- Yazar Biyografisi (TEİS)
Ahmet Mithat Efendi - Madde Yazarı: Öğr. Gör. Burcu ÇAKIN ERDAĞ
- Eser Yazılış Tarihi:1887
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Hikâye (Öykü)
- Yayın Tarihi:28/12/2021
LETAİF-İ RİVAYAT 16 / ÇİFTE İNTİKAM (AHMET MİTHAT EFENDİ)
HikâyeAhmet Mithat Efendi (d. 1844-ö. 28 Aralık 1912)
ISBN: 978-9944-237-87-1
1870-1894 yılları arasında yayımlanan, toplam yirmi beş cüzden oluşan Letaif-i Rivayat serisinin on altıncı cüzünü oluşturan hikâye türündeki eser. Çoğunluğu telif olan hikâye ve romanlardan oluşan bu seride, yazar, genellikle Osmanlı toplumuna özgü konulara yönelmiştir. Ancak aralarında kaynağını yabancı neşriyattan alan örnekler de görülmektedir. 1304/1887 yılında yayımlanan Çifte İntikam, yazarın, “Moniteure Orientale” adıyla İstanbul’da çıkan Fransızca bir gazetede rastladığı bir hikâyeden esinlenerek yazılmıştır. Dolayısıyla olaylar Fransa’da geçer ve şahıs kadrosu yabancılardan oluşur.
Eski bir asker olan Baba Lotis, Kont Davloy’un av arazisinin bekçisidir. Karısının lohusayken ölmesinin ardından evlenmemiş, kızını büyük bir ihtimamla yalnız büyütmüştür. Yedi yaşına kadar erkek çocuk gibi büyütülen Margrit; kilisede karşılaştığı köylülerin ve yaşının ilerlemesinin etkisiyle önce görüntüsünü sonra davranışlarını değiştirmiş; dikkat çekici, güzel bir genç kız olmuştur. En büyük eğlencesi, pazar günleri köyün delikanlılarıyla saatlerce dans etmektir.
Margrit, komşu köydeki bir panayırda Leruj’la tanışır. Birbirlerini pek beğenmelerine rağmen Leruj’un kaçak avcılık yapan bir bırakonya olması, bekçi kızı olan Margrit tarafından hoş görülmez. Delikanlı, aşkı uğruna bu meslekten vazgeçmeye karar verene kadar Margrit, köylerine gelen Parisli ressam Mil Flor tarafından kandırılır. Leruj’la evlenemeyeceğini, ressamın ise kendisine divane olduğunu sanan Margrit, hatasını anlar ancak köylünün diline düşmüştür. Margrit, bir gece Mil Flor’la buluşmak için ormana gider. Dedikodulardan rahatsız olan Baba Lotis ve Leruj, birbirlerinden habersiz olarak âşıkları takip eder. Aynı anda patlayan iki tüfekten biri Leruj’a aittir ve Margrit’i öldürür. Kızına kıyamayan babanın kurşunu ressama isabet eder ve böylece iki adam da intikamını alır. Sade bir üslupla yazılan hikâyede yazar, merkeze aldığı ibret dersinin yanında metinde geçen kavramlar üzerinden Fransız kültürü hakkında bilgiler aktarmaktadır. Çifte İntikam’dan kız çocuklarının yetişmesinde annenin oynadığı önemli role ilişkin çıkarımlarda bulunmak da mümkündür.
Ahmet Mithat Efendi’nin biyografisi için bk. “Ahmet Mithat Efendi”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-mithat-efendi
Eserden Örnekler
− Margrit! Ben seni seviyorum! Benim gibi ömründe henüz hiçbir kimseyi sevmemiş olan ve silâh-ı intikamına itimadı ber-kemal bulunan bir adamın sevdası şakaya gelmez. Benimle tezevvüç hususunda ne kadar naz eder isen et. İster isen birkaç defa daha şamarlar at. Vakıa bu muamelenin ilkinde müteessir olmuş idim. Hatta bana bir buse vermemek için el kaldıran kızı cebren aguş-ı visalimde ram etmek için Allah ile ahd bile etmiş idim. Ancak şimdiki hissim kimsenin muhibbesi olma da ister isen beni de sevme diyecek derecelerdedir. Öldürürüm Margrit! Seni öldürürüm. Sana âşık olan adama hiçbir şey demem, çünkü kendim gibi onu da mazur görürüm. Fakat sen yed-i intikamımdan kurtulamazsın (Ahmet Mithat Efendi, 2001: 512).
Kaynakça
Ahmet Mithat Efendi (2001). Letaif-i Rivayat. (hzl. Sabahattin Çağın, Fazıl Gökçek). İstanbul: Çağrı Yayınları.
Çağın, Sabahattin (2017).Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatında Hikâye. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Enginün, İnci (2006). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923). İstanbul: Dergâh Yayınları.
Esen, Nükhet (2011). Beliyat-ı Mudhike ve Karı Koca Masalı ve Ahmet Mithat Kaynakçası. İstanbul: İletişim Yayınları.
Gökçek, Fazıl (2012). Küllerinden Doğan Anka. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Okay, Orhan (2008). Batı Medeniyeti Karşısında Ahmet Mithat Efendi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Özön, Mustafa Nihat (2015). Türkçede Roman. İstanbul: İletişim Yayınları.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ACÂ'İB-İ ÂLEM (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Prof. Dr. Fazıl Gökçek |
Görüntüle | ||
2 | AHMED METÎN VE ŞİRZÂD YÂHUD ROMAN İÇİNDE ROMAN (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Prof. Dr. Fazıl Gökçek |
Görüntüle | ||
3 | ALTIN ÂŞIKLARI (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Dr. Ayşe Sandıkkaya Aşır |
Görüntüle | ||
4 | ANA-KIZ (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Öğr. Gör. CEMİLE ŞEN |
Görüntüle | ||
5 | ARNAVUDLAR VE SOLYOTLAR (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Halef Nas |
Görüntüle | ||
6 | LETAİF-İ RİVAYAT 11 / BAHTİYARLIK (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Doç. Dr. Sabahattin Çağın |
Görüntüle | ||
7 | BELİYYÂT-I MUDHİKE (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Öğretmen Münevver Eroğlu |
Görüntüle | ||
8 | LETÂİF-İ RİVÂYÂT 24 (BİR ACÎBE-İ SAYDİYYE) (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Diğer Güray Gümüş |
Görüntüle | ||
9 | LETÂİF-İ RİVÂYÂT 9 (BİR GERÇEK HİKÂYE) (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Diğer Güray Gümüş |
Görüntüle | ||
10 | BİR TÖVBEKÂR (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Öğr. Gör. CEMİLE ŞEN |
Görüntüle | ||
11 | LETAİF-İ RİVAYAT 23 / CANKURTARANLAR (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Doç. Dr. Sabahattin Çağın |
Görüntüle | ||
12 | CELLÂD (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Dr. Elmas Karakaş |
Görüntüle | ||
13 | LETÂİF-İ RİVÂYÂT 12 (CİNLİ HAN) (AHMET MİDHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Diğer Güray Gümüş |
Görüntüle | ||
14 | ÇENGÎ (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Prof. Dr. Fazıl Gökçek |
Görüntüle | ||
15 | LETAİF-İ RİVAYAT 15 (ÇİNGENE) (AHMET MİTHAT EFENDİ) | Ahmet Mithat Efendi | Prof. Dr. Fazıl Gökçek |
Görüntüle | ||
16 | MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) | Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
17 | SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) | Abdülvehhâb, Bolulu | Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek |
Görüntüle | ||
18 | BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) | Ahmed Hamdi, Şirvânî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
19 | LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) | Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
20 | LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) | Ahmed Vefîk Paşa | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
21 | ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) | Avnî, Yenişehirli | Dr. Bihter Gürışık Köksal |
Görüntüle | ||
22 | BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) | Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı | Prof. Dr. Mücahit Kaçar |
Görüntüle | ||
23 | HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) | Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
24 | SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) | Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
25 | SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) | Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey | Doç. Dr. Macit Balık |
Görüntüle |