Eserden Örnekler

Bilin ki, ehl-i tarîkat iki türlüdür, demişler. Biri şarkî ve biri garbîdir, derler. Biri âsândır ve biri darbîdir derler. Ya’ni riyâzetli olanın adı şarkîdir, ilimle olanın adı garbîdir. İmdi bu sözlerin zâhirine bakıp tarîk-i şarkiyyeden ve tarîk-i garbiyyeden mahrûm kalma. Nitekim şimdiki zamânın ol ehl-i hevâları ki fukarâ-i sâbirîndeniz derler illeri gezerler, riyâzet yok, mücâhede yok. Ya’ni derler ki; bizim ilmimiz ayn-ı riyâzettir. Kişi gün istemekten murâd, günün nûrunu görmektir. Kendi nûru olan günü neyler derler, bu sözü ağızdan öğrenmişlerdir. Yâhut kitaptan. Ammâ bu sözlerin hakîkattan hiç haberleri yoktur ve onlar taklîd zulmetinde helâk olmuşlardır. Avâmlar da onları fükarây-ı sâbirînden sanırlar. Ammâ degillerdir, ehl-i hevâlardır. Zîrâ hemen fukarâ libâsların giyip fukarâya benzemişlerdir. Ammâ fükarây-ı sâbirînin akvâlinden ve ahvâlinden ve ef’âlinden ve menâzilinden dahî, merâtibden hiç haberleri yoktur ve iki cihânda mahrûm ve mezmûmlardır. İmdi hiç bir mürşid-i sâdık dahı şarkîler makâmına erişmeyince garbîler makamına erişemediler. Ve ey gâfil-i magrûr! Gün şarkdan dogar, ziyâsı kamu vardıgı yerin zulemini nûr eyler. Eger gün şarkdan dogmasa, cemi’ âlem zulmette kalırdı, taklîd zulmetinde kalan ilmine magrûrlar gibi. İmdi gün evvel şarktan dogar, eflâkı tamam seyrân eder, âhâr-ı dâr-ı magribde pinhân olur. İmdi makâm-ı şarka erişenler Uzzât u Lât’ı unuturlar. Ol vakit Hakk Teâlâ'nın nûr-i zâtı reşn eder, tecellî eder, envâr-ı sıfâtı o demde gönülleri onlara iner. Nefîslerinin sıfatlarını yok ederler ondan sonra seyr-i ilâllâh hâsıl olur ve ashâb-ı serden olur. Gün gibi magribde pinhân olurlar. Yârın haşr olacak gine gün gibi dogarlar. İmdi şarkîden murâd ehl-i riyâzettir. Zîrâ hakîkat riyâzâtdan dogar, gün evvel meşrikda dogdugu gibi. Ve garbîden murâd, tamam ilm-i ledünde kâmil olanlardır ki, gün gibi magribden pinhân olmuşlardır. Kâfırler ve münâfıklar ziyâsın görmesinler diye. Hakk Teâlâ onları sır magribinde gizler, münâfıklar arasında garib olmuşlardır (Çamlıca 2006: 102- 103).