Nevres'in başından geçen olayların bir kısmına yer veren eseri. Nevres, “Külbe-i Ahzân nâm risâle-i âcizânem” şeklinde andığı mensur eserinin başında şahsı hakkında hayli dokunaklı ifadelere yer verir ve bu çerçevede kendisini “kimsesizliği- hâmisizliği-yalnızlığı Nevresliğinden daha meşhûr…” biri şeklinde takdim eder. Yine bu meyanda kendisinde bir hüner ve değerli bir eser görmediğini, zaten şairlerin talihinin çoğunlukla yaver gitmediğini, aslında kendisinin zamaneden şikâyet etmek hususunda söz söylemekten hayâ ettiğini; ancak meselenin-başından geçen olayların gerçekten gönül yakıcı ve ciğer parçalayıcı bir nitelikte olması sebebiyle bir nevi yazmak zorunda kaldığını belirtir. Ayrıca Külbe-i Ahzân adlı kalbi yumuşatan bir hediye niteliğindeki sözlerden oluşan eserini, aynı zamanda sözü güzel ve ahenkli söyleme sadedinde yazmaya başladığını dile getirir. Ardından, Askerî Mektepler Nâzırı Abdülkerim Nâdir Paşa’nın 1264/1847-1848 senesinde Altıncı Ordu Müşirliğine tayini vesilesiyle onunla birlikte Bağdat’a gittiğini, oraya vardıktan sonra kendisinde öteden beri var olan bağ-bahçe merak ve arzusunun daha da şiddetlendiğini, paşanın kendisine hediye ettiği boş arsada insanın içini açan nice güzel kokular saçacak cennet misali bir bahçe tanzimini arzu ettiğini; hatta bu yolda gerekli olan şeyler için bizzat kolları sıvadığını, bu uğurda bazı ileri gelen müşirler ile dostların da son derece değerli katkılarda bulunduğunu, kendisinin de tam on yıl gayret sarf ettiğini, türlü çiçeklerin ve meyve ağaçlarının olduğu cennet benzeri bu bahçenin pek çok kez dostların ve arkadaşların ziyaret ettiği bir mesire yeri hâline geldiğini belirtir. Nevres’in anlattıkları, yalancı cennet olarak nitelediği bahçesinden çaresiz bir şekilde ayrılmak durumunda kaldığını, bunun kendisini ciğerparesinden ayrılmış gibi çok üzdüğünü, çaresizce Irak’tan ırak olan İstanbul’a doğru yöneldiğini bildirdiği kayıt ile sona erer (Revnak, s. 149-150).

Nevres, Muhtıra-i Nâzım'da, divanının basımı sırasında meydana gelen bazı gailelerin eserin basımını geciktirdiğini ve tertibinde bazı aksaklıklara yol açtığını; ancak gerekli mesaiden kaçınılmayarak basımının tamamlandığını, bu çerçevede anılan gaile ve sıkıntılardan bazılarına Külbe-i Ahzân adlı risâlesinde değindiğinden burada ayrıca ayrıntılı bilgi vermekten sarfınazar edildiğini belirtir (Nevres 1290: 325).

İlk olarak Nevres’in verdiği bu bilgiden hareketle, Külbe-i Ahzân adlı bir eserinin olduğu anlaşılmaktadır. İnal da, Nevres’in Bağdat’ta bir bahçe tarh ve tanzim edip on sene emek verdiği bilgisini Külbe-i Ahzân adlı risâlesinden naklen verir ve böylece eserin varlığını teyit eder (İnal 2000: 1604; Özgül 41; Kaya 2017: 113). Fevziye Abdullah Tansel, İnal’dan naklen, “...M. Kemâl İnal, eski mecmualardan birinde bir kısmı tefrika edilen kendi sergüzeştinden bâhis Külbe-i Ahzân adlı risâlesinin...” bulunduğu bilgisine yer verir (Tansel 1964: 232; Özgül 1999: 41: Kaya 2017: 113).

Didem Ardalı Büyükarman ise, Külbe-i Ahzân’ın Revnak Mecmuası’nda tefrika edilmeye başlandığını tespit etmiş ve eserin varlığını şüpheye yer bırakmayacak şekilde ortaya koymuştur. Ardalı Büyükarman’ın da belirttiği üzere eser, Revnak’ın 1291/1874-1875 tarihli 10. cüz’ünde (s. 149-150) tefrika edilmeye başlanmış, yazının sonundaki “Alt tarafı var” kaydına rağmen devamı gelmemiştir (Ardalı Büyükarman 2009: 781-784; Kaya 2017: 114).

Anılan mecmuanın kütüphanelerimizde sadece 11 cüz’ünün mevcut olması ve bu son cüzde Nevres’in eserinin devamına yer verilmemiş olması, Külbe-i Ahzân’ın akıbetinin ne olduğu ve şairin sergüzeştine dair daha ne tür bilgiler vermeyi düşündüğü sorusunun şimdilik cevapsız kalmasına yol açmıştır (Ardalı Büyükarman 2009: 783).

Müellifin biyografisi için bk. "Nevres, Osman Nevres". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nevres-osman-nevres