşı anlamdadır. Çoğu zaman kelime ve deyimler kaba, hatta müstehcen anlamlar taşır. Bu bakımdan metin, Türk argosu ile ilgili zengin malzeme içerir (Çavuşoğlu 1976: 145-146).

Adı, Latîfî Tezkiresi, Osmanlı Müellifleri ve Yazma Divanlar Kataloğu’nda Mecma’ül-letâyif olarak kaydedilen ikinci bölümde yer alan anlatılardan bir kısmı müstehcen ve kaba olsa da şairin bizzat kaleme aldığı hatırat niteliğinde parçalardan meydana gelmesi, anlatılara konu olan şahısların hayatları, şahsiyetleri ve karakterleri hakkında orijinal bilgiler içermesi ve dönemin sosyal hayatı hakkında çok değerli bilgiler vermesi bakımından değerli bulunmuştur. Üslubunun sadeliği, söz dizimi, kullandığı kelime ve tabirler ile konuşma diliyle yazılmış olmasından dolayı dil incelemeleri için çok kıymetli veriler sunmaktadır. Eserde fıkra niteliği taşıyan toplam 59 latife yer alır. Başlangıç gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşan latifelerden 33’ünün sonuç bölümü beyit şeklinde düzenlenmiştir. Latifelerde başkahraman şairin kendisidir ve bu meslek grubuna ait bir tip olarak görünür. Karşısındaki fıkra kişisi ise genellikle bir başka şairdir. Bunlar arasında Keşfî (ö. 1538); Çakşırcı Şeyhî, Revânî (ö. 1523), Ferîdî, Aydınlı Visâlî, Mihrî (ö. 1506), Ferruhî (ö. 1537), Âhî gibi şairler ve Hadım Ali Paşa (ö. 1511), İsa Paşa (ö. 1543), Mehmed Şâh Çelebi (ö. 1532) gibi tarihî şahsiyetler yer alır. Anlatıların tezi, Zâtî’nin “üstünlük iddiası”na dayanır ve yapı tamamen bunun ispatlanması üzerine kurulur. Şair bu iddiasını, irticalen şiir söyleme yeteneğini kullanıp konuya ve bağlama uygun olarak söylediği bir beyitle diğer şairi alt etmek suretiyle sağlar (Tanç 2020: 155). Her latifede Zâtî’nin psikolojisi, zekâsı ortaya çıkmakta, nüktenin ağırlığını kelimeye veya tabire veren şairin onları bütün mana zenginliğiyle kullanışı ve yeni manalar kazandırışı dikkat çekmektedir. Lâtîfelerde nükte, genellikle tezat, tevriye, tecâhül-i ârif ve kinaye sanatlarıyla kurulmuştur (Çavuşoğlu 1970: 26).

Eser üzerine Mehmed Çavuşoğlu çeviriyazım ve incelemeyi kapsayan iki farklı makale kaleme almıştır (1970, 1976). 

Şairin biyografisi ve eserlerinden örnekler için bk. "Zâtî, Ivaz". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/zati-ivaz