KÜLLİYÂT-I KÂSIM-I ENVÂR
şiirler ve mensur metinler
Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî (d. 756/1355 - ö. 837/1433)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Kâsım-ı Envâr’ın başta Dîvân'ı ve Enîsü’l-Ârifîn adlı mesnevisi olmak üzere bütün ürünlerini içeren külliyatı. Kâsım-ı Envâr, eserlerini Farsça yazmış olmasına rağmen Dîvân'ında "1 Farsça-Türkçe mülemma gazel, 1 Farsça-Türkçe mülemma murabba ve 2 Türkçe rubai" mevcuttur. Külliyât-ı Kâsım-ı Envâr’ı neşreden Sa'îd Nefîsî, “Mülemma'ât-ı Türkî” başlığı altında şairin bu şiirlerine yer vermiştir (1337: 407-408). Kâsım-ı Envâr, Doğu Türkçesiyle söylediği az sayıdaki manzumenin yanı sıra Farsça gazellerinde de “hey sen kimsen”, “sensen” “eger yahşi ger yaman”, “sadâ yine”, “severmen be-cân seni” gibi Türkçe kelime ve ibareler ile “Evvel seni severem âhir seni severmen”, “Çelebi bize nazar kıl hall olsun râz-ı müşkil/Çelebi bizi unutma dil-i haste-râ …”, “Ol yâr-ı gâr eyitti vü yettim sarâyına”, “Hiç iltifât kılmadı ol şeh gedâyına” gibi Türkçe mısralar kullanmıştır. Kâsım-ı Envâr az sayıdaki Türkçe mısra ve manzumesinden ziyade Farsça şiirleriyle bilhassa Azerbaycan sahasında eser veren Türk şairlerini etkilemiştir. Hatta Osmanlı edebî muhitlerinde de Kâsım-ı Envâr’ın etkisi uzun süre devam etmiştir (Ceylan 2020: 305-348). Bundan dolayı kütüphanelerimizde Kâsım-ı Envâr’ın eserlerinin hem müstakil olarak hem de Külliyât hâlinde çok sayıda yazma nüshası vardır.

Şairin bütün eserleri Sa'îd Nefîsî tarafından Külliyât-ı Kâsım-ı Envâr adıyla yayımlanmıştır (1337). Nefîsî, uzun sayılabilecek bir mukaddimenin ardından şairin bir divanda bulunabilecek şiirlerini gazeller (1-326), terci-bend (327-332), mersiye (333-334), mukattat (335-341), Gilekçe şiirler ve mülemmalar (342-344), rubailer (345-350), mesnevi (351-352) başlıkları altında sıralamıştır. Sonra şairin Beyân-ı Vâkı'â-i Emîr Timur başlıklı küçük mesnevisine (352-355) ve Risâle-i Aded-i Makâmât adıyla da bilinen Sad-Makâm Der-Istılâh-ı Sûfîyye adlı metnine yer vermiştir (356-357). Külliyât'ta bu küçük eserleri şairin çok bilinen mesnevisi Enîsü’l-Ârifîn takip etmekte (359-386), ardından Kâsım-ı Envâr’ın Risâle-i Su’âl ü Cevâb (377-392) ile Risâle Der-Beyân-ı İlm (393-406) adlı iki mensur risalesi gelmektedir. Külliyât'ın sonunda “Mülemma'ât-ı Türkî” başlığı altında şairin 1 mülemma gazeli, 1 mülemma murabbası ve Türkçe 2 rubaisi mevcuttur (1337: 407-408).

Şairin biyografisi için bk. "Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kasimi-envar-muineddin-ali-nasir 

Eserden Örnekler


Rubâ'î

Bir bağçaga yettim ki bar irdi kızıl alma

Bağça ıssı eyitti ki "bu elmadın alma"

Bir gökçek igid oğlı bar irdi kara gözlüg

Bir tebşi kitürdi ḳatıma eyitti “meh alma” (Nefîsî 1337: 307-308

Kaynakça


Ceylan, Kübra (2020). “Kâsım-ı Envâr’ın Edebî Mirâsı ve Klasik Türk Edebiyatına Etkisi: Sarı Abdullah Efendi Örneği”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 43: 305-348.

Nefîsî, Sa'îd (1337). Külliyât-ı Kâsım-ı Envâr. Tahran: İntişârât-ı Kitâb-hâne-i Senâ'î.

Atıf Bilgileri


Macit, Muhsin. "KÜLLİYÂT-I KÂSIM-I ENVÂR". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/kulliyat-i-kasim-i-envar. [Erişim Tarihi: 24 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (KÂSIM-I ENVÂR) Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
2 ENÎSÜ’L-ÂRİFÎN (KÂSIM-I ENVÂR) Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî Doç. Dr. Hiclal Demir
Görüntüle
3 ENÎSÜ’L-ÂŞIKÎN / SAD MAKÂM DER ISTILÂH-I SÛFİYYE / RİSÂLE-İ ADED-İ MAKÂMÂT (KÂSIM-I ENVÂR) Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî Doç. Dr. Hiclal Demir
Görüntüle
4 BEYÂN-I VÂKI’Â-İ EMÎR TİMUR / BEYÂN-I VÂKI’A DÎDEN-İ EMÎR TİMUR / BEYÂN-I VÂKI’A-İ ÂMEDEN-İ EMÎR TİMUR (KÂSIM-I ENVÂR) Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî Doç. Dr. Hiclal Demir
Görüntüle
5 KALEMNÂME/ DER BEYÂN-I SIFAT-I KALEM (RÛŞENİ ÖMER DEDE) Rûşenî, Dede Ömer Dr. Öğr. Üyesi Necip Fazıl Şenarslan
Görüntüle