Yâr Ali Çelebi'nin sufi literatürde mebde’, me'âş ve meâd konularının hepsini ele alan bir kitap bulunmadığı düşüncesiyle kaleme aldığı Farsça mensur eseri. Müellif, eserinde ilâhî hakikatler, varlık ve mertebeleri, ilâhî isim ve sıfatlar konularını izah etmiştir. Kitâbu'l-Makâsıd bir mukaddime ve üç bâbdan oluşmaktadır. Mukaddime ikiye ayrılmıştır. Birinci kısımda tasavvuf ilminin mevzuu, mesâil ve mebâdiinden bahsedilmiş, ikinci kısımda mebde’, meâş ve meâdın tasavvuftaki kullanımına değinilmiştir. Eserin ilk bâbı mebde’ hakkındadır ve yedi kısımda oluşmaktadır. Müellif burada varlık mertebelerinden bahsedip Zât-ı İlâhî, taayyün-i esmâ ve sıfat, âlem-i ervâh, alem-i misâl, zuhûr-ı arş ve kürsî, tertîb-i âsumân ve zemîn ve hilkat ve anâsır, terkîb-i mevâlid ve îcâd-ı insân gibi başlıklar altında konuyu ele almıştır. İkinci bâbda meâş bahsi ele alınmış, şeriat, tarikat, hakikat, nefs ve tezkiyesi, kalb ve tasfiyesi, ruh ve tahliyesi, muhabbet, nefsin on makamı gibi konulardan bahsedilmiştir. Üçüncü bâbda müellif meâd bahsini dört kısma ayırıp ele almıştır. Bunlar: Berzah, ölüm ve çeşitleri, haşr, cennet ve cehennem.

Müellif, Hz. Ebubekir, Hz. Ali, Serî Sakatî, Sehl Tüsterî, Cüneyd-i Bağdâdî, Hallâc-ı Mansûr, Şiblî gibi mutasavvıflardan alıntılar yapmış, Evhadüddîn-i Kirmânî ve Feriddüddîn Attâr gibi meşhur şairlerin şiirlerinden iktibaslarda bulunmuş, İbn Arabî, Sâdreddin-i Konevî, Mevlânâ, Necmeddîn-i Râzî, Necmeddin-i Kübrâ İbn Fârız, Fahreddin-i Irâkî, Dâvûd-i Kayserî gibi önemli şahısların eserlerinden istifade etmiştir. Eserde birçok âyet ve hadise, hikâyelere ve mutasavvıfların sözlerine yer verilmiştir. Eserde sade, basit ve akıcı bir dilden bahsedilemez. Çok fazla Arapça cümle, tabir ve ıstılah ile ağır, uzun ve girift cümlelere yer verilmiştir.

Eser Abdülmecid Sivâsî’nin isteği üzerine Abdullah Bosnevî tarafından Makâsıd-ı Envâr-ı Ayniyye ve Masâid-i Ervâh-i Tayyibe-i Gaybiyye adıyla Türkçeye tercüme edilmiştir. Bu tercüme bazı kaynaklarda yanlışlıkla Abdülmecid-i Sivâsî’ye nisbet edilmiştir.

Şairin biyografisi için bk. “Yâr Ali Çelebi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/yar-ali-celebi