- Yazar Biyografisi (TEİS)
Ca'fer, Tâcî-zâde Ca'fer Çelebi - Madde Yazarı: Prof. Dr. Fatma Büyükkarcı Yılmaz
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Hezl
- Yayın Tarihi:19/12/2021
KÜS-NÂME / NÂME-İ TÂCÎ-ZÂDE CA'FER ÇELEBİ (CA'FER)
hezl tarzında manzum mektupCa'fer, Tâcî-zâde Ca'fer Çelebi (d. Şa’bân 856/Ağustos 1452 - ö. 8 Receb 921/18 Ağustos 1515)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Bir güzele hezl tarzında yazılmış manzum mektup. İsmail Erünsal (1983: LXX) ve Necati Sungur (2006: 43) Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi’nin Kûs-nâme veya Kavs-nâme adlı eserinin şu ana kadar ele geçmediğini belirtirmişlerdir. Her iki çalışmada da kaynak olarak Âşık Çelebi Tezkiresi ile Şakâ’iku’n-Nu‘mâniyye verilmektedir. Meşâ‘irü’ş-Şu‘arâ’da verilen bilgi “… ve hezlden Küs-nâme adlu bir nâmesi vardur” şeklinde (Meredith-Owens 1971: 62a) olup Filiz Kılıç yayınında da eser adı “Küs-nâme” okunmuştur (2010: 461). Şakâ’iku’n-Nu‘mâniyye’nin tarihsiz baskısında, derkenarda, Cafer Çelebi’nin Kuş-nâme isimli, Türkçe manzum bir eseri bulunduğu kayıtlıdır (Taşköprü-zâde yty: 489). İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi, Şevket Rado Yazmaları, ŞR 525 numarada kayıtlı Mecmû'a-i Baldır-zâde içinde 140b-141b sayfalarında eserin bir nüshası tespit edilmiştir. Ancak bu metnin başındaki “nâme”ye bir ad verilmediği görülmektedir. Dihhudâ’nın Lugat-nâme’sinde “Küs-şi‘r” maddesinde terime "hezel, boş söz, açık saçık söz, kadın sözü" vb. anlamlarının verilmesi, Âşık Çelebi’nin eser ismini kef ve sin ile yazması dikkate alınarak nüshadaki şiirin aynı tarzda bir “nâme” olduğunu söylemek mümkündür. Dolayısıyla Âşık Çelebi’nin eseri “nâme” olarak nitelemesine, metnin tek nüshasındaki başlıkta yer alan “nâme” kelimesine ve içeriğine dayanarak, eldeki manzumenin Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi’nin kaynaklarda sözü edilen eseri olduğu kanaatine varılmıştır (Büyükkarcı Yılmaz 2013: 559-560).
Küs-nâme, mesnevi nazım şekliyle ve aruz vezninin "mefâ'îlün mefâ'îlün fe'ûlün" vezniyle yazılmış 93 beyitlik bir manzumedir. Bir mektup şeklinde yazılan bu kısa mesnevide sözü edilenlerden anlaşıldığına göre şair sevdiğinden ayrıdır, ona duyduğu özlemi dile getirmek üzere bu şiiri yazmıştır. Metnin dili oldukça sadedir.
Küs-nâme'nin 48 beyti Fatma Büyükkarcı Yılmaz'ın Mecmû'a-i Baldır-zâde üzerine kaleme aldığı makale içinde yayımlanmıştır (2013: 560-564).
Şairin biyografisi için bk. "Ca'fer, Tâcî-zâde Ca'fer Çelebi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/cafer-tacizade-cafer-celebi
Eserden Örnekler
Nâme-i Tâcî-zâde Ca‘fer Çelebi
Elâ ey dil-firîb-i nâz u şîve
Letâfet bâğı içre tâze mîve
Gözi âşûb-ı fitne kaşı âfet
Saçı cân mahşeri hüsni kıyâmet
Boyı serv [ü] yüzi nâzük yanağı
Kızarmış lâle-veş şekker dudağı
Sözi şîrîn ü hûb [u] ağzı hurde
Teni ak pak soyulmuşca yumurda
Gül-i ra'nâleyin yüze gülici
Begâyet tîz gidüp geç geç gelici
Eli hınnâlu barmağı yüzüklü
Gümüş bileklü altun bilezüklü
Şahin bakışlu vü keklik sekişlü
Toğan turuşlu süglün yüriyüşlü
Hümâ tal'atlu gügercin topuklu
Salınsa tûtî misillü sebze tonlu
Yeşil tûtî misillü sebze tonlu
Uçar turnalayın suplak boyunlu
Ner arslan sînelü tavşan ucalu
Gönüller kapmada kurd iştihâlu
...
Sevindügüm gönendügüm nigârum
Benüm çak sevdicegüm şîvekârum
...
Yüzüni görmek ister gönül ü göz
Ne gice râhat oluram ne gündüz (Büyükkarcı Yılmaz 2013: 560-561, 562)
Kaynakça
Büyükkarcı Yılmaz, Fatma (2013). “On Yedinci Yüzyıldan Bir Kırkambar: Baldırzâde Ailesine Ait Bir Mecmua.” Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish and Turkic, 8 (1): 549-578.
Erünsal, İsmail E. (1983). The Life and Works of Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi, with a Critical Edition of His Dîvân. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
Kılıç, Filiz (2010). Âşık Çelebi, Meş‘âirü’ş-Şu’arâ, İnceleme - Metin. C. 1. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü.
Kut, Günay, Z. Toska, F. Büyükkarcı Yılmaz, T. Gençtürk Demircioğlu ve A. Atik (2014). İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yazmaları Kataloğu. 3 C. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü.
Meredith-Owens, G. M. (1971). Meş‘âirü’ş-Şu’arâ or Tezkere of Âşıķ Çelebi . Londra: Messrs. Luzac and Company Ltd.
Sungur, Necati (2006). Tâcî-zâde Cafer Çelebi: Heves-nâme, İnceleme - Tenkitli Metin (2006). Ankara: TDK Yay.
Taşköprü-zâde Ahmed bin Mustafâ (yty.). Eş-Şakâ’iku’n-Nu‘mâniyye Fî-Ulemâ’id-Devleti’l-Osmâniyye. C. 1. yyy.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
2 | HEVES-NÂME / MAHABBET-NÂME (CA'FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
3 | MAHRÛSE-İ İSTANBUL FETH-NÂMESİ (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
4 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
5 | ENÎSÜ’L-ÂRİFÎN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
6 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
7 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
8 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
9 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
12 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
13 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
15 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |