KİTÂBU’L-GARBİYYÂT (AHMED)
şiirler
Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed (d. ? - ö. 28 Rebiyülâhır 813/30 Ağustos 1410)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Celâyir Devleti’nin dördüncü hükümdarı olan Ahmed İbn Veys’in Külliyât’ının altıncı Dîvân’ıdır. Kitâbu’l-Garbiyyât 2115 beyittir. Dîvân içinde 195 gazel, 23 nâ-tamâm gazel, 1 kaside, 3 terci-i bend, 11 mesnevi, 49 kıt’a, 51 rubai, 117 müfred ve 6 mısra bulunmaktadır (Değirmençay 2000: 24). Eser, bu haliyle orta ölçekli bir divan görünümündedir. Şair, gazellerinde mahlas yerine daha çok Ahmed ismini, bunun yanı sıra da Ahmed bin Veys, Ahmed-i Veys, Ahmed b. Şeyh Üveys gibi soyunu gösteren isimleri/mahlasları kullanmıştır. Dîvân'daki gazeller daha çok 5 ile 9 beyitten oluşmaktadır. Az da olsa 10 ve 15 beyit olanları da vardır. Gazeller rindane özellikler taşımaktadır ve bunlarda Hâfız-ı Şîrâzî (ö. 792/1389)’nin etkisi gözlemlenmektedir. Beşerî aşkın özelliklerini yansıtan âşıkane gazeller de oldukça fazladır. Dîvân’da yer alan tek kaside, 29 beyit olup nesîb, fahriye ve dua bölümünden müteşekkildir. "Tercî’ât" başlığı altında yer alan terci-i bendlerin bend sayısı beş ile on beyit arasında değişmektedir. Bunların bendleri beş mısra olup muhtevaları birbirinden farklıdır. “Tercî’-i Bend Mesnevî der-Tarz-ı Hâs” başlığı altındaki ikinci terci-i bendin bendleri mesnevi kafiye şekliyle kaleme alınmış olup şair bununla kendine has bir tarz ortaya koymaya çalışmıştır. Mesnevilerin en kısası 2, en uzunu 25 beyittir. Mesnevilerde daha çok âşıkane duygulara yer verilmiş, rint bir söylem dile getirilmiştir. Şairin diğer nazım şekillerinde yazdığı manzumeler, geleneğin belirlediği içerikte olup farklı bir özellik arz etmemektedir.

Veyis Değirmençay, eser üzerinde bir yüksek lisans tezi hazırlamış (1992), daha sonra bu çalışma kitap olarak yayımlanmıştır (2000).

Şairin biyografisi için bk. “Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmed-ibn-veys-giyaseddin-sultan  

Eserden Örnekler



Kaynakça


Ahmed. Kitâbu'l-Garbiyyât. Türk ve İslâm Eserleri Müzesi. Nu. 2046. vr. 120b-192a.

Armutlu, Sadık (1990). Sultân Ahmed Celâyir, Hayatı, Dîvânı’nın Tenkidli Metni ve Tahlili. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.

Armutlu Sadık (2021a). Klasik Arap, Fars ve Türk Edebiyatı İncelemeleri Şahsiyetler, Türler, Gelenekler I. İstanbul: Kesit Yay.

Değirmençay, Veyis (1992). Sultan Ahmed Celâyir’in Kitâbu’l-Garbiyyât Adlı Divanı. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.

Değirmençay, Veyis (2000). Sultan Ahmed Celâyir, Kitâbu’l-Garbiyyât (Altıncı Dîvân). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yay.

Devletşâh Semerkandî (1366). Tezkiretu’ş-Şu’ârâ. (nşr. Muhammed-i Ramazânî). Tahran.

Terbiyyet, Muhammed Alî (1377). Dânişmendân-ı Azerbâycân. (nşr. Gulâm Rızâ Tabatâbâyî-i Mecd). Tahran.

Atıf Bilgileri


Armutlu, Sadık. "KİTÂBU’L-GARBİYYÂT (AHMED)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/kitabul-garbiyyat-ahmed. [Erişim Tarihi: 24 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 KÜLLİYÂT (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
2 KİTÂBU'L-HİDÂYE (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
3 KÜNÛZU’L-UŞŞÂK (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
4 KİTÂBU’Ş-ŞARKİYYÂT (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
5 KİTÂBU’L-BEDÎ’İYYÂT (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
6 KİTÂBU'L-MUKADDİME (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
7 KİTÂBU LEVÂMİ’İ’L-ENVÂR (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
8 YÛSUF U ZELÎHÂ / YÛSUF U ZÜLEYHÂ (AHMEDÎ) Ahmedî, Ahmedî-i Tebrîzî, Tebrîzli Ahmedî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
9 DÎVÂN (HAKÎKÎ) Hakîkî, Cihânşâh Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
10 DÎVÂN (HASANOĞLU) Hasanoğlu, Pur-i Hasan, İzzeddîn Dr. Bilal Güzel
Görüntüle
11 YÛSUF U ZÜLEYHÂ (HATÂYÎ) Hatâyî, Hatâyî-i Tebrîzî Prof. Dr. Melike Gökcan
Görüntüle
12 DÎVÂN (HİDÂYET) Hidâyet, Emîr Efsâhuddîn Hidâyetullâh Bey Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
13 DÎVÂN (KÂSIM-I ENVÂR) Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
14 ENÎSÜ’L-ÂRİFÎN (KÂSIM-I ENVÂR) Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî Doç. Dr. Hiclal Demir
Görüntüle
15 ENÎSÜ’L-ÂŞIKÎN / SAD MAKÂM DER ISTILÂH-I SÛFİYYE / RİSÂLE-İ ADED-İ MAKÂMÂT (KÂSIM-I ENVÂR) Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî Doç. Dr. Hiclal Demir
Görüntüle
16 BEYÂN-I VÂKI’Â-İ EMÎR TİMUR / BEYÂN-I VÂKI’A DÎDEN-İ EMÎR TİMUR / BEYÂN-I VÂKI’A-İ ÂMEDEN-İ EMÎR TİMUR (KÂSIM-I ENVÂR) Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî Doç. Dr. Hiclal Demir
Görüntüle
17 DÎVÂN (KİŞVERÎ) Kişverî, Ni’metullâh Kişverî Dîlmekânî (Dîlmegânî) Doç. Dr. Ümran Ay Say
Görüntüle