LETÂ'İFÜ'L-EZHÂR VE LEZÂ'İZÜ'L-ESMÂR (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ)
dînî-ahlâkî eser
Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî (d. 971/1563- ö. 1049/1639)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Abdülmecîd Sivâsî itikat, ibadet, muamelât ve ahlâk esaslarını tasavvufî perspektiften ele aldığı, toplumsal problemlerin çözümüne yönelik nasihatleri de içeren eseridir. Eserin adı gerek kütüphane fişlerinde gerekse Sivâsî’nin eserlerinden bahseden kaynaklarda farklı kaydedilmiştir. Mesela İÜ Kütüphânesi, nr. 1886 nüshasının fiş kaydında Şumûs-ı Âyât ve Akmâr ve Ehadîs-i Nücûm, yine İÜ Kütüphanesi, nr. 1828 nüshanın fiş kaydında ise Şerh-i Hadîs-i Erba’în olarak yanlış kaydedilmiştir. Süleymaniye Kütüphanesi, Mihrişah Sultan, nr. 255 nüshasının ilk ve son yaprağında eserin adının Letâifü’l-Ezhâr ve Lezâizü’l-Esmâr olduğu yazılıdır. Muhammed Nazmî (ö. 1112/1701) de Hediyyetü'l-İhvân’da Sivâsî’nin Letâifu’l-Ezhâr ve Lezâizu’l-Esmâr adlı eserinin olduğunu ve ondan alıntılar yaptığını (Nazmî 2005: 401-409) dikkate aldığımızda eserin adı Letâifu’l-Ezhâr ve Lezâizu’l-Esmâr olmalıdır.

Abdülmecîd Sivâsî, “Mukaddime”de bu eserindeki bilgileri, daha önceleri zihninde tasarlamış olduğunu, Sultan I. Ahmed’in emri üzerine 57 kitaptan istifade ederek kaleme aldığını ifade etmiştir.

İlk fasılda “elfâz-ı küfür” konusuna değinen Sivâsî, devrinde yaşayan ehl-i kitâbın aykırılıkları ve çeşitli ehl-i sünnet dışı fırkaların tavırlarıyla onlara benzemeye çalışanların durumlarını değerlendirmektedir. İkinci fasılda ise, îmân ve irfân, taklîdî ve tahkîkî îmân konularını işlemektedir. Aynı fasıl altında farz-ı ayn ve farz-ı kifâye hususuna temas eden Sivâsî, “Farz-ı ‘ayn” başlığı altında; dini ikame edecek kadar ilim öğrenme, edâ-i hukuk-ı ‘ibâd, keffarât-ı erba’a, tevekkül ve Peygamber‘e salavât getirme olmak üzere beş farzdan bahsetmektedir. “Farz-ı kifâye” başlığı altında ise; “Redd-i selâm”, “ma’rifet-i sünen”, “cenâze namazı kılmak”, “gaza (cihâd) etme” hususlarını ele alıp değerlendirmektedir.

Eserin Süleymaniye Kütüphanesi, Mihrişah Sultan 255; İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, TY 182 ve TY 1886 numarada olmak üzere üç nüshası tespit edilmiştir.

Yazarın biyografisi için bk. “Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyhi-abdulmecid-sivasi

Eserden Örnekler


Ölümi unutup dâimâ merâtib-i dünyeviye talebinde ve hasmından intikam almak maslâhatında olmak, sebeb-i feth-i ebvâb-ı belâ vü zahmet ve bâis-i hırs u haseddür.

Hak söylemeyi ar edip, yahut başkasının hatırı için sükût ve sükûn gazab-ı Hakk’a sebebdür.

Hak için intikam almak hükkâma farzdur.

Ebvâb-ı râhat riyâzet-i vustâ ile rüşveti kahr ve faydalı ilimle meşgul olmak, doğru sözlü sâlih arkadaşla mukarenet, kötü arkadaştan uzlet, mahâlsiz sözden sükût, mâlâyâni söz ve fiilden ferağat emr-i maîşette kanâat, dünyânın fânî olduğunu dâimâ fikredip hîlesinden korkmak, gaflet perdesini bürünüp ölümü unutan gafiller sohbetinden kaçmak, ehl-i Hak olanlara tevâzu’, mütekebbir ve zâlim olanlara Hakk için tekebbür, güzel huylu ve tatlı dilli olmak, halkın cefâsına sabr, elem ve şiddet deminde rızâ ve tahammül, bi’t-tab’ şecâat ve gördüğü aybı örtmek mü‘minin yerine getirmesi gereken şi‘ârı olmalıdır." (Süleymaniye Kütüphanesi, Mihrişah Sultan 255, vr. 161b-162b).

Kaynakça


Gündoğdu, Cengiz (2000). Bir Türk Mutasavvıfı Abdülmecîd Sivâsî Hayatı Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri. Ankara: KB Yay.

Muhammed Nazmî Efendi (2005). Hediyyetü’l-İhvân. (hzl. Osman Türer). İstanbul: İnsan Yay.

Atıf Bilgileri


Gündoğdu, Cengiz. "LETÂ'İFÜ'L-EZHÂR VE LEZÂ'İZÜ'L-ESMÂR (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/leta-ifu-l-ezhar-ve-leza-izu-l-esmar-seyhi-abdulmecid-sivasi. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ŞERH-İ HİLYE-İ RESÛL (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Prof. Dr. Mehtap Erdoğan Taş
Görüntüle
2 NASÎHAT-NÂME (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
3 MEYÂDÎNÜ'L-FÜRSÂN/LÜGAT-I MESNEVÎ (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
4 UDDETÜ'L-MÜSTA'İDDîN (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
5 TEFSÎR-İ SÛRE-İ FÂTİHA (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
6 KASÎDE FÎ MEDHİ'N-NEBÎ ALEYHİ'S-SELÂM (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
7 BİDÂ’ATÜ’L-VÂ'İZÎN (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
8 MİSKÂLU'L-KULÛB (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
9 DÜRER-İ AKÂ'İD VE GURER-İ KÜLLÎ SÂ'İKÎN VE KÂ'İD (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
10 Mİ'YÂRU'T-TARÎK (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
11 KAZA VE KADER RİSÂLESİ (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
12 FİRAVUN'UN ÎMÂNINA DÂ'İR RİSÂLE (ŞEYHÎ, ABDÜLMECİD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
13 DÎVÂN-I İLÂHİYYÂT/DÎVÂNÇE (ŞEYHÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Dr. Öğr. Üyesi Murat VANLI
Görüntüle
14 ŞERH-İ MESNEVÎ-Yİ ŞERÎF (ŞEYHÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivasî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
15 ŞERH-İ CEZÎRE-İ MESNEVÎ (ŞEYHÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivasî Doç. Dr. Ali Çoban
Görüntüle
16 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
17 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
18 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
19 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
20 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
21 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
22 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
23 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
24 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
25 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle