Letaif-i Rivayat’ın 1894’te yayımlanan yirmi dördüncü cüzü. İçeriği kabaca iki kısma ayrılabilir. Dördüncü bölüme kadar olan ilk kısımda, hikâyedeki olayların geçtiği Kongo’yla ilgili ansiklopedik bilgiler verilir. Ayrıca Mösyö Pol dö Şalo adındaki bir Fransız’ın av maceraları anlatılır. İlk kısım, bütün metnin yarısı kadardır. İkinci kısım ise hikâyenin “Bir Romanın Neticesi” başlıklı bölümüyle başlar. Anlatıcı-yazar, buraya kadar anlattıklarının kaynaklara dayandığını ve gerçek olduğunu söyler. Bundan sonrakilerin ise hayal ürünü olduğunu ısrarla vurgular. Burada Şalo’nun son avındaki bir olay geriye dönüş tekniğiyle detaylı olarak anlatılır. Son avda Saka adında bir yerli, goril saldırısına uğramış ve saldırıdan bir hafta sonra da ölmüştür. Fakat Saka’nın ölümünün ardında bir intikam yatmaktadır. Zira Gambo, sevgilisi Calu’nun kaybolmasından Saka’yı sorumlu tutmaktadır. Bu yüzden Saka’nın aklına girip ona beyaz adamların gözüne girmek istiyorsa bir gorili öldürmesi gerektiği fikrini verir. Böylesine tehlikeli bir işe girişen Saka, gorille girdiği mücadeleyi kaybeder. Calu ise bir gorilin mağarasında sağ salim bulunur. Gambo, bunları Calu'nun bulunmasından sonra Şalo’ya anlatır.

“Hatime” bölümünde hikâyeden çıkarılacak ders söylenmiştir. Buna göre insan intikam hislerine kapılmamalı uğradığı haksızlığı, ya hukuka ya da ilahi adalete havale etmelidir. Ayrıca hikâye, Ahmet Mithat Efendi’nin hikâye etme pratiğinde görülen konu dışına çıkmalarla ilgili önemli bir örnektir. Yazar-anlatıcı, bu hikâyede asıl maksadının hikâyenin içinde bazı bilgiler vermek değil, bilgilerin içerisine hikâyeyi sığdırmak olduğunu söylemiştir. Bu yüzden olsa gerek ansiklopedik bilgi verilen kısım bu kadar geniş tutulmuştur.

Yazarın biyografisi için bk. “Ahmet Mithat Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-mithat-efendi