- Yazar Biyografisi (TEİS)
Ahmet Mithat Efendi - Madde Yazarı: Güray Gümüş
- Eser Yazılış Tarihi:1876
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Hikâye (Öykü)
- Yayın Tarihi:16/03/2022
LETÂİF-İ RİVÂYÂT 9 (BİR GERÇEK HİKÂYE) (AHMET MİTHAT EFENDİ)
hikâyeAhmet Mithat Efendi (d. 1844 / ö. 28 Aralık 1912)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Letaif-i Rivayat’ın dokuzuncu cüzündeki iki hikâyeden biri. Ahmet Mithat Efendi, bu hikâyeyi, iyilik edenin iyilik, kötülük edenin kötülük bulacağı düşüncesini inkâr edenlere ve hikâyelerini bu düşünce etrafında kurgulamasını eleştirenlere cevap olarak yazdığını söyler. Hikâye içerisinde geçmiş filozoflara ve hayattan örneklere atıfta bulunarak ve Kur’an-ı Kerim’den iki ayeti Arapça aslından alıntılayarak bu düşüncenin kaynaklarını göstermeye çalışır. Ayrıca hikâyede geçen olaylar gerçekten yaşandığı için hikâyenin adının Bir Gerçek Hikâye olduğunu söyler.
Bir Gerçek Hikâye'nin ilk bölümüne (İhbar) göre yazar-anlatıcı, hikâyedeki olayları bir arkadaş sohbetinde dinlemiştir. Orada hazır bulunanlar, olaylardan etkilenip bunları hikâyeleştirmesini yazar-anlatıcıdan rica ederler. Yazar da olaylar yaşanmış birer örnek olduğu için bu hikâyeyi yazar. Olaylar, H. Efendi ve M. Bey’in anlattıklarına dayanır. T. adasında, C. adındaki Hristiyan genç kız, bir Müslüman olan Ali’ye âşıktır. Fakat kızın ailesi ve Hristiyan cemaati bu aşka engel olurlar. Nihayet kız, aşkından hastalanınca âşıkların kavuşmasına müsaade edilir. C., Ali’yle evlenmek için dinini değiştirir. Bunu bildirmek için T.’nin bağlı olduğu K. adasına gidilir. Adanın yöneticisi K., zalim ve anlayışsızdır. Ailenin ve halkın dediklerine aldırış etmeden Ali’nin C.’yi iğfal ettiğine hükmederek onu Rumeli’ne sürer, sevgilileri ayırır. Fakat, K.’nın yaptığı yanına kalmaz. Görevinden azledilip İstanbul’a döner. İstanbul’daki evinde, yeni görevini beklerken, yaptıklarının asıl cezasını görür. Evdeki uşak ile K.’nın eşi, K.’ya bir oyun kurarlar. K., eşini boşar. Kurulan oyun sonucunda kadınla uşak evlenir. Bu son, yazara göre kendi düşüncesinin ispatıdır.
İlk olarak 1876'da yayımlanmıştır. Çağrı Yayınlarından çıkan Letaif-i Rivayat (2001) başlıklı külliyatta Bir Gerçek Hikâye, Latin harfleriyle yayımlanmıştır.
Yazarın biyografisi için bk. “Ahmet Mithat Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-mithat-efendi
Eserden Örnekler
“Nihayet bir gün Ali’yi kızın yatağı yanına celp ve ihzar ederler. Kız aşığını başı ucunda görünce ancak mevtaların çehresine yakışır korkunç bir tebessüm ile olanca gayretini toplayarak kalkar yatağı içinde oturur. Ali’nin ellerini elleri içine alıp vücudu sadematından dağılacak mertebede lerze-nâk olan halecan ile öpmeye, koklamaya ve iki gözlerinden akan sirişk-i tahassür ve iştiyak ve yeis-i tamm-ı malâ-yutak ile ellerini yıkamaya başlar. Ali dahi ol derece ağlar ki hâzır-bi’l-meclis olanlar ıstırab-ı derunlarını bir vechle teskin edemeyip gözlerinden yaş boşaltırlar.” (Ahmet Mithat 2001: 231).
Kaynakça
Ahmet Mithat Efendi (2001). Letaif-i Rivayat, (hzl. Fazıl Gökçek, Sabahattin Çağın). İstanbul: Çağrı Yayınları.
Gökçek, Fazıl (2001). “Lefaif-i Rivayat Hakkında”. Letaif-i Rivayat, (hzl. Fazıl Gökçek, Sabahattin Çağın). İstanbul: Çağrı Yayınları.
Gökçek, Fazıl (2012). Küllerinden Doğan Anka Ahmet Mithat Efendi Üzerine Yazılar. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ACÂ'İB-İ ÂLEM (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Prof. Dr. Fazıl Gökçek |
Görüntüle | ||
2 | AHMED METÎN VE ŞİRZÂD YÂHUD ROMAN İÇİNDE ROMAN (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Prof. Dr. Fazıl Gökçek |
Görüntüle | ||
3 | ALTIN ÂŞIKLARI (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Dr. Ayşe Sandıkkaya Aşır |
Görüntüle | ||
4 | ANA-KIZ (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Öğr. Gör. CEMİLE ŞEN |
Görüntüle | ||
5 | ARNAVUDLAR VE SOLYOTLAR (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Halef Nas |
Görüntüle | ||
6 | LETAİF-İ RİVAYAT 11 / BAHTİYARLIK (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Doç. Dr. Sabahattin Çağın |
Görüntüle | ||
7 | BELİYYÂT-I MUDHİKE (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Öğretmen Münevver Eroğlu |
Görüntüle | ||
8 | LETÂİF-İ RİVÂYÂT 24 (BİR ACÎBE-İ SAYDİYYE) (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Diğer Güray Gümüş |
Görüntüle | ||
9 | BİR TÖVBEKÂR (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Öğr. Gör. CEMİLE ŞEN |
Görüntüle | ||
10 | LETAİF-İ RİVAYAT 23 / CANKURTARANLAR (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Doç. Dr. Sabahattin Çağın |
Görüntüle | ||
11 | CELLÂD (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Dr. Elmas Karakaş |
Görüntüle | ||
12 | LETÂİF-İ RİVÂYÂT 12 (CİNLİ HAN) (AHMET MİDHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Diğer Güray Gümüş |
Görüntüle | ||
13 | ÇENGÎ (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Prof. Dr. Fazıl Gökçek |
Görüntüle | ||
14 | LETAİF-İ RİVAYAT 16 / ÇİFTE İNTİKAM (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Öğr. Gör. Burcu ÇAKIN ERDAĞ |
Görüntüle | ||
15 | LETAİF-İ RİVAYAT 15 (ÇİNGENE) (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Prof. Dr. Fazıl Gökçek |
Görüntüle | ||
16 | MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) | Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
17 | SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) | Abdülvehhâb, Bolulu | Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek |
Görüntüle | ||
18 | BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) | Ahmed Hamdi, Şirvânî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
19 | LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) | Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
20 | LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) | Ahmed Vefîk Paşa | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
21 | ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) | Avnî, Yenişehirli | Dr. Bihter Gürışık Köksal |
Görüntüle | ||
22 | BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) | Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı | Prof. Dr. Mücahit Kaçar |
Görüntüle | ||
23 | HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) | Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
24 | SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) | Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
25 | SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) | Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey | Doç. Dr. Macit Balık |
Görüntüle |