Molla ünvanı almış âlim ve sanatkâr şâirlerden Mevlânâ Hâmidî’nin şiirlerini topladığı eseri. 531 sayfadan oluşan bu eserde Farsça ve Türkçe şiirler yer alır. Eser Fatih Sultan Mehmet adına yazılmıştır. Dîbâce, hasbihâl-nâme, kasâʻid ve tevârîh, gazeliyyât ve mukattaʻât adlı dört bölümden meydana gelir.

1-10 sayfalar arasında yer alan dîbâce bölümü tamamen Farsçadır. Bu bölümde 4 münâcat, 1 naât, 1 miraç-nâme, 1 bahâriye vardır. Giriş mâhiyetindeki bu bölümde Hâmidî bütün şairlik gücünü ve kudretini göstermiştir.

Hasbihâl-nâme Hâmidi’nin en büyük bir heyecan ve hassâsiyetle meydana getirmiş olduğu kısımdır. Şâirin en mahrem, samîmi, içten safhaları ile hayâtını görmemize imkân veren kısımdır (Ertaylan 1949: 32). 10- 56 sayfalar arasında yer alan bu kısımda 38 mesnevi, 3 gazel, 5 kaside bulunmaktadır.

Kasâʻid ve tevârîh bölümü eserin en değerli kısmı kabul edilir. 57. sayfadan başlayarak 346. sayfanın sonuna kadar gider. Burada Türkçe ve Farsça kasideler vardır. Bu kaside örneklerinde Hâmidi’nin edebi olduğu kadar ilmi yönüne de tanık oluruz. Tarih kısmını; fetih tarihleri, mebânî tarihleri, doğum ve ölüm tarihleri, kitâbet tarihleri başlıklarıyla gruplandırabiliriz. 

346-531 sayfalar arasında yer alan gazeliyyât ve mukattaʻât bölümü münâcât ve naâtlarla başlar. Gazeller alfabetik sıraya göre sıralanmıştır. Bu şiirler Hâmidi’nin lirik yönünü gözler önüne serer.

Eser, Hâmidi’nin terceme-i hâli ile sergüzeşti¬ni ihtivâ etmek itibârı ile pek mühim olduğu gibi, memleketin iç sahnelerini ve “Gazel der feth” “Târîh-i Kara buğdan” gibi bazı tarihi bahisleri de zikretmek ve “Şeyh şüden i Hâin idî der imâret” gibi içtimâi ve iktisâdi durumları da göstermek için, çok kıymetli bir vesika teşkil etmektedir (Ertaylan 1949: 33).

Esere bakıldığında Hâmidi’nin döneminde yaşayan diğer şairlerden aşağı olmadığını şairlik gücünün oldukça kuvvetli olduğunu görürüz. Dil özellikleri dikkate alındığında Türkçe yazılarının dilinin sade, samimi ve içten olduğu kanısına varılır. Sade bir dille yazıyor olmasına rağmen divan şiiri mazmun ve mefhumlarını kullanmış, edebi sanatlara yer vermekten geri kalmamıştır. Ayrıca eserde Azerî lehçesinin özelliklerini görmek mümkündür.

Mevlânâ Hâmidî’nin biyografisi için bk. “Hâmidî-i Isfahânî, Molla Hâmidî, Mevlânâ Hâmidî, Hâmidî-i İrânî, Hâmidî-i Acem, Hâmidî-i Acemî ”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hamidii-isfahani-molla-hamidi-mevlana