Kayserili Kâtib İbrâhim Bey’in (14. yüzyıl) çeşitli konulardaki manzumelerinden oluşan eseri. Eser, muhtelif araştırmacılar tarafından farklı adlarla anılmıştır. Gerçekten de kısmen gayr-ı mürettep bir divan görünümü vermesi “divan”, mesneviler dışındaki manzume adedinin azlığı “divançe”, içindeki mesnevilerin Mevlânâ’nın Mesnevî’sinden alınmış hikâyelerin manzum tercüme ve izahını içermesi “mesnevi şerhi”, hem mesnevileri hem de diğer nazım şekillerini bir arada barındırması açısından “külliyat” olarak adlandırılması, bu isimlendirmeleri kendine göre haklı kılmaktadır. Tek nüshası üzerinden yapılan doktora tezine göre (Güler 1995) eserde 78 gazel, 17 mesnevi, 10'u Türkçe, 5'i Farsça olmak üzere 15 rubai, 4 kıt’a, 4 terci-bend, 2 kaside, 2 nazm ve 2 müfred vardır. İbrâhîm Bey Külliyât'ı, kullanılan 24 farklı aruz kalıbıyla vezin kullanımı bakımından oldukça zengindir. Sonraki yüzyıllarda yazılan divanlarda bile pek görülmeyen sayıda aruz kalıbının kullanılması dikkat çekicidir. Eserde en çok kullanılan aruz kalıbı 12 gazelin vezni olan mef'ûlü fâ'ilâtü mefâ'îlü fâ'ilün’dür.

Eser gayr-ı mürettep bir divan görünümünde ise de 111 beyitlik bir münâcâtla başlar. Külliyât’ta en dikkat çekici ve eserin sıklet merkezine oturtabileceğimiz nazım şekli mesnevidir. Beyit sayıları 46’dan 275’e kadar değişen mesnevilerin toplam beyit sayısı 2301’dir (Güler 1995: 26). 275 beyitlik Mi’râciye, hacimce Külliyât’ın en uzun manzumesidir. Beşi dışında bütün mesneviler Mevlânâ’nın Mesnevî’sinden hikâyeler ve akabinde bunların yorumlanması tarzındadır. Eserdeki iki kaside de na't olup biri 45, öteki 9 beyittir. Gazellerinin tamamına yakını tasavvufî karakterde olmakla birlikte şair klasik Türk şiirinin konularını işleyen gazeller de kaleme almıştır. Bu itibarla “15. yüzyıl şairlerinden biri olarak takdim edilen İbrâhîm Beg’in, ömrünün büyük kısmını 14. asırda geçirmiş, Köprülü’nün ifadesiyle ‘profan Türk şiiri’nin kurucularından önemli bir şair olduğunu söyleyebiliriz.” (Köksal 2017: 467).

Eserin üç nüshası bilinmektedir: Üsküdar Selimağa Kütüphanesi, Kemankeş, Nu. 250; Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmut Efendi, Nu. 3791 ve Süleymaniye Kütüphanesi, Nazif Paşa, Nu. 399 (Köksal 2017: 453). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Seminer Kitaplığı, 4038 numarada da Miraç-nâme müstakil bir kitap hâlindedir (Duman 1996: 75). Hacı Mahmut Efendi, Nu. 3791 nüshası eserin zahriyesinde İbrâhîm Tennnûrî (ö. 1482)’nin Gülşen-i Niyâz’ı olarak gösterildiği için eser Tennûrî’nin Dîvân’ı kabul edilerek eserden seçmelerle kitap olarak yayımlanmıştır (Deniz ve Karabulut 1983). Bu durum iki ayrı makaleyle tashih edildiği hâlde (Köksal 2006; Köksal 2009) eser yine Tennûrî’ye isnatla tam metin hâlinde yayımlanmıştır (Bağçeci ve Deniz 2019). Bu kitabın kaynakçasında “İbrâhîm Tennûrî’nin Dîvân’ı veya Gülşen-i Niyâz Adlı Bir Eseri Var mıdır?” başlıklı makalemizin de yer almasından, yazarların konudan haberdar oldukları anlaşılmaktadır. Bu hususa çalışmaları içinde hiç değinmediklerine ve tespitlerimize bir itiraz serdetmediklerine göre eserin Tennûrî’ye ait olmadığını bile bile ona isnatla yayınladıkları anlaşılmaktadır. Gerek eserindeki Mevlânâ’yı övücü sözler gerekse Câmi’u’n-Nezâ’ir’deki şiirlerinin birinde yer alan İbrâhîmü’l-Mevlevî başlığından Mevlevî olduğu anlaşılan İbrâhîm Bey’in eserinin, tespit edilen yeni nüshalar üzerinden yeni bir tenkitli neşrinin hazırlanmasına ihtiyaç vardır.

Eser üzerine bir doktora tezi hazırlanmıştır (Güler 1995). Külliyât, ilki seçmeler (Deniz ve Karabulut 1983), ikincisi tam metin hâlinde (Bağçeci ve Karabulut 2019) İbrâhîm Tennûrî’ye isnat edilmek suretiyle İbrahim Tennûrî Gülşen-i Niyâz adıyla yayımlanmıştır.

Şairin biyografisi için bk. “İbrâhîm, İbrâhîm Bey”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ibrahim-ibrahim-bey