- Yazar Biyografisi (TEİS)
Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed - Madde Yazarı: Doç. Dr. Sadık Armutlu
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Azerbaycan
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Farsça
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:22/02/2022
KİTÂBU’Ş-ŞARKİYYÂT (AHMED)
şiirlerAhmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed (d. ? - ö. 28 Rebiyülâhır 813/30 Ağustos 1410)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Tarihte İlkânîler veya Celayirliler olarak bilinen devletin dördüncü hükümdarı Sultan Ahmed’in (Âştiyânî 1376: 455) Külliyât'ının üçüncü Dîvân'ıdır. Hükümdarlığı yanında şairliğiyle tanınan ve üç dilde şiirler yazan Sultan Ahmed, aynı zamanda hattatlığı, tezhipçiliği ile tanındığı ve nücum ilminde bilgi sahibi olduğu kaynaklar tarafından söylenmiştir (Devletşâh 1338: 229; Terbiyyet yty: 30; Herevî 1345: 63-65; Sümer 1989: 54; Armutlu 1990: 19).
Kitâbu’ş-Şarkiyyât (56b-117a) 1274 beyittir. Dîvân’da yer alan 300 manzumenin 1'i kaside, 1'i musammat, 135'i gazel, 4'ü mesnevi, 40'ı rubaî, 49'u kıt’a ve 70'i müfreddir. Metin her biri 5 beyit olan bir tevhid ve na’t ile başlar. Dîvân'daki tek kaside 17 beyittir. Bu kaside, Fars şairi Rûdekî-yi Semerkandî (ö. 329/941)’nin “âyet hemî” redifli ünlü kasidesine (Rûdekî-yi Semerkandî 1382: 43) naziredir. Kitâbu’ş-Şarkiyyât içerisinde yer alan tek musammat 6 beyittir. Eserdeki 135 gazel, çoğunlukla 5, 7 ve 9 beyitten oluşmaktadır. Bu gazellerden 28 tanesi “Gazeliyyât-ı Mevkûfe” başlığı altında verilmiştir. Bunların beyit sayısı 2 ile 4 arasında değişmektedir. Gazellerde mahlas olarak genellikle Ahmed ismi, yanı sıra az da olsa Ahmed ibn Üveys ve Ahmed bin Şeyh Üveys de kullanılmıştır. "Mesneviyât" başlığı altında yer alan 4 mesneviden biri 50, diğeri 4 beyittir. Diğer 2 mesnevi na’t olup, biri 14, diğeri 32 beyittir. Kitâbu’ş-Şarkiyyât'taki kıt’alar daha çok 2 beyittir. Eserdeki 169 ve 170. manzume olan 2 kıt’a, ünlü Türk musikişinas Abdulkâdir Meragî övgüsünde söylenmiştir. Eser üzerine Sadık Armutlu doktora tezi yapmıştır (1990).
Şairin biyografisi için bk. Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmed-ibn-veys-giyaseddin-sultan
Eserden Örnekler
Kaynakça
Ahmed. Kitâbu’ş-Şarkiyyât. Türk ve İslâm Eserleri Müzesi. Nu. 2046. 56b-117a.
Armutlu, Sadık (1990). Sultân Ahmed Celâyir Hayatı, Dîvânı’nın Tenkidli Metni ve Tahlili. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Âştiyânî, Abbâs (1376). Târîh-i Moğol Evâyil-i Eyyâm-ı Timûrî. Tahran.
Devletşâh Semerkandî (1338). Tezkiretu’ş-Şu’arâ. (nşr. Muhammed-i Ramazânî). Tahran.
Herevî Mevlânâ Muhammed Fahrî (1345). Ravzâtu’s-Selâtin. (nşr. Abdurresûl Hayyâmpûr). Tebriz.
Rûdekî-yi Semerkandî (1382). Dîvân-ı Şi’r-i Rûdekî. (nşr. Ca’fer Şi’âr). Tahran: Neşr-i Katre.
Sümer, Faruk (1989). “Ahmed Celâyir”. İslâm Ansiklopedisi. C 2. İstanbul: TDV Yay. 53-54.
Terbiyyet, Muhammed Alî (yty). Dânişmendân-ı Azerbâycân. (nşr. Sirûsî-i Kamerî). Tahran.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | KÜLLİYÂT (AHMED) | Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed | Doç. Dr. Sadık Armutlu |
Görüntüle | ||
2 | KİTÂBU'L-HİDÂYE (AHMED) | Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed | Doç. Dr. Sadık Armutlu |
Görüntüle | ||
3 | KÜNÛZU’L-UŞŞÂK (AHMED) | Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed | Doç. Dr. Sadık Armutlu |
Görüntüle | ||
4 | KİTÂBU’L-BEDÎ’İYYÂT (AHMED) | Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed | Doç. Dr. Sadık Armutlu |
Görüntüle | ||
5 | KİTÂBU'L-MUKADDİME (AHMED) | Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed | Doç. Dr. Sadık Armutlu |
Görüntüle | ||
6 | KİTÂBU’L-GARBİYYÂT (AHMED) | Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed | Doç. Dr. Sadık Armutlu |
Görüntüle | ||
7 | KİTÂBU LEVÂMİ’İ’L-ENVÂR (AHMED) | Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed | Doç. Dr. Sadık Armutlu |
Görüntüle | ||
8 | YÛSUF U ZELÎHÂ / YÛSUF U ZÜLEYHÂ (AHMEDÎ) | Ahmedî, Ahmedî-i Tebrîzî, Tebrîzli Ahmedî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (HAKÎKÎ) | Hakîkî, Cihânşâh | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (HASANOĞLU) | Hasanoğlu, Pur-i Hasan, İzzeddîn | Dr. Bilal Güzel |
Görüntüle | ||
11 | YÛSUF U ZÜLEYHÂ (HATÂYÎ) | Hatâyî, Hatâyî-i Tebrîzî | Prof. Dr. Melike Gökcan |
Görüntüle | ||
12 | DÎVÂN (HİDÂYET) | Hidâyet, Emîr Efsâhuddîn Hidâyetullâh Bey | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
13 | DÎVÂN (KÂSIM-I ENVÂR) | Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
14 | ENÎSÜ’L-ÂRİFÎN (KÂSIM-I ENVÂR) | Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî | Doç. Dr. Hiclal Demir |
Görüntüle | ||
15 | ENÎSÜ’L-ÂŞIKÎN / SAD MAKÂM DER ISTILÂH-I SÛFİYYE / RİSÂLE-İ ADED-İ MAKÂMÂT (KÂSIM-I ENVÂR) | Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî | Doç. Dr. Hiclal Demir |
Görüntüle | ||
16 | BEYÂN-I VÂKI’Â-İ EMÎR TİMUR / BEYÂN-I VÂKI’A DÎDEN-İ EMÎR TİMUR / BEYÂN-I VÂKI’A-İ ÂMEDEN-İ EMÎR TİMUR (KÂSIM-I ENVÂR) | Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî | Doç. Dr. Hiclal Demir |
Görüntüle | ||
17 | DÎVÂN (KİŞVERÎ) | Kişverî, Ni’metullâh Kişverî Dîlmekânî (Dîlmegânî) | Doç. Dr. Ümran Ay Say |
Görüntüle |