- Yazar Biyografisi (TEİS)
Mahmud Cemaleddin el-Hulvî - Madde Yazarı: Özlem Şamlı
- Eser Yazılış Tarihi:1621
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:03/03/2022
LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ)
sufi biyografileriMahmud Cemaleddin el-Hulvî (d. 982/1574-75 - ö. 1064/1653-54)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Cemaleddin Mahmud Hulvî’nin Halveti şeyhlerinin biyografilerini anlattığı eseri. Hulvî, Lemezât’ın hatimesinden sonra yer alan hal tercümesinde söz konusu eserin yazımına 1018’de (1609-10) başladığını ve eseri 1030’da (1620-21) tamamladığını belirtmiştir (Lemezat, vr. 200b). Eser, bir mukaddime, otuz iki lemza ve bir hatimeden oluşmaktadır. Her lemza “zaika” adı verilen üç alt bölüme ayrılmakta olup eser hâtime kısmıyla sona ermektedir. Eserin ortalama 48 varaktan müteşekkil olan mukaddimesi “fasıl” adı verilen 22 kısımdan meydana gelmektedir. Burada hülefâ-yı raşidin, dört mezhep imamı, on iki imam ve Selmân-ı Fârisî’nin hayatlarına yer verilmektedir. Eser mukaddimede 22, lemza ve zâikalarda 130, hâtimede müellifle birlikte 56 olmak üzere toplamda 208 sufinin hayat hikâyesini ihtiva etmektedir. Birinci lemza Şeyh Hasan Basri’den söz etmekte olup 3 zaikadan oluşmaktadır. Bu zaikalarda Malik b. Dinar, Atabe-i Gulâm ve Şeyh Ebû Hâzim’den bahsedilmektedir. Lemzalarda Halveti silsilesinin yanı sıra Sünbülî ve Gülşenî silsileleri de bulunmaktadır. Eserin hâtime kısmı iki tetimmeden müteşekkil olup birinci tetimmede müellifin bizzat görüştüğü ve silsilelerini tespit ettiği kırk iki şeyhe, ikinci tetimmede ise tarikat silsileleri tespit edilemeyen on üç şeyhe yer verilmiştir (Lemezât, vr. 186a).
Sufilerin gündelik hayatlarını, kerametlerini anlatan Lemezât sade nesirle yazılmıştır. Lemezât; Ali Şir Nevâyî’nin Nesâyimü’l-Mahabbe’si ve Lâmi’î Çelebi’nin Fütûhu’l-Mücâhidîn 'inden sonra yazıldığı bilinen Türkçe tabakat kitabıdır. Ayrıca eser, Halveti tarikatının kuruluşu, şubelere, kollara ayrılması ve Halvetiyye silsilesinin tespiti açısından da büyük bir önem arz etmektedir. Pek çok eser üzerinde etkisi olan Lemezât, kendisinden yaklaşık bir asır sonra kaleme alınan Halveti şeyhlerinin ve meczupların hayatlarının anlatıldığı Tezkiretü’l-Müteahhirîn üzerinde de etkili olmuştur. Nitekim Tezkiretü’l-Müteahhirîn’in yazarı Enfi Hasan eserini oluştururken görmediği, tanımadığı şahıslar hakkındaki bilgileri Lemezât ve Hediyetü’l-İhvân adlı eserlerden iktibas ettiğini zikretmiştir (Tatcı 2019: 18-19).
Lemezât, Mehmet Serhan Tayşi tarafından günümüz Türkçesine aktarılarak ilki Tercüman 1001 Temel Eser serisinden olmak üzere üç kez yayımlanmıştır (1993, 2013).
Yazarın biyografisi için bk. “Hulvî, Şeyh Cemaleddin Mahmud Hulvî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hulvi-seyh-cemaleddin-mahmud-hulvi
Eserden Örnekler
…
Nazm: Hulvî çün eyledi ahvâl-i meşâyih tahrîr
Himmeti bu ki ola bâb-ı cehennem mesdûd
Okıyan hayr dua idüp anunçün diyeler
Hulvînün ‘akıbetün hayr eyle Hudâya Mahmûd (Lemezât ,vr. 6a).
…
Nazm: Bir nebi zâhir ola sizden olup bedr-i tamâm
‘Âlemi ide münevver yerine sensin imâm
Rûz-ı mahşerde elinden nûş-ı Kevser ideler
Her kim eylerse ana her dem salavat ile selâm (Lemezât, vr.7b).
…
Zamanımızda şeref-i sohbetleriyle müşerref olduğumuz izzet-i kirâm beyânındadır. İki tetimme ve bir hatimeyi müştemildür. Tetimme-i evveli silsileleri ma’rûf olup görüştüğümüzdür ve tetimme-i sânî silsileleri ma'lûm olmayanlar ve dahı meczûp olanlar beyânındadır. Ve hatm-i kitâp ahvâl-i müellif ve muharrirdür.
Nazm: Evliyânun zikridür rahmet-i nüzûlen itdüren
Hulvîyâ sen dahı zâkir it tâ ki rahmet bulasın
Her birinden bir menâkıb nakl idüp viresin haber
Tâlib-i ma’nâ evvelinden tâ ki izzet bulasın (Lemezât ,vr. 186a).
Kaynakça
Cemaleddin Mahmud Hulvî. Lemezât-ı Hulviyye Ez Lemeât-ı Ulviyye. Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi Koleksiyonu. Nu. 4536.
Öngören, Reşad (2003). “Lemezât”. İslam Ansiklopedisi. C.27. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.136-137.
Tatcı, Mustafa ve Yıldız, Musa (2014). Tezkiretü’l-Müteahhirin. İstanbul: H Yayınları.
Tayşi, Mehmet Serhat (1980). Lemezât: Lemezât-ı Hulvî ez-Lema‘ât-ı Ulvî. İstanbul: Tercüman Yayınları.
Tayşi, Mehmet Serhan (1993). Mahmud Cemâleddîn el-Hulvî Lemezât-ı Hulviyye Ez- Lemezât-ı Ulviyye (Yüce Velilerin Tatlı Hâlleri). İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
Tayşi, Mehmet Serhat (2013). Lemezât-ı Hulviyye Ez Leme‘ât-ı Ulviyye. İstanbul: Semerkand Yayınları.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | CÂM-I DİL-NÜVÂZ (HULVÎ) | Hulvî, Şeyh Cemâleddîn Mahmûd Hulvî Efendi | Prof. Dr. Sait Okumuş |
Görüntüle | ||
2 | HAMSE (HULVÎ) | Hulvî, Şeyh Cemâleddîn Mahmûd Efendi | Prof. Dr. Sait Okumuş |
Görüntüle | ||
3 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
4 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
5 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
6 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
7 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
8 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
9 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
10 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
11 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle | ||
12 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDÜLHAY CELVETÎ) | Abdülhay Celvetî | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği Doç. Dr. Hamza KOÇ |
Görüntüle |