Hasan, Ali oğlu Karabağî Yüzbaşov’un mesnevî nazım şeklinde yazdığı 28 beyitlik manzum hikâyesi. Hasan’ın bu eseri, 1893 yılında düzenlenmeye başlandığı bilinen gazellerin, rubai ve kıtaların bulunduğu Dîvân’ında “Temsil” bölümü başlığı altında Tülkü vǝ Qurd, Şir vǝ Dovşan, Şir vǝ Siçan, At vǝ Eşşek gibi manzum hikâyeleriyle birlikte yer alır. Kǝndli ve Ayı (Köylü ile Ayı) manzum hikâyesi birbirleriyle çok iyi dost olan ayı ve köylünün hikâyesidir. Dostuna çok düşkün olan Ayı’nın, ona zarar gelmesini engellerken, onu nasıl yanlışlıkla öldürdüğü anlatılır.

Birbirleriyle çok yakın arkadaş olan Ayı ve Köylü bir gün bahçeye giderler. Köylü uzun bir süre durmadan çalışır ve çok yorulur. Dinlenmek için gölgeli bir ağacın altına yatar ve uyumaya başlar. Dostuna çok düşkün olan Ayı, bu sırada, onu sürekli izlemekte ve başında nöbet tutmaktadır. Bir süre sonra derin bir uykuya dalan Köylü’nün yüzüne tek tek sinekler konmaya başlar. Ayı bunu görünce, dostuna zarar geleceği endişesinden dolayı çok sinirlenir ve sinekleri öldürmeye karar verir. Büyük bir taşı alıp arkadaşının yüzündeki sineklere vurmaya başlar, ancak o zaman arkadaşına da vurduğunun farkında değildir. Nihayetinde zavallı Köylü inleyerek can verir.

Mirza Hasan’ın diğer manzum hikâyeleri gibi bu hikâyesinin de konusu Kelile ve Dimne’den alınmıştır. Bu hikâyedeki Ayı, özette de anlatıldığı gibi arkadaşını korumaya çalışırken öldürmüştür. Dolayısıyla Ayı karakteri “cahil, bilgisiz” bir kişiliği temsil etmektedir. Manzum hikâyenin son beyitlerinde “Nadan ilǝ hǝrgiz eylǝmǝ ülfǝt / Ta ki, ondan görmǝyǝsǝn xǝsarǝt” şeklinde bir nasihat dile getirilir ve cahil ile arkadaşlık yapıldığında zarar göreceği vurgulanır.

Eser her ne kadar yapı olarak manzum hikâye olsa da manzum hikâyenin özelliklerinde bulunan geniş çevre tasvirleri ve fazla kişi yer almaz. Ayrıca, eserde yalnızca iki karakterin bulunması ve insana ait özelliklerin hayvana yüklenmesi (kişileştirme) gibi özellikler fabl türünün özellikleridir. Bu bakımdan Kǝndli ve Ayı manzum hikâyesi semboliktir ve fabl türünün özelliklerini taşıyan bir eserdir.

Şairin biyografisi için bk. “Hasan, Ali oğlu Karabağî Yüzbaşov”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hasan-ali-oglu-karabagi-yuzbasov