KİTÂBU’Ş-ŞARKİYYÂT (AHMED)
şiirler
Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed (d. ? - ö. 28 Rebiyülâhır 813/30 Ağustos 1410)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Tarihte İlkânîler veya Celayirliler olarak bilinen devletin dördüncü hükümdarı Sultan Ahmed’in (Âştiyânî 1376: 455) Külliyât'ının üçüncü Dîvân'ıdır. Hükümdarlığı yanında şairliğiyle tanınan ve üç dilde şiirler yazan Sultan Ahmed, aynı zamanda hattatlığı, tezhipçiliği ile tanındığı ve nücum ilminde bilgi sahibi olduğu kaynaklar tarafından söylenmiştir (Devletşâh 1338: 229; Terbiyyet yty: 30; Herevî 1345: 63-65; Sümer 1989: 54; Armutlu 1990: 19).

Kitâbu’ş-Şarkiyyât (56b-117a) 1274 beyittir. Dîvân’da yer alan 300 manzumenin 1'i kaside, 1'i musammat, 135'i gazel, 4'ü mesnevi, 40'ı rubaî, 49'u kıt’a ve 70'i müfreddir. Metin her biri 5 beyit olan bir tevhid ve na’t ile başlar. Dîvân'daki tek kaside 17 beyittir. Bu kaside, Fars şairi Rûdekî-yi Semerkandî (ö. 329/941)’nin “âyet hemî” redifli ünlü kasidesine (Rûdekî-yi Semerkandî 1382: 43) naziredir. Kitâbu’ş-Şarkiyyât içerisinde yer alan tek musammat 6 beyittir. Eserdeki 135 gazel, çoğunlukla 5, 7 ve 9 beyitten oluşmaktadır. Bu gazellerden 28 tanesi “Gazeliyyât-ı Mevkûfe” başlığı altında verilmiştir. Bunların beyit sayısı 2 ile 4 arasında değişmektedir. Gazellerde mahlas olarak genellikle Ahmed ismi, yanı sıra az da olsa Ahmed ibn Üveys ve Ahmed bin Şeyh Üveys de kullanılmıştır. "Mesneviyât" başlığı altında yer alan 4 mesneviden biri 50, diğeri 4 beyittir. Diğer 2 mesnevi na’t olup, biri 14, diğeri 32 beyittir. Kitâbu’ş-Şarkiyyât'taki  kıt’alar daha çok 2 beyittir. Eserdeki 169 ve 170. manzume olan 2 kıt’a, ünlü Türk musikişinas Abdulkâdir Meragî övgüsünde söylenmiştir. Eser üzerine Sadık Armutlu doktora tezi yapmıştır (1990).

Şairin biyografisi için bk. Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmed-ibn-veys-giyaseddin-sultan 

Eserden Örnekler



Kaynakça


Ahmed. Kitâbu’ş-Şarkiyyât. Türk ve İslâm Eserleri Müzesi. Nu. 2046. 56b-117a.

Armutlu, Sadık (1990). Sultân Ahmed Celâyir Hayatı, Dîvânı’nın Tenkidli Metni ve Tahlili. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.

Âştiyânî, Abbâs (1376). Târîh-i Moğol Evâyil-i Eyyâm-ı Timûrî. Tahran.

Devletşâh Semerkandî (1338). Tezkiretu’ş-Şu’arâ. (nşr. Muhammed-i Ramazânî). Tahran.

Herevî Mevlânâ Muhammed Fahrî (1345). Ravzâtu’s-Selâtin. (nşr. Abdurresûl Hayyâmpûr). Tebriz.

Rûdekî-yi Semerkandî (1382). Dîvân-ı Şi’r-i Rûdekî. (nşr. Ca’fer Şi’âr). Tahran: Neşr-i Katre.

Sümer, Faruk (1989). “Ahmed Celâyir”. İslâm Ansiklopedisi. C 2. İstanbul: TDV Yay. 53-54.

Terbiyyet, Muhammed Alî (yty). Dânişmendân-ı Azerbâycân. (nşr. Sirûsî-i Kamerî). Tahran.

Atıf Bilgileri


Armutlu, Sadık. "KİTÂBU’Ş-ŞARKİYYÂT (AHMED)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/kitabu-s-sarkiyyat-ahmed. [Erişim Tarihi: 24 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 KÜLLİYÂT (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
2 KİTÂBU'L-HİDÂYE (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
3 KÜNÛZU’L-UŞŞÂK (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
4 KİTÂBU’L-BEDÎ’İYYÂT (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
5 KİTÂBU'L-MUKADDİME (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
6 KİTÂBU’L-GARBİYYÂT (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
7 KİTÂBU LEVÂMİ’İ’L-ENVÂR (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
8 YÛSUF U ZELÎHÂ / YÛSUF U ZÜLEYHÂ (AHMEDÎ) Ahmedî, Ahmedî-i Tebrîzî, Tebrîzli Ahmedî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
9 DÎVÂN (HAKÎKÎ) Hakîkî, Cihânşâh Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
10 DÎVÂN (HASANOĞLU) Hasanoğlu, Pur-i Hasan, İzzeddîn Dr. Bilal Güzel
Görüntüle
11 YÛSUF U ZÜLEYHÂ (HATÂYÎ) Hatâyî, Hatâyî-i Tebrîzî Prof. Dr. Melike Gökcan
Görüntüle
12 DÎVÂN (HİDÂYET) Hidâyet, Emîr Efsâhuddîn Hidâyetullâh Bey Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
13 DÎVÂN (KÂSIM-I ENVÂR) Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
14 ENÎSÜ’L-ÂRİFÎN (KÂSIM-I ENVÂR) Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî Doç. Dr. Hiclal Demir
Görüntüle
15 ENÎSÜ’L-ÂŞIKÎN / SAD MAKÂM DER ISTILÂH-I SÛFİYYE / RİSÂLE-İ ADED-İ MAKÂMÂT (KÂSIM-I ENVÂR) Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî Doç. Dr. Hiclal Demir
Görüntüle
16 BEYÂN-I VÂKI’Â-İ EMÎR TİMUR / BEYÂN-I VÂKI’A DÎDEN-İ EMÎR TİMUR / BEYÂN-I VÂKI’A-İ ÂMEDEN-İ EMÎR TİMUR (KÂSIM-I ENVÂR) Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî Doç. Dr. Hiclal Demir
Görüntüle
17 DÎVÂN (KİŞVERÎ) Kişverî, Ni’metullâh Kişverî Dîlmekânî (Dîlmegânî) Doç. Dr. Ümran Ay Say
Görüntüle