LETAİF-İ RİVAYAT 16 / ÇİFTE İNTİKAM (AHMET MİTHAT EFENDİ)
Hikâye
Ahmet Mithat Efendi (d. 1844-ö. 28 Aralık 1912)

ISBN: 978-9944-237-87-1


1870-1894 yılları arasında yayımlanan, toplam yirmi beş cüzden oluşan Letaif-i Rivayat serisinin on altıncı cüzünü oluşturan hikâye türündeki eser. Çoğunluğu telif olan hikâye ve romanlardan oluşan bu seride, yazar, genellikle Osmanlı toplumuna özgü konulara yönelmiştir. Ancak aralarında kaynağını yabancı neşriyattan alan örnekler de görülmektedir. 1304/1887 yılında yayımlanan Çifte İntikam, yazarın, “Moniteure Orientale” adıyla İstanbul’da çıkan Fransızca bir gazetede rastladığı bir hikâyeden esinlenerek yazılmıştır. Dolayısıyla olaylar Fransa’da geçer ve şahıs kadrosu yabancılardan oluşur.

Eski bir asker olan Baba Lotis, Kont Davloy’un av arazisinin bekçisidir. Karısının lohusayken ölmesinin ardından evlenmemiş, kızını büyük bir ihtimamla yalnız büyütmüştür. Yedi yaşına kadar erkek çocuk gibi büyütülen Margrit; kilisede karşılaştığı köylülerin ve yaşının ilerlemesinin etkisiyle önce görüntüsünü sonra davranışlarını değiştirmiş; dikkat çekici, güzel bir genç kız olmuştur. En büyük eğlencesi, pazar günleri köyün delikanlılarıyla saatlerce dans etmektir.

Margrit, komşu köydeki bir panayırda Leruj’la tanışır. Birbirlerini pek beğenmelerine rağmen Leruj’un kaçak avcılık yapan bir bırakonya olması, bekçi kızı olan Margrit tarafından hoş görülmez. Delikanlı, aşkı uğruna bu meslekten vazgeçmeye karar verene kadar Margrit, köylerine gelen Parisli ressam Mil Flor tarafından kandırılır. Leruj’la evlenemeyeceğini, ressamın ise kendisine divane olduğunu sanan Margrit, hatasını anlar ancak köylünün diline düşmüştür. Margrit, bir gece Mil Flor’la buluşmak için ormana gider. Dedikodulardan rahatsız olan Baba Lotis ve Leruj, birbirlerinden habersiz olarak âşıkları takip eder. Aynı anda patlayan iki tüfekten biri Leruj’a aittir ve Margrit’i öldürür. Kızına kıyamayan babanın kurşunu ressama isabet eder ve böylece iki adam da intikamını alır. Sade bir üslupla yazılan hikâyede yazar, merkeze aldığı ibret dersinin yanında metinde geçen kavramlar üzerinden Fransız kültürü hakkında bilgiler aktarmaktadır. Çifte İntikam’dan kız çocuklarının yetişmesinde annenin oynadığı önemli role ilişkin çıkarımlarda bulunmak da mümkündür.

Ahmet Mithat Efendi’nin biyografisi için bk. “Ahmet Mithat Efendi”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-mithat-efendi 

Eserden Örnekler


− Margrit! Ben seni seviyorum! Benim gibi ömründe henüz hiçbir kimseyi sevmemiş olan ve silâh-ı intikamına itimadı ber-kemal bulunan bir adamın sevdası şakaya gelmez. Benimle tezevvüç hususunda ne kadar naz eder isen et. İster isen birkaç defa daha şamarlar at. Vakıa bu muamelenin ilkinde müteessir olmuş idim. Hatta bana bir buse vermemek için el kaldıran kızı cebren aguş-ı visalimde ram etmek için Allah ile ahd bile etmiş idim. Ancak şimdiki hissim kimsenin muhibbesi olma da ister isen beni de sevme diyecek derecelerdedir. Öldürürüm Margrit! Seni öldürürüm. Sana âşık olan adama hiçbir şey demem, çünkü kendim gibi onu da mazur görürüm. Fakat sen yed-i intikamımdan kurtulamazsın (Ahmet Mithat Efendi, 2001: 512).

Kaynakça


Ahmet Mithat Efendi (2001). Letaif-i Rivayat. (hzl. Sabahattin Çağın, Fazıl Gökçek). İstanbul: Çağrı Yayınları.

Çağın, Sabahattin (2017).Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatında Hikâye. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Enginün, İnci (2006). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923). İstanbul: Dergâh Yayınları.

Esen, Nükhet (2011). Beliyat-ı Mudhike ve Karı Koca Masalı ve Ahmet Mithat Kaynakçası. İstanbul: İletişim Yayınları.

Gökçek, Fazıl (2012). Küllerinden Doğan Anka. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Okay, Orhan (2008). Batı Medeniyeti Karşısında Ahmet Mithat Efendi. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Özön, Mustafa Nihat (2015). Türkçede Roman. İstanbul: İletişim Yayınları.

Atıf Bilgileri


ÇAKIN ERDAĞ, Burcu. "LETAİF-İ RİVAYAT 16 / ÇİFTE İNTİKAM (AHMET MİTHAT EFENDİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/letaif-i-rivayat-16-cifte-intikam-ahmet-mithat-efendi. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1  ACÂ'İB-İ ÂLEM (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Prof. Dr. Fazıl Gökçek
Görüntüle
2 AHMED METÎN VE ŞİRZÂD YÂHUD ROMAN İÇİNDE ROMAN (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Prof. Dr. Fazıl Gökçek
Görüntüle
3 ALTIN ÂŞIKLARI (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Dr. Ayşe Sandıkkaya Aşır
Görüntüle
4 ANA-KIZ (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Öğr. Gör. CEMİLE ŞEN
Görüntüle
5  ARNAVUDLAR VE SOLYOTLAR (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Dr. Öğr. Üyesi Halef Nas
Görüntüle
6 LETAİF-İ RİVAYAT 11 / BAHTİYARLIK (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Doç. Dr. Sabahattin Çağın
Görüntüle
7  BELİYYÂT-I MUDHİKE (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Öğretmen Münevver Eroğlu
Görüntüle
8 LETÂİF-İ RİVÂYÂT 24 (BİR ACÎBE-İ SAYDİYYE) (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Diğer Güray Gümüş
Görüntüle
9 LETÂİF-İ RİVÂYÂT 9 (BİR GERÇEK HİKÂYE) (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Diğer Güray Gümüş
Görüntüle
10 BİR TÖVBEKÂR (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Öğr. Gör. CEMİLE ŞEN
Görüntüle
11 LETAİF-İ RİVAYAT 23 / CANKURTARANLAR (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Doç. Dr. Sabahattin Çağın
Görüntüle
12 CELLÂD (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Dr. Elmas Karakaş
Görüntüle
13 LETÂİF-İ RİVÂYÂT 12 (CİNLİ HAN) (AHMET MİDHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Diğer Güray Gümüş
Görüntüle
14 ÇENGÎ (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Prof. Dr. Fazıl Gökçek
Görüntüle
15 LETAİF-İ RİVAYAT 15 (ÇİNGENE) (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Prof. Dr. Fazıl Gökçek
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle