LETÂ’İF-İ NASREDDÎN (TEVFÎK)
Nasreddin Hoca fıkraları
Tevfîk, Mehmed Tevfîk, Çaylak Tevfîk, Çopur Tevfîk, Mehmed Tevfîk-i Dehlevî (d. 1259/1843-ö. 1310/1892-93)

ISBN: 978-9944-237-87-1

Mehmed Tevfîk’in Nasreddin Hoca fıkralarını topladığı eseri. Anonim şekilde nakledilen Nasreddin Hoca fıkralarını ilk defa bir imza altında toplanmıştır. Bu fıkralar, hem bireysel hem de toplumsal anlamda Türk kültürünün önemli birer parçası olmasının yanı sıra bu kültüre ait değerleri yansıtması bakımından da büyük önem taşımaktadır (Bahadır 2020: 30). Ayrıca Nasreddin Hoca hakkında yazılan ilk eser olması bakımından da önemlidir.

Mehmed Tevfik’in, Nasreddin Hoca’nın altmış fıkrasını bir araya getiren bu resimli eserinin, dünya edebiyatının tanınmış eserlerinin yer aldığı PhilippReclam’s Universal-Bibliothek serisi içinde (nr. 2735) Almanca tercümesi de basılmıştır (Die Schwänkedes Nassr-ed-din und Buademvon Mehemet Tewfik [trc. Dr. E. Müllendorff], Leipzig 1890). Veled Çelebi İzbudak, bu derlemede yer alan latifeleri, aynı adlı kendi eserine alıp incelemiştir.

Bu eser, İstanbul’da 1299/1882’de yayımlanmış ama ilk iki cüzden sonra devamı gelmemiştir. Eserin bir nüshası İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı Nadir Eserler bölümünde 817.21 numarada bulunmaktadır.

Şairin biyografisi için bk. “Tevfîk, Mehmed Tevfîk, Çaylak Tevfîk, Çopur Tevfîk, Mehmed Tevfîk-i Dehlevî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/tevfik-mehmed-tevfik-caylak-tevfik 


Eserden Örnekler

[…] Hoca gece yarısı sokağa çıkıp gezinirmiş memleketin subaşısı rast gelip efendi vakitsiz sokakda ne ararsın deyince o uykum kaçdı onu ararım demişdir.

Hoca merkebini zâyi’ etmiş. Hem arar hem şükür edermiş sebeb-i teşekkürü sormuşlar. Üzerinde bulunmadığıma şükr ediyorum eğer bulunsaydım ben de beraber gaʼib olurdum demiş.

Yine merhum merkebini zâyiʻ edip hem arar hem türkü çağırır imiş. Merkebini zâyiʻ iden türkü çağırmaz feryâd eder demişler. Merhûm da şu dağın arkasında bir ümîdim kaldı orada da bulamaz isem o vakt bakınız bendeki feryâda demişdir.

Merhûm yine merkebini zâyiʻ edip çarşu bazarda her kim bir merkeb bulmuş ise yularıyla semeriyle müjdemi var diye nidâ edermiş.

Hocadan merkebi istemişler. Yok demiş merkeb ahurda zırlamağa başlamış. Efendi merkebin sesi gelir dediklerinde ah ah benim sözüme inanmayıp da eşeğin sözüne inandığınıza taaccüb ederim demişdir.

Bir gün Hoca evinde kilere girip köpek arkasına gizlenmiş. Merhumun kızı kilere girip baba orada işin ne deyince o senin zâlim ananın elinden gurbet ellere düşdüm demişdir.

Kıyamet ne zaman kopacak diye Hocadan suʼal etmişler. Hangi kıyamet demiş. Kıyamet kaş tânedir demişler. Ben ölürsem büyüğü karı ölürse küçüğü demiş [...] (Mehmed Tevfîk 1299: 2-3).


Kaynakça

Akün, Ömer Faruk (1993). “Çaylak Tevfik”. İslam Ansiklopedisi. C.8. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 240-244.

Bahadır, Derya (2020). “ Çaylak Tevfik’in ‘Bu Âdem’ Latifeleri (İnceleme- Çeviri Yazı Metin- Tıpkıbasım) ”. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacı Bayram-ı Veli Üniversitesi.

MehmedTevfîk (1299/1882). Letâ’if-i Nasreddîn. İ.B.B. Atatürk Kitaplığı Nadir Eserler Nu: 817.21.


Atıf Bilgileri

ZENGİN, Akın. "LETÂ’İF-İ NASREDDÎN (TEVFÎK)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/leta-if-i-nasreddin-tevfik. [Erişim Tarihi: 20 Nisan 2025].

Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 LETÂ’İF-İ İNŞÂ (MEHMED TEVFÎK) Tevfîk, Mehmed Tevfîk, Çaylak Tevfîk, Çopur Tevfîk, Mehmed Tevfîk-i Dehlevî Öğretmen Tuğçe Meç
 Görüntüle
2 NİZÂMÜ’L-ÂLEM Lİ-CENÂBİ AKHİSÂRî (MEHMED TEVFÎK) Tevfîk, Mehmed Tevfîk, Çaylak Tevfîk, Çopur Tevfîk, Mehmed Tevfîk-i Dehlevî Dr. Öğr. Üyesi Gülşah Taşkın
 Görüntüle
3 KÂFİLE-İ ŞU‘ARÂ (ÇAYLAK TEVFÎK) Tevfîk, Mehmed Tevfîk, Çaylak Tevfîk, Çopur Tevfîk, Mehmed Tevfîk-i Dehlevî Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz
Prof. Dr. Müjgân Çakır
 Görüntüle
4 İSTANBUL'DA BİR SENE (MEHMED TEVFÎK) Tevfîk, Mehmed Tevfîk, Çaylak Tevfîk, Çopur Tevfîk, Mehmed Tevfîk-i Dehlevî Öğretmen Tuğçe Meç
 Görüntüle
5 İKİ GELİN ODASI (MEHMED TEVFÎK) Tevfîk, Mehmed Tevfîk, Çaylak Tevfîk, Çopur Tevfîk, Mehmed Tevfîk-i Dehlevî Öğretmen Tuğçe Meç
 Görüntüle
6 LETÂ’İF-İ HİKÂYÂT ve GARÂ’İB-İ RİVÂYÂT (TEVFÎK) Tevfîk, Mehmed Tevfîk, Çaylak Tevfîk, Çopur Tevfîk, Mehmed Tevfîk-i Dehlevî Akın ZENGİN
 Görüntüle
7 ÂSÂR-I PERİŞAN (MEHMED TEVFÎK) Tevfîk, Mehmed Tevfîk, Çaylak Tevfîk, Çopur Tevfîk, Mehmed Tevfîk-i Dehlevî Öğretmen Tuğçe Meç
 Görüntüle
8 NEVÂDİRÜ'Z-ZARÂ'İF (ÇAYLAK TEVFÎK) Tevfîk, Mehmed Tevfîk, Çaylak Tevfîk, Çopur Tevfîk, Mehmed Tevfîk-i Dehlevî Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz
 Görüntüle
9 BU ÂDEM (MEHMET TEVFİK) Tevfîk, Mehmed Tevfîk, Çaylak Tevfîk, Çopur Tevfîk, Mehmed Tevfîk-i Dehlevî Doç. Dr. Adem BALKAYA
 Görüntüle
10 HAZÎNE-İ LETÂ’İF (MEHMED TEVFÎK) Tevfîk, Mehmed Tevfîk, Çaylak Tevfîk, Çopur Tevfîk, Mehmed Tevfîk-i Dehlevî Öğretmen Tuğçe Meç
 Görüntüle
11 TAHRÎC-İ HARÂBÂT (MEHMED TEVFÎK) Tevfîk, Mehmed Tevfîk, Çaylak Tevfîk, Çopur Tevfîk, Mehmed Tevfîk-i Dehlevî Öğretmen Tuğçe Meç
 Görüntüle
12 MEŞÂHÎR-İ OSMÂNİYYE - TERÂCİM-İ AHVÂL-İ KAPUDÂN-I DERYÂ MEŞHÛR GÂZÎ HAYREDDÎN PAŞA BARBAROS (MEHMED TEVFÎK) Tevfîk, Mehmed Tevfîk, Çaylak Tevfîk, Çopur Tevfîk, Mehmed Tevfîk-i Dehlevî Dr. Öğr. Üyesi Gülşah Taşkın
 Görüntüle
13 TÂRÎH VEYA SENE 1171 CİNÂYETLERİ (MEHMED TEVFÎK) Tevfîk, Mehmed Tevfîk, Çaylak Tevfîk, Çopur Tevfîk, Mehmed Tevfîk-i Dehlevî Dr. Öğr. Üyesi Gülşah Taşkın
 Görüntüle
14 YÂDİGÂR-I MACARİSTÂN ASR-I ABDÜLHAMÎD HAN (TEVFÎK) Tevfîk, Mehmed Tevfîk, Çaylak Tevfîk, Çopur Tevfîk, Mehmed Tevfîk-i Dehlevî Dr. Öğr. Üyesi Gülşah Taşkın
 Görüntüle
15 USÛL-İ İNŞÂ VE KİTÂBET (ÇAYLAK TEVFİK) Tevfîk, Mehmed Tevfîk, Çaylak Tevfîk, Çopur Tevfîk, Mehmed Tevfîk-i Dehlevî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
 Görüntüle
16 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
 Görüntüle
17 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
 Görüntüle
18 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
 Görüntüle
19 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
 Görüntüle
20 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
 Görüntüle
21 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
 Görüntüle
22 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
 Görüntüle
23 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
 Görüntüle
24 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
 Görüntüle
25 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
 Görüntüle