LETÂİF-İ RİVÂYÂT 9 (BİR GERÇEK HİKÂYE) (AHMET MİTHAT EFENDİ)
hikâye
Ahmet Mithat Efendi (d. 1844 / ö. 28 Aralık 1912)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Letaif-i Rivayat’ın dokuzuncu cüzündeki iki hikâyeden biri. Ahmet Mithat Efendi, bu hikâyeyi, iyilik edenin iyilik, kötülük edenin kötülük bulacağı düşüncesini inkâr edenlere ve hikâyelerini bu düşünce etrafında kurgulamasını eleştirenlere cevap olarak yazdığını söyler. Hikâye içerisinde geçmiş filozoflara ve hayattan örneklere atıfta bulunarak ve Kur’an-ı Kerim’den iki ayeti Arapça aslından alıntılayarak bu düşüncenin kaynaklarını göstermeye çalışır. Ayrıca hikâyede geçen olaylar gerçekten yaşandığı için hikâyenin adının Bir Gerçek Hikâye olduğunu söyler.

Bir Gerçek Hikâye'nin ilk bölümüne (İhbar) göre yazar-anlatıcı, hikâyedeki olayları bir arkadaş sohbetinde dinlemiştir. Orada hazır bulunanlar, olaylardan etkilenip bunları hikâyeleştirmesini yazar-anlatıcıdan rica ederler. Yazar da olaylar yaşanmış birer örnek olduğu için bu hikâyeyi yazar. Olaylar, H. Efendi ve M. Bey’in anlattıklarına dayanır. T. adasında, C. adındaki Hristiyan genç kız, bir Müslüman olan Ali’ye âşıktır. Fakat kızın ailesi ve Hristiyan cemaati bu aşka engel olurlar. Nihayet kız, aşkından hastalanınca âşıkların kavuşmasına müsaade edilir. C., Ali’yle evlenmek için dinini değiştirir. Bunu bildirmek için T.’nin bağlı olduğu K. adasına gidilir. Adanın yöneticisi K., zalim ve anlayışsızdır. Ailenin ve halkın dediklerine aldırış etmeden Ali’nin C.’yi iğfal ettiğine hükmederek onu Rumeli’ne sürer, sevgilileri ayırır. Fakat, K.’nın yaptığı yanına kalmaz. Görevinden azledilip İstanbul’a döner. İstanbul’daki evinde, yeni görevini beklerken, yaptıklarının asıl cezasını görür. Evdeki uşak ile K.’nın eşi, K.’ya bir oyun kurarlar. K., eşini boşar. Kurulan oyun sonucunda kadınla uşak evlenir. Bu son, yazara göre kendi düşüncesinin ispatıdır.

İlk olarak 1876'da yayımlanmıştır. Çağrı Yayınlarından çıkan Letaif-i Rivayat (2001) başlıklı külliyatta Bir Gerçek Hikâye, Latin harfleriyle yayımlanmıştır.

Yazarın biyografisi için bk. “Ahmet Mithat Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-mithat-efendi 

Eserden Örnekler


“Nihayet bir gün Ali’yi kızın yatağı yanına celp ve ihzar ederler. Kız aşığını başı ucunda görünce ancak mevtaların çehresine yakışır korkunç bir tebessüm ile olanca gayretini toplayarak kalkar yatağı içinde oturur. Ali’nin ellerini elleri içine alıp vücudu sadematından dağılacak mertebede lerze-nâk olan halecan ile öpmeye, koklamaya ve iki gözlerinden akan sirişk-i tahassür ve iştiyak ve yeis-i tamm-ı malâ-yutak ile ellerini yıkamaya başlar. Ali dahi ol derece ağlar ki hâzır-bi’l-meclis olanlar ıstırab-ı derunlarını bir vechle teskin edemeyip gözlerinden yaş boşaltırlar.” (Ahmet Mithat 2001: 231).

Kaynakça


Ahmet Mithat Efendi (2001). Letaif-i Rivayat, (hzl. Fazıl Gökçek, Sabahattin Çağın). İstanbul: Çağrı Yayınları.

Gökçek, Fazıl (2001). “Lefaif-i Rivayat Hakkında”. Letaif-i Rivayat, (hzl. Fazıl Gökçek, Sabahattin Çağın). İstanbul: Çağrı Yayınları.

Gökçek, Fazıl (2012). Küllerinden Doğan Anka Ahmet Mithat Efendi Üzerine Yazılar. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Atıf Bilgileri


Gümüş, Güray. "LETÂİF-İ RİVÂYÂT 9 (BİR GERÇEK HİKÂYE) (AHMET MİTHAT EFENDİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/letaif-i-rivayat-9-bir-gercek-hikaye-ahmet-mithat-efendi-tees-1369. [Erişim Tarihi: 25 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1  ACÂ'İB-İ ÂLEM (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Prof. Dr. Fazıl Gökçek
Görüntüle
2 AHMED METÎN VE ŞİRZÂD YÂHUD ROMAN İÇİNDE ROMAN (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Prof. Dr. Fazıl Gökçek
Görüntüle
3 ALTIN ÂŞIKLARI (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Dr. Ayşe Sandıkkaya Aşır
Görüntüle
4 ANA-KIZ (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Öğr. Gör. CEMİLE ŞEN
Görüntüle
5  ARNAVUDLAR VE SOLYOTLAR (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Dr. Öğr. Üyesi Halef Nas
Görüntüle
6 LETAİF-İ RİVAYAT 11 / BAHTİYARLIK (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Doç. Dr. Sabahattin Çağın
Görüntüle
7  BELİYYÂT-I MUDHİKE (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Öğretmen Münevver Eroğlu
Görüntüle
8 LETÂİF-İ RİVÂYÂT 24 (BİR ACÎBE-İ SAYDİYYE) (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Diğer Güray Gümüş
Görüntüle
9 BİR TÖVBEKÂR (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Öğr. Gör. CEMİLE ŞEN
Görüntüle
10 LETAİF-İ RİVAYAT 23 / CANKURTARANLAR (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Doç. Dr. Sabahattin Çağın
Görüntüle
11 CELLÂD (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Dr. Elmas Karakaş
Görüntüle
12 LETÂİF-İ RİVÂYÂT 12 (CİNLİ HAN) (AHMET MİDHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Diğer Güray Gümüş
Görüntüle
13 ÇENGÎ (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Prof. Dr. Fazıl Gökçek
Görüntüle
14 LETAİF-İ RİVAYAT 16 / ÇİFTE İNTİKAM (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Öğr. Gör. Burcu ÇAKIN ERDAĞ
Görüntüle
15 LETAİF-İ RİVAYAT 15 (ÇİNGENE) (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Prof. Dr. Fazıl Gökçek
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle