Alî Şîr Nevâyî’nin “Anlamlar Hazinesi” manasına gelen ve Garâyibü’s-Sıgar (Küçüklüğün Gariplikleri), Nevâdirü’ş-Şebâb (Yiğitliğin müstesnalıkları), Bedâyi’ü’l-Vasat (Orta Yaşın Sanatkârâne Deyişleri) ve Fevâyidü’l-Kiber (Yaşlılığın Faydaları) adını verdiği dört divanını bir araya toplayarak hazırladığı eser. Eserin bu hâle gelebilmesi için çeşitli evrelerden geçtiği anlaşılır. Nevâyî, Külliyât’ın önsözünde, yani Hutbe-i Devâvîn’de belirttiğine göre şiirlerini toplayıp divan hâline getirmeden önce halktan birileri onun Dîvân'ını tertip etmiştir. Halk tarafından çok beğenildiğini söylediği bu Dîvân'ın yazması Leningrat’ta M. E. Saltıkova Şçedrina Saltıkof Kütüphanesinde 564 numarada kayıtlıdır. Bu Dîvân'da sadece gazel ve rubailer bulunur (Volin 1955: 199-141). Dîvân adı altındaki ilk yayın, Hâmid Süleymân tarafından 1968’de yayımlanan tıpkıbasımdır. Nursel Özdarendeli tarafından Alî Şîr Nevâyî, İlk Divan: (İnceleme-Metin-Dizin) adıyla doktora tezi olarak hazırlanan (2001) bu Dîvân'da 391 gazel, 2 müstezad ve 4 rubai bulunmaktadır. János Eckmann’ın belirttiğine göre müstehsih hatası çoktur (Eckmann 1971: 253-269).

Kendisi ve eserleri hakkında en doğru bilgileri kendi yazdıklarından edindiğimiz Alî Şîr Nevâyî, Münşeât’ında dört Dîvân'ını tertip etmeden önce 873-891/1469-1486 yılları arasında Bedâyi’ü’l-Bidâye ve Nevâdirü’n-Nihâye (Sonun Müstesnaları) adını verdiği iki Dîvân'ını tanzim ettiğini bildirmektedir. 873-881/1469-1476 yıllarında, çok sevdiği arkadaşı ve dönemin sultanı Hüseyin Baykara’nın isteği üzerine ikinci tertip olarak Bedâyi’ü’l-Bidâye’yi hazırladığını belirtir. 1960’ta toplanan 25. Milletlerarası Müsteşrikler Kongresi’nde Hâmid Süleymân tarafından verilen tebliğde Bedâyi’ü’l-Bidâye’nin dört nüshası olduğu bildirilmiştir: Paris, Bibliothèque Nationale, Suppl. Turc. 746 numaradaki nüsha 885/1480 yılında; Londra, British Library, Or. 401 numaradaki nüsha 887/1482 yılında; Bakü, Azerbaycan Bilimler Akademisi, Cumhuriyet El Yazmaları, 3010 numaradaki nüsha 889/1484 yılında ve Taşkent, Özbek İlimler Akademisi, Ed. Müzesi, 84 numaradaki nüsha 891/1486 yılında istinsah edilmiştir.

Nevâyî’nin kendisi tarafından derlenen Nevâdirü’n-Nihâye adlı ikinci Dîvân'ı 881-891/1476-1486 yılları arasında hazırlanmış olup tek nüsha olarak Taşkent’te Özbekistan Fenler Akademisi Doğu Bilimleri Enstitüsü’nde 1995 numarada kayıtlıdır. Bu Dîvân Hüseyin Baykara için yazılmış ve Sultan Alî bin Muhammed-i Meşhedî tarafından 884/1480 yılı civarında istinsah edilmiştir. Bilge Özkan Nalbant tarafından Nevâdirü’n-Nihâye (İnceleme-Metin-Dizin) adıyla doktora tezi olarak hazırlanmıştır (2005).

Nevâyî, Nevâdirü’n-Nihâye’den sonra Hazâyinü’l-Me’ânî (Anlamlar Hazinesi) adlı dört Dîvân'ını içine alan bir Dîvân hazırlamıştır. Bu Dîvân diğer iki Dîvân'ın yazılışından sonra kaleme alınan şiirleri de içerir. Bu son tertibinde şiirlerini Emîr Husrev (ö. 725/1325)’e ve Câmî (ö. 898/1492)’ye de tavsiye ettiği gibi insan hayatının dört dönemine göre düzenlemiştir. Şiirlerini birbirlerine mümkün mertebe eşit şekilde dörde bölerek çocukluk döneminde yazdıklarına Garâyibü’s-Sıgar, gençlik döneminde yazdıklarına Nevâdirü’ş-Şebâb, orta yaşta yazdıklarına Bedâyi’ü’l-Vasat, yaşlılık döneminde yazdıklarına ise Fevâyidü’l-Kiber adını vermiş; başına da “Şükr ü Sipâs” ile başlayan bir önsöz koyarak bütün şiirlerini Hazâyinü’l-Me’ânî olarak adlandırmıştır. Bu dört Dîvân incelendiğinde gazel sayılarının birbirine yakın olduğu görülmekte, her birinde 1 veya 3 müstezad, 2 veya 3 muhammes, 1 veya 2 müseddes, 7 veya 10 bendlik tercibend, 1 sâkî-nâme, 1 kaside veya uzunca bir mesnevi bulunmakta, son olarak mukattaât ve müfredler yer almaktadır.

Hazâyinü’l-Me’ânî Hâmid Süleymân tarafından dört cilt hâlinde Hazoyinu’l-Maoniy adıyla yayımlanmıştır (1959-1960).

Şairin biyografisi için bk. "Alî Şîr Nevâyî/Nevâî, Fânî". Türk Edebiyatı isimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-sir-nevai