LETÂ'İF-NÂME / HEZLİYYÂT
mizahi eser
Kânî, Ebû Bekîr (d.1124/1712 - ö.1206/1791)

ISBN: 978-9944-237-87-1



Ebu Bekir Kânî'nin manzum ve mensur olarak kaleme aldığı, Hezliyyât adıyla da bilinen eseri. Eserin manzum nüshası, mensur bir ön sözle başlamış ve ardından kaside, gazel, müstezat, tahmis, kıta ve mısralardan oluşan 276 manzume yer almıştır. Manzumelerle ilgili kısa açıklamaların yapıldığı eserde Yeğen Mehmet Paşa’nın hizmetinde görevli Dâdi ve Bâdi mahlaslı iki askerin ağzından birbirlerine şaka yollu nazire olarak söyledikleri sözlere yer verilmiştir. Kânî, Letâ’if'inde gündelik yaşamda karşılaşılan bir takım sorunlara, aile içi ilişkilere, örf, âdet, gelenek ve göreneklere dair dikkatini çeken ilginç durumlara ve gülünç yönlere doğrudan herhangi bir kimseyi hedef almadan mizahi bir üslupla yer vermiş; toplum içinde kendini bilmezlerin, bilgiçlik taslayanların, tutarsız davrananların gülünç yanlarını “Allâme” karakteriyle yermiştir (Çıraklı 1998: 7). Klâsik letâ’if özellikleri göstermeyen eserin mensur nüshası üzerine çalışan Batislam (1997); eserde 28 metne yer verildiğine ve bu metinlerin 1 tevliyet beratı, 11 mektup, 1 latife, 1 tam 1 yarım fıkra, 1 şiir, 2 beyit şerhi, 2 tezkire şerhi, 4 yarım mektup, 2 mektup kenarı, 1 vakfiye, 1 borç senedi ve 1 mektuptan oluştuğuna değinerek söz konusu metinlerde hiciv ve mizah ögelerinin önemli yer tuttuğuna ve  eserde mektupların fazlalığına dikkat çekmiştir. Metinlerdeki hiciv unsurlarının hedefi, her zaman açıkça belirtilmediği gibi bu tür ifadelerde kullanılan dil de zaman zaman oldukça kaba ve müstehcen özellikler göstermektedir (Batislam 2007:149). Manzum ve mensur olarak ayrı ve birlikte istinsah edilmiş on nüshası  bulunan Letâ'if-nâme üzerinde bir doktora (Batislam 1997) ve yüksek lisans (Çıraklı 1998) tezi yapılmıştır.

Şairin biyografisi için bk. “Kânî Ebu Bekir”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü: http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kani-ebu-bekir

Eserden Örnekler


Mektup

Benüm devletlü inâyetlü sa'âdetlü semâhatlü mürüvvetlü re’fetlü dâder-i kerîmü’ş-şiyem sultânum aga-yı celîlü’ş-şân hazretleri hemâre cenâb-ı feyyâz-ı mutlak azze şânehu hazretlerinün mazhar-ı tevfîk u te’yidi olarak zâhiren ve bâtinen mücellâ-yı suver-i tahkik olmaları da’vât-ı takdîminden sonra hezâr şevk-i müzeyyelü’l-tavk ile bu gûne tezyîn-i ruhsâre-i şâhid-i makâl kılınur ki bundan akdem vesâtet-i hazret-i pûye ile ibtidâ Ruscukdan bir kıt’a tercümetü’ş-şevk me'âlini muhtevi kâ'ime-i dil-ârâmları reşîde-i dest-i vüsûl ve ba’dehu nefes-i Bükreşden yine pûye-i mesfûr yediyle bir kıt’a gencîne-i râz-ı mesâ'ilini müştemil bir kıt’a resâ'il-i dil-pezîri bedî’u’l-insicâmları ki her satr-ı mis’ar-ı kânun-ı gûn-â-gûn ve her harfi micmer-i meclisi ashâb-ı derûn olmağa şâyân idi… (Batislam 1997: 185).

Kaynakça


Batislam, Hanife Dilek (2007). "Tokatlı Ebubekir Kânî Efendi'nin Mensur Letâifnâme ve Hezliyyâtındaki Şerhler". Turkish Studies, 2(3): 148-158.

Batislam, Hanife Dilek (1997). Kânî’nin Mensur Letâifnâmesi ve Hezliyyâtı. Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.

Çıraklı, Durmuş Ali (1998). Kânî’nin Manzum Letâifnâmesi: İnceleme-Metin. Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.


Atıf Bilgileri


YAZAR, İlyas. "LETÂ'İF-NÂME / HEZLİYYÂT". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/leta-if-name-hezliyyat. [Erişim Tarihi: 22 Ocak 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (KÂNÎ) Kânî, Ebû Bekîr Doç. Dr. İlyas YAZAR
Görüntüle
2 MÜNŞE'ÂT (KÂNÎ) Kânî, Ebû Bekîr Prof. Dr. Süleyman Solmaz
Görüntüle
3 BE-NÂM-I HAVÂRİYYÛN-I BÜRÛC-I FÜNÛN Kânî, Ebû Bekîr Doç. Dr. İlyas YAZAR
Görüntüle
4 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
5 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
6 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
7 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
8 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
9 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
10 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
11 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
12 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
13 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle